Vísir Sunnudagsblað - 18.02.1940, Blaðsíða 3

VISIR SUNNUDAGSBLAÐ
3
Annar þektasti nútímahöfundur
Finna, a. m. k. utan heimalands-
ins, er skáldkonan Sally Salminen.
sem hefir getiS sér engu minni
vinsældir en NobelsverSlaunahöf-
undurinn Sillenpaá. Hér er mynd
af henni og mannsefninu hennar,
danska listmálaranum Johs. Dúhr-
kopp.
stærra en annað Norðurlanda-
fólk, en það var einasta ein-
kennið sem eg tók eftir; að öðru
leyti gat eg ekki þelct Finna frá
öðrum Norðurlandabúum.
Þjóðin í heild virtist mér
hraustleg, blátt áfram og frjáls
í framkomu. Fólkið var brúnt i
andliti, sem benti á ást til úti-
veru og sólbaða. Það var ákaf-
lega alúðlegt og viðmótsþýtt, án
þess að á því væri nokkurn
flysjungsbrag að sjá. Hvað sem
maður sá það gera, gerði það af
atorku, dugnaði og ósérplægni.
Maður sannfærist um hina
frábæru atorku Finnlendinga
sem þjóðarheild, þegar litið er
yfir framfarir og framkvæmdir
þær á menningarlegu og verk-
legu sviði, er orðið hafa þar á
þeim tuttugu árum sem þeir
hafa notið sjálfstæðis. Þær
framkvæmdir hafa verið stór-
kostlegar — svo eg segi ekki ó-
trúlegar.
Lífsbarátta Finna hefir verið
ströng og hörð. Þeir liafa ekki
aðeins barist við kúgun og und-
irokun erlendra þjóða, þeir liafa
líka barist við óblíð náttúruöfl,
hai'ða vetur og ógreiðfært land
— þetta sem lcemur Finnum að
svo ómetanlegu gagni i styrjöld-
inni við Rússa nú. Þetta hefir
hert og mótað þjóðina og gert
hana að einni hraustustu þjóð
þessarar jarðar. Það sanna
meðal annars íþróttamennirnir
sem hafa um ái-atugi getið sér
lieimsfrægð úti um allan lieim“.
„Hvað segið þér okkur um
tungu Finna? Tala þeir ekki
tvö tungumál?“
„Jú. Meginþorri þjóðarinnar
mælir á finskri tungu, en þó mé
geta þess, að um langt skeið
Iiefir sænskan verið stjórnar-
málið og jafnframt aðal menn-
ingarmálið, enda töluð af ment-
uðustu stéttum og mönnum
Finnlands. Þetta er skiljanlegt
þar sem Finnar lutu Svíum í
margar aldir, auk þess sem Sví-
ar hafa frá ómunatíð bygtnokk-
urn hluta landsins og sist staðið
Finnum að baki í menningar-
legu tilliti. En jafnvel eftir að
Finnar lcomust undir Rússa,
varð sænslcan aðalmálið áfram
í Finnlandi um nokkurt
skeið. — Eftir miðja 19. öld
var finskan samt gerð jafn rétt-
há sænskunni og uppfrá því
hefir liún smám saman verið að
brjóta sér sess meðal menning-
armála heimsins. Þótt bæði
tungumálin séu fyrir alllöngu
jafn rétthá orðin, hefir þó stað-
ið togstreita mikil um þessi mál
og jafnvel ekki laust við að i
finsku þjóðlífi liafi gætt nokk-
urrar sundrungar þess vegna.“
„Og Finnar eru bókmenta-
þjóð?“
„Já svo mikil, að bókakaup
þar i landi eru sögð meiri hlut-
fallslega en meðal nokkurrar
annarrar þjóðar en íslendinga
einna. Og sjálfir hafa þeír skrif-
að skáldrit sem lesin eru meðal
allra bókmentaþjóða heims. Má
þar t. d. nefna liöfunda eins og
Runeberg, Salminen og Sillen-
páá. Auk þess eiga þeir sína sér-
stöku „Eddu“, rit sem í senn er
heimskoðun og lífsskoðun
finskrar alþýðu i heiðni og
fram eftir öldunum. Þessi
finska Edda lieitir „Kale\vala“.
