Pressan - 16.06.1994, Blaðsíða 12

lýðveldisárinu voru fair
skólar jafháberandi og
Austurbæjarskólinn í
ReykjavíL Á stríðsárun-
um settist herinn að í
hluta skólans og má
segja að hann hafi verið
■k nokkurs konar þjón-
ustumiðstöð hersins á
sínum tíma.
Austurbæjarskóli var
líka stærsti skóli á land-
inu og árið 1943 voru
þar um 1.760 börn. Af
YwMBkIBBí. þeim sökum
og þrísetja
sem voru alis þrjátíu.
Auk almennra kennslustofa voru
margar sérstofur og ýmsar nýjungar
sem ekki fýrirfundust í öðrum skólum,
svo sem sundlaug, kvikmyndasýninga-
og söngsalir, matreiðslustofa og eldhús,
siiuoástöíá ög sáiiikomusaiur tyrir
skemmtanir.
Skólastjóri á þessum árum var Sig-
urður Thorladus. Hann var fullur af
hugmyndum um uppeldismál og
hafði að margra mati menntun á því
sviði ffam yfir aðra samtíðarmenn sína.
Bergþóra Sigurðardóttir, Ólafiir
Steinar Valdimarsson, Sigurður
Líndal og Örnólfur Thorlacius
eiga það sameiginlegt að hafa lokið
fullnaðarprófi frá Austurbæjar-
skóla lýðveldisárið 1944. Þau segja
hér frá veru sinni í skólanum.
Fimmtíu ár í lífi þjóðar
ekki langur tími
iiergþóraSigurðardóttirlyílæknin
„V'ið byrjuðum saman í sjö ára bekk
12 PRESSAN FIMMTUDAGURINN 16. JÚNÍ1994
og vorum öll hjá sama kennaranum,
Valgerði Guðmundsdóttur, þar til við
lukum fullnaðarprófi tólf ára gömul.
Kvenfólk var þama í miklum meiri-
hluta og ætli það sé ekki þess vegna sem
ég hef aldrei fundið fýrir þörfinni að
taka þátt í kvennabaráttu.
Við nutum framúrskarandi kennslu
hjá Valgerði og þrátt fýrir að vera allt
upp 13ö nemendur i aeiid néiu eg áu’
engum hafi fúndist hann útundan hjá
henni. Þegar við höfðum tekið fúllnað-
arpróf komst á nýskipan og ég held að
við séum fýrst um það að hafa farið í
framhaldsdeild í bamaskóla. Þá var
þeim bömum, sem ekki höfðu sérstakt
fjármagn á bak við sig, gefinn kostur á
að þreyta inntökupróf í menntaskóla
án þess að fara í einhverja sérkennslu."
Skólalífið var mjög fjiimgt að mati
Bergþóm og segir hún að skólinn hafi
verið tilhlökkunarefúi hjá bömunum.
„Kynslóðabil þekktist ekki á þessum
tíma og ég held að orðið námsleiði hafi
komið mun seinna inn í málið, enda
held ég að það hefði þá flokkast undir
leti. Námið var mikill leikur og við
sungum öðm hvom í tímum. Ég
minnist þess mjög vel að þegar við tók-
um reikningspróf þá máttum við
reikna á meðan við höfðum þrek og
vilja til, það var ekki verið að stoppa
okkuraf.“
Bergþóra minnist lýðveldisdagsins
árið 1944 sem eins ánægjulegasta dags í
lífi sínu, en henni finnst áfanginn í ár
kannski ekki eins mikill og úr honum
er gert. „Mér finnst satt að segja fimm-
UU ctl 1 1111 pjLHJdl t-ivxvi luiigui uiin, pu
svo að hann sé það í mannsævinni. Það
gegnir öðm með þúsund ára hátíð eins
og Alþingishátíðina og afmæli f slands-
byggðar."
