Pressan - 16.06.1994, Blaðsíða 22

Auðvitað er
mér ýmislegt
heilagt
Magnús H. Skarphéðinsson, hvalavinur, sagnfræðinemi og
þjóðfélagskrítiker, er ein mesta ráðgáta þjóðarinnar. Fæstir
skilja manninn sem hefur kosið sér það hlutskipti að vera
alltaf í litlum minnihluta og berjast fyrir óvinsælum skoðun-
um. Hann hefur verið sakaður um landráð og beittur ofbeldi
vegna skoðana sinna. Hann er andstæðan við fjallkonu-
ímyndina og lítur íslendinga og líf þeirra gagnrýnum augum.
PRESSAN fékk því Magnús á þessum tímamótum til að líta í
spegil og skoða sjálfan sig og þjóðina í speglinum. Það gerði
hann með því að tala við sjálfan sig.
„Forsetinn er
eitt afþví allra
heilagasta hér
MAGNÚS H. SKARPHÉÐINSSON
„Ég hef aðeins gert þá kröfu til þjóðarinnar
að hún horfist í augu við þá staðreynd að
fiskveiðar hafa í för með sér ótrúlega miklar
þjáningar fyrir þessi tilteknu dýr sem í sjón-
um lifa og halda veislunni gangandi hér hjá
mörlandanum."
HS: Hvað finnst þér um
pólitíkina hjá afinæfis-
baminunúna?
Magnús: „Mér finnst
heilmargt um hana. I
íýrsta lagi er ótrúlega fátt
um trúverðuga stjóm-
málamenn á Islandi í
dag. Flestir eða allir eru
sama markinu brennd-
ir, að segja ekki almenn-
ingi satt og rétt ífá stað-
reyndum nema stund-
um.
Stórsigur og vinsæld-
ir Ingibjargar Sólrúnar
nýverið afsanna að
miklu leyti þá kenningu
að almenningur vilji ekki heiðarlega
breytni stjómmálamanna. Enda er
Ingibjörg einn efnismesti stjómmála-
maður sem komið hefur fram hjá
þjóðinni í að minnsta kosti tvo áratugi
eðameira.
I annan stað þá finnst mér með ólík-
indum hvað sumir stjómmálamenn
komast lengi upp með að ljúga að al-
menningi og toga og teygja málefhin út
og suður og þvæla og blaðra sig í gegn-
um vond mál og kaupa fjölmiðlana sér
í hag í mörgum þeirra. Enginn núver-
andi stjómmálamaður hér á landi
kemst nærri forsætisráðherranum í
því. En það segir svo sem meira um
þjóðina en vesalings manninn sjálfan
og þroska hans. Ég fékk að kynnast
honum óþyrmilega þegar hann rak
mig sem vagnstjóra hjá SVR hér um ár-
ið fyrir skóðanir mínar á flokksræðinu í
rekstri flestra borgarfyrirtækjanna þá.“
MHS: Értu að segja að hægt sé
að kaupa fjölmiðla sér í hag?
Magnús: „Fjölmiðlar á Islandi í
dag eru fáum fjölmiðlum á Vestur-
löndum líkir. Við búum við ótrú-
lega sovéska fjölmiðlun. Uppistað-
an í „fréttum" ríkisfjölmiðlanna er
fréttatilkynningar stjómvalda í
formi súkkulaðiviðtaía við ráða-
menn.
Sendar eru út fféttatilkynningar,
eða mál eru látin „leka út“ á réttum
stöðum, svo þrælarnir á fjölmiðl-
unum taki nú rétt við sér. Síðan
eru ráðamennirnir fengnir í þessi-
þekktu, silkihanskaviðtöl og fá að
kynna sín mál eins og þá lystir —
og ósannindi einnig þegar því er að
skipta. Við hvalavinir höfum ekki
farið varhluta af þeim staðreynda-
umsnúningi."
MHS: Þú hefúr yfirleitt ekki
legið á skoðunum þínum þegar
valdastofnanir eða valdsmenn
þjóðarinnar eru annars vegar.
Umdeildar voru gagnrýnisgreinar
þínar inn núverandi forseta lýð-
veldisins, frú Vigdísi Finnboga-
dóttur. Er þér ekkert heUagt
Magnús?
Magnús: „Jú, auðvitað er mér
ýmislegt heilagt. Eins og til dæfnis
fóstrin í móðurkviði, sem og öll
hin fóstrin í dýraríkinu sem við öl-
um upp okkur tii dýrðar og mis-
notum og drepum síðan okkur
ýmist til matar, eða bara til
skemmtunar eins og þessi stang-
veiðilýður allur hefur á samvisk-
unni.“
MHS: En varðandi forsetann?
Magnús: „Já, þú spurðir hvort
mér væri ekkert heilagt og ég bara
svaraði því líka.
