Vísir Sunnudagsblað - 21.01.1940, Qupperneq 1
1940
3. blad
Suanudaginn 21. janúar
'íf'.z'á.a.mLnninfy @.hcL Suífpyób:
AÐ LUND .
.... Sólbjartur vormorgun.
Lestin þýtur eftir liinni frjó-
sömu, víðlendu Skánarsléttu.
Akrar ... ljósbleikir akrar,
hlutaðir í skákir með mjóum
síkjum eða pílviðargerðum,
svo langt sem augað eygir.
Ég kannast vel við þessa
akra. Ég hefi séð þá á mál-
verkum skánskra málara, í
listasöfnum Stokkhólms. Ný-
sprottnir akrar í bládaufri
birtu morgunsins, — akrar í
heitri birtu hádegissólarinnar,
þar sem hávaxið korngresið
bylgjast í golunni, — liálf-
slegnir akrar í roðaþoku síð-
sumarskvelda og loks nokkur
kornbindi á alskornum akri
i fölvri birtu haustsins
þetta eru kærustu viðfangsefni
skánskra listamanna.
Við þjótum framhjá skánsku
bændabýlunum, sem með sín-
um sérkennilega byggingarstíl
falla í fagurt samræmi við
landslagið, bæði að lit og lög-
un. Það eru hinar svonefndu
skánsku liúslengjur, sem einn-
ig eru mjög tíð fyrirmynd
skánskra málara. Þau eru lág,
íbúðarhús, gripahús og forða-
geymslur, bygðar í einni sam-
stæðu, sem myndar að mestu
ferhyrning utan um dálítinn
reit, — „túnið“. Veggir hús-
anna eru hvítkalkaðir, þökin
hálmþök og nokkuð rismikil.
Yfir býlunum og landslaginu
hvílir aðlaðandi, látlaus ynd-
isþokki og blær vingjarnleika
og öryggis. Og maður skilur
svo vel lundarfar Skánverj-
ans, þegar maður athugar þetta
landslag. Einmitt þannig hljóta
þeir menn að verða, sem hér
alast upp.
Á einstaka stað sjást lágir
skógarásar, vaxnir beykiskógi Háskólinn í
Utan með ásabrúnunum sjást Lundi.
lítt kærir að flíka tilfinningum
sínum á almannafæri. Jafnvel
gistihúsasendlar liafa sig hér
svo lítt í frammi, að við borð
liggur, að maður verði að leita
þeirra og er þó sú stétt manna
venjulega ekki með þeim lilé-
drægustu. Ég vík mér að ein-
um þeirra. Það er fullorðinn
maður, sem tekur við töskum
mínum og svarar spurningum
mínum með kurteisi, en þó
noklcru fálæti.
Er ég kem út úr dyrum járn-
brautarstöðvarinnar, blasa við
mér trjágöng með snotrum
gangstígum. Þetta er gamla
járnbrautartorgið, sem breytt
hefir verið í nokkurs konar
lystigarð. Þegar því lýkur, tek-
ur við breið og bein gata, aðal-
gata bæjarins, sem skiftir hon-
um í tvo hluta eftir lengd hans.
Beggja vegna hennar standa
þokkaleg hús, en eklci stór. Fá
þeirra eru úr tré, flest úr sand-
steini eða múrhúðuð. Hið sama
kemur fram í byggingarstíl
flestra þessara húsa og bænda-
býlanna, sem við ókum fram
hjá. Látleysi og festa, rólegar,
einfaldar línur, ekkert flúr eða
smekklaust prjál.
Klukkan er tíu. Ég liraða mér
til gistihússins, til að fá mér
morgunmat og snyrta mig til
eftir járnbrautarferðina. Ég
EFTIR LOFT GUÐMUNDSSON
•
sumstaðar brúnleitar rákir.
Það er sandsteinninn, sem
þarna gægist upp úr jarðveg-
inum.
— En nú sést húsaþyrping
fram undan. Hún smástækkar
fyrir sjónum okkar, eftir því,
sem lestin nálgast hana meir.
Presturinn kinkar kolli út við
klefagluggann. Þetta er Lund-
ur, segir hann. Hinn fornfrægi
bær. Þaðan á eg margar góð-
ar minningar frá skólaárum
mínum, bætir liann við með
nokkru stolti í röddinni. Og
aftur kinkar hann kolli til bæj-
arins, eins og hann sé að heilsa
gömlum kunningja.
Lestin hægir á sér við útjað-
ar bæjarins og innan stundar
nemur hún staðar við lágreista
járnbrautarstöð. Við erum í
Lundi. Ég kveð liinn fróða og
alúðlega ferðafélaga minn og
stíg út úr lestinni.
Þegar eg steig út á brautar-
pallinn, vekur það strax at-
liygli mína, hve liér er óvenju-
lega hljótt, á móts við það, sem
tíðkast á járnbrautarstöðvum,
annarstaðar í Sviþjóð. Engin
ys eða þys, engin hávær kveðju
köll. Þeir, sem hér eru staddir
til að heilsa eða kveðja ætt-
ingja eða vini, gera það með
rólegum innileik. Það er anð-
séð, að hér er dult fólk, sem
LOFTUR GUÐMUNDSSON.
býst ekki við, að ástæður mín-
ar lej'fi mér langa dvöl í Lundi,
þess vegna er um að gera fyr-
ir mig að nola tímann vel. Er
eg hefi lokið við máltíðina og
„lagað mig til“, legg eg því af
stað út í bæinn.
Ég geng eftir aðalgötunni í
áttina til „Lundegaarden“, —
Lundarins, sem er forn trjá-
garður og einn sá fegursti í
bænum. Áfast við hann er hið
svonefnda Tegnérsplats; þar
stendur líkneski stórskáldsins
sænska, Esajas Tegnérs, sem
staður þessi er nefndur eftir.
Nafn lians er flestum Islend-
ingum kunnugt, sökum þýð-
ingar Mattliíasar á einu mesta
skáldverki hans, söguljóðunum
um Friðþjóf frækna. Tegnér
starfaði lengi við háskólann í
Lundi, fyrst sem docent í fag-
urfræði, síðar sem prófessor í
sömu grein. Tegnér tók bisk-
upsvígslu og varð biskup í
Váxsjö árið 1824. Ljóð hans
liöfðu geysimilcil áhrif á sam-
tíð hans í Svíþjóð. Má þar sér-
staklega nefna kvæðið „Svea“,
sem hlaut verðlaun Sænska
Alcademísins og „Hersöng
skánska landvarnarliðsins“. —
Þessi kvæði gerðu nafn lians
frægt og elskað um alla Sví-
þjóð. Bæði kvæðin túlka brenn
andi ættjarðarást lians og það
fyrra einnig brennandi hatur,
— til Rússa.
Hér við Tegnérsplatsen og
Lundegaarden standa margar
helstu byggingar Lundar, svo
sem liáskólinn, bókhlaðan, hús
Akademiske Foreningens og