Seldi ekki Daily Post
Ólafur Steinar Valdimarsson, fýrr-
verandi ráðuneytisstjóri:
„Maður var óskaplega mikill þjóð-
emissinni og mikill Danahatari. Þetta
hatur, sem var eigjnlega innprentað í
mann, hvarf hjá mér fýrir mörgum ár-
um. Það em fáar þjóðir sem ég held
jafúmikið upp á í dag og Danir.“
Ólafur segir mikla þjóðemiskennd
hafa búið í hveijum og einum og ef ein-
hver hefði ýjað að því að ganga í EES á
þeim tíma hefði sá hinn sami verið tal-
inn vandræðaseggur. Hann segir tím-
ana mjög breytta, enda fólk orðið
miklu alþjóðlegra nú.
„Bretar bjuggu á miðhæðinni í hús-
inu okkar og þar vom menn konungs
og þjónar þeirra. Þrátt fýrir það hélt ég
mig alltaf fjarri hemum. Ég var ekki
eins og svo margir strákar sem lærðu
ensku af hermönnunum, seldu Daily
Post og vom að þvælast í herbúðunum.
fig vildi helst ekkert umgangast þá, því
þjóðemiskennd mín var svo sterk og
mér fannst þeir vera að taka hluti frá
okkur."
Ólafúr Steinar segir að í pólítíkinni
hafi hann fýlgt skoðunum afa síns, eins
og svo margir á þeim tíma, en nú finnst
honum þetta vera að breytast „Það er
fýrst núna sem ungt fólk er farið að hafa
sjálfstæðar skoðanir í pólítík, en áður
fýrr erfðist pólitíkin á milli kynslóða.
Almennt finnst mér æskulýðurinn og
<•/« /i i • i. r i
rniKlO i -<•-——-
rwiiviu i uuiuuiu íicuct uicyiji ui uauiauar
og ég finn fýrir miklu stolti að hafa lifað
lýðveldistímann.“
Grýttur á Austurvelli
Sigurður Líndal lagaprófessor.
„Ég hef alltaf verið mjög hlynntur
þeim kennsluaðferðum sem notaðar
vom í framhaldsdeildinni í Austurbæj-
arskólanum. Þar var kennt samkvæmt
gömlu aðferðinni, þ.e.a.s. við vomm
látin læra allt rækilega utan að og þann-
ig held ég að kennslan hafi skilað
árangri. I ffamhaldsdeildinni var mjög
góð kennsla og hún undirbjó okkur
fýrir menntaskólann."
Það leynir sér ekki að Sigurður hefúr
verið mjög pólitískur á sínum yngri ár-
um og fýlgja skrautlegar lýsingar í kjöl-
farið. „Maður var náttúrulega á móti
Dönum, á móti konungj og ég held ég
hafi einhvem tímann tekið þátt í mót-
mælaaðgerðum gegn konungdómn-
um. Ég var mikill háskólapólitíkus og
mikill lýðræðissinni. Almennt vom
menn mjög pólitískir og ég held sér-
staklega mín kynslóð, enda vom átökin
á þessum tíma svo mikil. Éa minnist
þess að hafá venð grýttur niður á Aust-
urvelli þegar samningurinn um Atl-
antshafsbandalagjð var undirritaður,
maður tók þátt í átökunum.“
Hann segjr krakka í dag mjög eirðar-
lausa, það sé svo mikið að gerast í þjóð-
félaginu að bömum gefist lítið næðL
„Það virðist allt vera á fleygiferð í þjóð-
félaginu og allir vilja vera alls staðar.
Pólkið hefúr breyst mjög mikið og
stundum finnst mér fólk orðið of
kröfúhart og tilætlunarsamt, enda kalla
ég ungu kynslóðina off „kröfugerðar-
kórinn". Stéttar- og hagsmunasamtök
hafa svolítið eyðilagt fólkið að þessu
leyti, en hvemig á kynslóð annars að
vera sem heyrir oftast orðin kröfúgerð
og réttindi? Á maður endilega að hafa
rétt á öllu? Ég held að þetta sé megin-
munurinn á hugsun kynslóðanna.“