Varðandi forsetann þá er ég
þeirrar skoðunar að við eigum
prýðisforseta. En það breytir ekki
þeirri staðreynd að ég er enn þeirr-
ar skoðunar sem ég var þegar Sig-
rún Þorsteinsdóttir bauð sig ffam
á móti núverandi forseta, að ffú
Vigdís hafi hálfsvikið kosningalof-
orðin þrjú sem hún gaf mér og
öðrum kjósendum sínum í kosn-
ingabaráttunni vorið 1980. En það
voru eins og kunnugt er loforðin
um að borga skatta af hinum ríku-
legu launum sínum, að hætta eða
draga stórlega úr þessu fálkaorðu-
spreði sem nú stendur yfir, og að
fara niður til Nígeríu að hjálpa
kynsystrum sínum að selja skreið-
ina þar sem og aðrar íslenskar’ fisk-
afurðir.
Ég veit vel að síðasta loforðið var
ef til vill brandari á rrtóti forseta-
sölumannavaðlinum úr Alberti
heitnum Guðmundssyni, mót-
frambjóðanda hennar þá, en það
var eigi að síður loforð líka.
En hin loforðin voru örugglega
ekki gamansvör. Það nær ekki
nokkurri átt að bróðurpartur
fálkaorðuveitinga sé til mishátt-
settra opinberra embættismanna
og starfsmanna fyrir lítið annað en
að mæta í vinnuna. Þetta og þessi
fálkaorðuaustur á gjörókunnuga
erlenda embættismenn og lítt
þekkt andlit úr hirðum erlendrá
þjóðhöfðingja við opinberar heim-
sóknir héðari eða hingað er slíkur
bjána- og snobbháttur að engu tali
tekur. Þar verðlaunar hver asninri
annan tneð gullinu.
Og ekki má gleyma loforðinu
um skattgreiðslur forsetans sjálfs.
Það er ekki margt í opinberu lífi
forsetans sem
hann þarf sjálfur
að greiða úr eigin
. vasa. Það er nán-
ast ekkert nema
eitthvað mjög per-
sónulegt vafstur.
Allt hitt er greitt af
hinu opinbera og
því til viðbótar eru
launin á íjórða
hundrað þúsund
og skattftjáls.
Þetta brýtur al-
gjörlega gegn jafh-
aðarhugmyndum mínum. Ekki síst
á meðan hundruð barnaheimila, til
dæmis hjá einstæðum mæðrum,
hafa innan við fimmtung af þess-
um launum í heildartekjur heimil-
isins. En auðvitað má ekki segja
svona. Því sleppum við því bara
hér. Forsetinn er eitt af því allra
heilagasta hér á landi. Næst á effir
svuntu fjallkonunnar."
MHS: Víkjum aðeins að öðru.
Nú ert þú nánast eini maðurinn
hér á landi sem mótmælt hefur
fiskveiðum þessarar fiskveiði-
þjóðar, fyrir utan hvalveiðamar
og skepnuhald almennt. Er nokk-
ur fúrða að þú sætir kárínum hjá
þjóðinni sem brauðfætt hefúr þig
og klætt og þú launar henni ofeld-
ið síðan með að ætla að ræna hana
lífsbjörginni? Er ekki mótsögn í
þessu Magnús?
Magnús: „Það er auðveit að setja
málin svona upp. Þetta er alveg í
stíl við þá röksemdafærslu sem
Magnús Guðmundsson, keyptur
erindreki hvalveiðisinna þjóðar-
innar, hefúr tileinkað sér.
I fyrsta lagi hef ég ekki krafist
stöðvunar fiskveiða. Ég hef aðeins
gert þá kröfú til þjóðarinnar að
hún horfist í augu við þá staðreynd
að fiskveiðar hafa í för með sér
ótrúlega miklar þjáningar fyrir
þessi tilteknu dýr sem í sjónum lifa
og halda veislunni gangandi hér
hjá mörlandanum. Um leið og
menn hafa gert það munu hugvits-
menn þjóðarinnar hefjast handa
um að finna nýja og betri atvinnu-
vegi handa þjóðinni fyrir okkur til
að komast af. Það er engin hætta á
öðru, ef við setjum þeim ekki of
heftandi skorður. En mér finnst að
miklar og vel mannheldar siðferð-
isgirðingar verði að setja á alla ný-
sköpun núna þegar við höfúm
loksins efni á því.
I annan stað þá geri ég mér það
á landi. Næst
á eftir svuntu
fjallkonunn-
fúllkomlega ljóst
að íslenskt sam-
félag myndi
hrynja á stuttum
tíma væri fisk-
veiðum og öðr-
um dýratortúr í
landbúnaði hætt
ar. ‘ með stuttum fyr-
irvara. Slíkt getur
að sjálfsögðu ekki
gengið. En á
meðan hvorki er
litið á þjáriingar-
stuðul náttúr-
unnar í heild sinni né það mark-
mið sett að hafa mannúðlegri lífs-
hætti og þjáningarminni atvinnu-
vegi hér á landi eru engar líkur á að
þetta þjáningarferli sem við setjum
allar hinar lífverurnar nauðugar
viljugar í breytist að nokkru marki.
