Pressan - 16.06.1994, Blaðsíða 27

1
t
1
/
t
í
f
I
l
1
t
f
i
í
1
í
[
l
t
l
t
t
því sem er norðarlega í heiminum.
Þetta lómlæti Daíia 'e'r líka gagnvart
Norðmönnuni, þó að það sé ekld í
sama mæli. Við sem búum hér í kuld-
anum höfum tilhneigingu til að hoifa
fiekar suður á bóginn. “
íivað i]ieð norrcena samvinnu, er
hún einskis nýt?
„Norræn samvinna er mest leik-
fangafabrikka þar sem stjórnmála-
menn af Norðurlöndunum hittast
og hafa það huggulegt yfir kaffi-
bolla. Þrátt fyrir að það sé dælt í
þetta einhverjum peningasumm-
um verður það aldrei neitt. En ef
þessar þjóðir ganga allar í Efna-
hagsbandalagið þá geta þær mynd-
að þar innan um einhvers lags
norðurblokk sem gæti styrkt stöðu
þeirra allra og tryggt að einhverju
leyti sameiginlega hagsmuni. Eins
og þetta er í dag hefur það enga
þýðingu, því norrænar þjóðir eiga
enga sameiginlega sjálfsmynd
nema þá séða með augum um-
heimsins og enga sameiginlega
hagsmuni nema gagnvart honum.“
Finnst þér eitthvað tnjög líkt eða
ólíkt í karakterþessara þjóða, íslands
ogDanmerkur?
„Það má nefna að gamni að í Po-
litiken er vikulegur þáttur þar sem
lagðar eru spurningar fyrir fólk um
eitt og annað. Ein spurninganna er
um hvað fólki finnst best og verst í
fari dana? Hvað heldurðu að flestir
nefni sem það versta?“
Yfirborðsmennsku?
„Já, það ér rétt. Það er það hug-
tak sem kemur langoftast fyrir.
Danir eru líka léttir og æðrulausir,
ólíkir nábúum sínum, sem eru
þyngri og taka ögn alvarlegar á
málum, til dæmis áfengismálum,
en umræða um alkóhólisma er
skammt á veg komin þar en ekki
hér þó að áfengisvandamálið þar sé
mjög alvarlegt. En það gera líka
ólíkir dry'kkjusiðir. Ég er ekki
drykkjumaður en ef ég þyrfti að
búa hér í kuldanum árið um kring
myndi ég líklega halla mér alveg að
flöskunni.“
Þungir ísiendingar
Erum við þá þung á brún og laus við
skopskyn?
„Ég skal segja þér dæmi um húmors-
lausa íslendinga. Eitt eiga Islendingar
sameiginlegt með öðmm nýlendum og
það em menn sem tóku út menntun og
þroska erlendis og fluttu með sér heim.
Af slíku fólki eiga Islendingar mikið
sökum örlætis þjóðarinnar, en það hef-
ur blessunarlega minirkað til muna að
það fyilist hroka og lítilsvirðingu gagn-
vart löndum sínum og tapi öllu skop-
skyni, sem var algengt hér áður fýrr.
Það hlægilega við það er að allt tengist
þetta líka annarri arfleifð nýlendunnar,
sem er tilflutningur á völdum og áhrif-
um eftir krókaleiðum kunningsskapar
og ættemis, svo að þessir menn urðu
ekki endilega yfirmenn og ráðamenn í
krafti verðleika sinna. Mér er minnis-
stætt þegar ég kom hingað til að gera
þátt fyrir danska sjónvarpið um affnæli
Reykjavíkurborgar og leitaði þá til
Sjónvarpsins og þáverandi yfirmanns
innlendrar dagskrárgerðar eftir göml-
um heimildamyndum sem gætu nýst
mér í innskot. Þá svaraði þessi maður
viðleitni minni þannig að það fýrir-
fyndist ekkert brúklegt í safhi sjón-
varpsins. Myndimar væru allar svo illa
gerðar og starfsfólkið væri samansafn
af viðvaningum. Einn starfsmaður
sjónvarpsins varð vitni að þessum
orðaskiptum og hefur sjálfsagt þótt
óþægilegt að heyra hvaða álit yfirmað-
urinn hafði á starfsfólkinu. Sjálfur hef
ég unnið með þessu sama fólki og það
þolir samanburð við hvað sem gengur
og gerist annars staðar.“
Stálheppinn með
Kastró
En þú ert Isletidingur þráttfyrir langa
jjarveru?
„Ég hef kosið að varðveita íslenskt
ríkisfang mitt því að ég er stoltur af
landinu og þeirri þróun sem hefur orð-
ið hér ffá því ísland varð lýðveldi. Mér
er í bamsminni það Gamla Island, sem
er sá gmnnur sem þjóðfélagið sem við
þekkjum núna reis á. Það er affek á svo
skömmum tíma og á sér ekki margar
hliðstæður og hver hefði getað séð þetta
fýrir? En auðvitað er margt sem hefði
mátt betur fara, til dæmis hefði þurft að
setja mun strangari kvóta á fiskveiðar
fýrir löngu þannig að sú þróun sem er
óumflýjanleg núna hefði dreifst yfir
lengri tíma. En sjálfstæðisbarátta Is-
lendinga hefur ekki síst verið háð á
fiskimiðunum og Islendingar væm illa
staddir með þau mál ef landið hefði
ekki fengið fullt sjálfstæði. En landbún-
aðarmálin em óskiljanleg öllum þjóð-
um, svo og sú meðgjöf sem bændur fá í
gegnum ríkið og þetta háa verð á afurð-
um í búðum. En núna er jafnvel sá
grundvöllur sem var til að taka á þessu
eins og hefði þurff orðinn ótraustur því
að það atvinnuleysi sem myndi sigla í
kjölfarið ofan á það sem fýrir er gæti
reynst jafnvel enn þyngri baggi á þjóð-
arbúinu.“
Eti hvernig kotn til áð þú scrhœfð-
ir þig í málefnum Suður-Ameríku
setn blaðamaður?
