Vísir Sunnudagsblað - 14.01.1940, Side 1

Guðrún Lárusdóttir og
ritstörf hennar.
Það mun margur ætla, að
liúsmóðir á fjölmennu heimili,
J»ar sem atvinnutekjur heimilis-
föður þurfti að bæta með nokk-
urri garðrækt og smábýlisbú-
skap, liafi haft nóg um að sýsla,
en ónógar tómstundir til and-
legra starfa. Þegar þar við bæt-
ist, að húsmóðirin var hlaðin
opinberum störfum og tók
drjúgan þátt í margvíslegu fé-
lagslífi, þá sælir það furðu, að
hún hafði tíma aflögum til fyr-
iirferðarmikjilla ritstarfa. *—
Það liefir og sífelt verið furðu-
efni mitt, að móðir mín, Guð-
rún Lárusdóttir, skyldi afkasta
heimilisstörfum, ritstörfum og
opinberum störfum, án þess að
afrækja nokkurt þeirra svo sjá-
anlegt væri.
Störf hennar í þágu opin-
berra mála hér í bæ eru svo
kunn, að úm þau þarf ekki að
ræða hér. Hún var lengst af frá
1912 fátækrafulltrúi og bæjar-
fulltrúi, efn á Alþingi átti hún
sæti eftir 1930. Auk þess hafði
hún forystu á hendi í ýmsum
kristilegum félögum og tók virk-
an þátt í Góðtemplarareglunni.
En það voru ritstörfin, sem mig
langaði til að gera að umtals-
efni i tilefni af þvi, að á þess-
um vetri hefir Leikfél. Reykja-
vikur sýnt sjónleik hennar „Á
heimleið“. Eg segi sjónleik
hennar, því minn þáttur í því
ritstarfi liefir verið lítið annað
en þáttur uppskrifarans, þar
sem skáldsaga hennar er þrædd
atriði eftir atriði og hvergi
vikið frá skoðun hennar í stóru
eða smáu.
Nú er það svo, að ritstörf
húsmóður verða hennar önnur
heimilisstörf, ef hún nýtur lít-
illar sem engrar aðstoðar á
heimilinu. Það var allajafna
svo um móður mína, að hún
gekk að öllum heimilisstörfum
sjálf með stúlkum sínum, sem
stundum voru liðléttingar. Við
börnin vorum tíu, á öllum
aldri, en meðan við vorum i
æsku, voru oft kostgangarar og
þá og síðan gestkvæmt mjög.
Öll mikilvæg heimilisstörf féllu
því á hennar herðar, en auk
þess var um búskap að sýsla í
Ási áður en steinauðn nýrra
gatna lagði undir sig græn tún
og mjúka garða í suður og vest-
ur af miðbænum. — Eg minn-
ist því ekki móður minnar upp-
ábúinnar til ræðuhalda á opin-
herum fundum, né heldur sem
hefðarfrúar dreymandi dag-
drauma við sitt skrifborð —
heldur fyrst og fremst sem hús-
móðurinnar, i daglegum klæðn-
aði íslenskra alþýðukvenna,
sem sest kyrlátlega við skrif-
horð sitt að afloknu verki við
þvottabalann, í kartöflugarðin-
um eða við sokkaplöggin, og
skrifar sjálfri sér til afþreying-
ar og yndis. En allra helst
minnist eg hennar, þegar hún
sagði okkur sögur, — engin
rómantísk æfintýri né tröllasög-
ur, heldur blátt áfram sögur af
sjálfri sér, þegar hún var litil
— livernig menn og málleys-
ingjar voru þá, livernig allir
lilutir voru þá, hvex-nig blómin
og brekkurnar, fjörðurinn og
fjöllin voru þá — ekkert var
sem þá. En þetta var raunar
sagan af þvi landi, sem hún
elskaði — íslenskri sveit við
bláan fjörð.
Og þarna urðu sögurnar
hennar til. í umhverfi íslenskr-
ar sveitar undi hún sér best.
Hún var glöð eins og við börn-
in, þó ekki væri farið lengra en
i berjamó. Og hjá berjalynginu
bláa undi hún sér seinast.
En það er sár viðkvæmur
sti-engur í öllum sögum henn-
ar, ef vel er að gáð. Bitrast og
sárast kveður liann við í fyrstu
bók hehnar, „Ljós og skuggar“.
Þar er lýsing, „Lifandi mynd-
ir“, sem ekki verður skilin,
nema maður hafi í huga hið
nána og ástúðlega samband
hennar og föður hennar, sira
Lárusar Hallidórssonar fri-
kirkjuprests. Yiðskilnaður föð-
ur hennar við þann söfnuð, sem
hann hafði helgað alla krafta
sína og starf, varð á félags-
fundi, sem hún lýsir þar, og
með þeim hætti, að hún
gleymdi því aldrei. Því má ekki
gleyma, að hún mat föðúr sinn
meira en nokkurn annan mann.
Hún var veiklulegt bam og sein-
þroska, en faðir hennar tók
„Stubbu litlu“, sem hann kall-
aði svo, í handleiðslu sina. Hann
kendi henni tungumál svo hún,
kornung stúlkan, var þess
megnug að þýða skáldsöguna
„Tómas frændi“ eftir Harriett
Beecher og kom hún út 1901.
Hann lcendi henni þau kristin
fræði, sem entust henni alla
ævi. Samband föður og dóttur
beið engan hnekki við ágrein-
ing prests og safnaðar, sem frá
greinir i sögu frikirkjusafnað-
arins hér í bæ, en viðkvæm
lund ungrar stúlku var særð, er
lxenni fanst ástkær faðir órétti
heittur. Og síðan er í öllum
liennar sögum samband föður
og barns eða móður og barns
GUÐRtJN LÁRUSDÓTTIR.