Enda er ég þeirrar skoðunar að
vanlíðan okkar mannanna sé beint
ffamhald af þeirri vanlíðan sem við
setjum á aðrar lífverur.“
MHS: Að lokum Magnús,
hvemig heldurðu að verði hér
umhorfs eftir önnur fimmtíu ár
lýðveldisins?
Magnús: Effir fimmtíu ár verða
hér allnokkrar fiskveiðar ennþá
stundaðar. Þorskurinn verður þá
líklega að koma aftur á miðin eftir
nokkurra áratuga burtveru. Á hinn
bóginn verða fiskveiðar komnar í
þriðja eða fjórða sæti gjaldeyris-
'sköpunar þjóðarinnar, næst á eftir
ferðamannaiðnaðinum, sem verð-
ur langstærsti átvinnuvegur þjóð-
arinnar þá. Þar að auki verður ýmis
smáiðnaður kominn í fastari
skorður í tengslum við hið háa
menntunarstig þjóðarinnar — sem
verður þá reyndar enn meira en er
ídag.
Nú og eftir fimmtíu ár verðum
við búin að vera fjörutíu ár í Evr-
ópusambandinu eða svo, og þá
verður alls enginn ágreiningur
lengur um það, utan nokkurra
þjóðernissinna yst til hægri og yst
til vinstri I stjórnmálalitrófinu. Þá
verður líka búið að kollvarpa
menntakerfinu sem við búum við í
dag, því í dag framleiðir þetta
handónýta menntakerfi lítið annað
en aumingja sem enga áhættu þora
að taka í lífinu eða í hugarflugs-
hugsun í raunvísindum eða heim-
speki eins og sjá má á langflestu há-
skólamenntaða stóðinu út um allt í
þjóðfélaginu í dag.
Símenntun verður komin til að
vera og meira og minna allir ald-
urshópar verða í skóla reglulega og
óreglulega.
Vinnuvikan verður komin niður
í 25 til 30 stundir og laun verða lík-
lega orðin mannsæmandi. Barátt-
an við atvinnuleysisdrauginn verð-
ur búin að taka á sig allt aðra
mynd, Sterk krafa verður komin
um að stytta vinnuvikuna til að
vinnan dreifist til sem flestra. Því
atvinnuleysið sem slíkt er komið til
að vera hér. Þetta verður eitt af
helstu átakapunktum þjóðarinnar
árið 2044.
Eftir fimmtíu ár verður meira en
tíundi hver maður á Laugavegin-
um blökkumaður eða Asíumaður
— almælandi á íslenska tungu —
og öllum nema nasistafélaginu
hans Þorsteins Guðjónssonar
verður sama.
En það sem líklega mestu máli
skiptir er að eftir fimmtíu ár verður
heilsubyltingin gengin í garð að
hálfu leyti. I þeirri byltingu verður
sykurinn nánast útskúfaður með
öllu sem og allt ger og allt hvítt
hveiti. Sykurinn verður á svipuð-
um stað hjá þjóðinni þá og sígaret-
tumar eru í dag. Nú og helmingur
þjóðarinnar verður kominn að
miklu eða litlu leyti í andleg hugar-
orkuvísindi stundandi hugleiðslu
og bænahringja- eða orkuhringja-
starf reglulega.
Og effir fimmtíu ár mun þjóð-
kirkjan heyra sögunni til og vera
orðin Hin sjálfstæða íslenska lút-
ersk-evangelíska kirkja. Þá munum
við líka sjá árdaga þess að trúmál
og trúarbrögð verði aðskilin að
miklu leyti í hugum fólks. Það
öðm fremur mun bjarga trúnni frá
endanlegri glötun.
Nú og svo má ekki gleyma því að
árið 2044 verður jarðneska hulstrið
af Magnúsi H. Skarphéðinssyni
búið að liggja í óvígðri gröf sinni í
tuttugu ár eða meira, og hann
kominn á næsta hnött prédikandi
yfir flestum framliðnum íslending-
um sem þár verða. En koparstyttur
verða af honum hér og þar um
landið fyrir.ffamsýni í þjóðfélags-
spám og landsffæga hógværð sína
og lítillæti. Þetta er svona það
helsta sem ég spái að verði á 100
ára afrnæli íslenska lýðveldisins ár-
ið 2044 í rigningunni á Þingvöllum
þegar Hómer Simpson Hallgríms-
son, forseti lýðveldisins, ávarpar
gestina.“
22 PRESSAN . F1MM7:LIDÆ©UR1 NNiÍB.OÚM.'lt'SiSH