„Ég var svo stálheppinn, þar sem
ég dvaldi við störf í Brasilíu, að Fí-
del Kastró skaut upp kollinum og
fólk fór að hafa áhuga á Suður-
Ameríku í ríkara mæli og ég fór að
skrifa greinar í blöðin. Frá 1964 hef
ég verið blaðamaður við danska út-
varpið, fýrst Iausráðinn og síðar
fastráðinn árið 1974. Ég hélt líka
uppi pistli í Morgunblaðinu um
tíma sem bar það merka nafrí „Að
utan“. En ég er ansi hræddur um
að skoðanir mínar hafi ekki alls
kostar farið saman við skoðanir
Morgunblaðsins. Síðan þá hef ég
mestmegnis skrifað um spænsk og
portúgölsk málsvæði."
Rustamenni og mis-
kunnsamir samverjar
En það er ísland sem er hér til um-
ræðu, ogþað er ekki laust við að þetta sé
syfjulegur sunnudagur. Halldór brá sér
út á lífið kvöldið áður og heimsótti þá
meðal annars Fógetann í Aðalstræti og
lenti þar á skrafi við tvo danska klóak-
verkamenn sem eru hér við tímabund-
in störf. Hann lætur í ljós undrun yfir
að það skuli vera fluttir inn verkamenn
frá Danmörku þegar það vantar störf á
íslandi. Mennirnir tveir höfðu gefið
honum þá skýringu að ekkert íslenskt
fýrirtæki hefði getað boðið lægra en
það danska. Halldór er sjálfur að fara að
heimsækja sérfræðing í efnaliagsmál-
um til að fá innsýn í hvernigþetta hang-
irallt saman eins og hann orðar það. En
eftir gleðskapinn á Fógetanum lenti
hann í mjög íslensku næturævintýri,
þar sem hann var á leið heim á reiðhjól-
inu sem hann leigði sér. Þegar hann var
að hjóla ffamhjá Amarhóli klemmdist
hann næstum því milli tveggja bíla og
þótti víst eitthvað þröngt um sig á göt-
unni því hann kallaði til annars bílstjór-
ans: „Hvað ert þú að gera hér?“ Það
skipti engum togum að það næsta sem
hann vissi var að þrír ungir menn
komu út úr bílnum, sem hafði stað-
næmst fýrir ffaman hann, og vom ill-
úðlegir mjög. Halldór var stiginn af
reiðhjólinu og henti því á móti þeim og
bjóst til að verja sig þegar félagi mann-
anna skakkaði leikinn. Þegar hann
bjóst til þess að stíga upp á reiðhjólið að
nýju þustu að þrjár ungar stúlkur
reiðubúnar að gera að sárum hans, sem
engin vom, og allir fóru hver í sína átt-
ina og hann líka, reiðastur yfir því að
hafa ekki fengið í það minnsta blóðnas-
ir til að geta baðað sig í samúð og notið
aðhlynningar þessara hugrökku meyja.
Hundaskítur og efna-
hagsástand
„Þetta er þó ekkert,“ segir hjólreiða-
maðurinn hneykslaður á biffeiðaþjóð-
inni. „Þegar ég var á leið upp í útvarp
um daginn ók fi'amhjá mér fjölskylda
sem sveigði sérstaklega út í vegarkant
og þröngvaði mér þannig af götunni og
skvetti yfir mig ansi myndarlegum
drullupolli þannig að ég varð allur
hundblautur á eftir. Ég hefði getað tek-
ið þetta fýrir hver önnur mistök ef mér
hefði ekki, í sömu andrá og ég fékk gus-
una yfir mig, orðið litið inn í bílinn og
séð konu og tvö böm hristast af hlátri
yfiröllusaman."
En það hlýtur að vera eitthvað já-
kvcett við göturnar hérna?
„Já, þær eru svo gott sem lausar
við hundaskít, sem er furðulegt
miðað við að hér er hundahald.
Hundaskiturinn í Kaupmannahöfn
fer alveg hryllilega I taugarnar á
mér. Veistu að ég gerði einu sinni
þátt í útvarpið sem hét þessu nafni,
„Hundaskítur“?“
Já, en hér búa svo kurteisir og
prúðir hutidar, og svo eru hundeig-
endur líka tneð skóflu og poka þegar
þeir viðra hutidana sína.
„Ja, hérna“ segir hann alveg hissa
og hristir höfuðið og síðan er hann
rokinn til að fá að vita allt um efna-
hagsundrin miklu á íslandi. Guð
hjálpi honum.
Þóra Kristín Ásgeirsdóttir
FIMMTUDAGURINN 16. JÚNÍ1994 PRESSAN 27