I Kalewala er getið um það,
er dóttir loftsins kastar sér í
hafið og tekur sér storminn fyr-
ir eiginmann. I skauti liennar
byggir önd ein lireiður sitt og
verpir. Úr eggjunum eru jörð
og himinn, máni og stjörnur
skapað. — Sonur þeirra er
Wáinámoinen, sem síðar kem-
ur mikið við sögu og frægur
verður fyrir fagra söngrödd og
frábært vit. Inn i þetta eru ofn-
ar allskonar líkingar, táknræni
og liin dýpsta speki. Þar kemur
víða við og er þetta að ýmsu
leyti liið ágætasta heimildarrit
fyrir sögu og menningarsögu
Finna til forna“.
„Er Kalewala eins gömul og
Edda?“
„Hér má svara bæði játandi
og neitandi. Kalewala sjálf er
ekki skrifuð fyr en um miðja
19. öld; það gerði maður að
nafni Elias Lönnrot. En ritið er
Iiinsvegar safn af þjóðkvæðum
og gömlum sögnum sem felt er
saman í eina heild. Þar af leið-
andi verður efnið nokkuð sund-
urleitt og misjafnt að gæðum
og stendur auðvitað mikið að
baki okkar Eddu — en þrátt
fyrir alt, merkilegt og sérstakt
að efni.“
„Hvernig leist yður á liöfuð-
borgina — Helsingfors?“
„Helsingfors, eða Helsinki
eins og finskumælendur kalla
hana, er falleg og viðkunnanleg
borg. Mér geðjaðist ágætlega að
henni, þenna stutta tíma sem eg
dvaldi þar. Göturnar eru bein-
ar og breiðar, stór torg, fagrar
byggingar og umhverfi borgar-
innar — hún liggur reyndar á
þrjá vegu að hafi — er fallegt.
Fræg bygging er jámbrautar-
stöðin — sem þykir fegursla
járnbrautarstöð í heimi. Eliel
Saarinen — finskur bygginga-
meistari sem dvelur i Ameriku
og þykir færasti byggingameist-
ari sem Bandarikjamenn hafa á
að skipa, liefir teiknað hana. Eg
sá þarna fjölda annarra nýtísku
liygginga, svo sem þinghúsið,
sjúkrahús fyrir herinn, mark-
aðsskálann og fjölda margar
aðrar glæsilegar og reisulegar
byggingar.
Heilsteyp tasta meistaraverk
byggingarlistar sem til er í
Finnlandi yfir liöfuð, er samt
óefað stórtorgið i Helsingfors,
en við það standa háskólabygg-
ingin, stórkirkjan og stjórnar-
byggingar. Það er alt verk sama
mannsins, þýska bygginga-
meistarans Engels, en hann
mun liafa verið uppi fyrir rúm-
um hundrað árum. Til að fá
samræmi i þetta stórkostlega
listaverk, varð hann að byggja
mikilfenglegan og stóran þrep-
pall upp að stórkirkjunni, en
hún myndar eina hliðina að
torginu.
Stærsta gatan í borginni er
Esplanaden, með skrúðgörðum
og trjálundum. Við liana stend-
ur forsetahöllin, stjórnarráðs-
byggingar og fleiri stórhýsi.
„Sáuð þér ekki ólympiuleik-
vanginn sem Finnar voru að
reisa fyrir Olympíuleikana að
sumri ?“
„Jú, eg sá hann. Fundir iðn-
fræðsluþingsins voru haldnir
þar skamt frá, en svo var okk-
ur sýndur hann sérstaklega.
Þetta er feikna mikið mann-
virki og var unnið að því, að
brjóta niður sætin og girðing-
una á gamla leikvanginum og
færa þetta út og stækka. Það
var líka unnið að þvi að byggja
ýms smáhús á leik vangin-
um, kallaraturna og aðrar
byggingar sem tillieyrðu. Leik-
vangurinn liggur norðanvert
við borgina i fögru umhverfi
þar sem skiftast á grasvellir og
skógarrunnar. En nú verða
Frá Helsingfors.
Flelsingfors er aö mörgu leyti glæsileg borg meS fögrum stilhreinum bygg-
ingum, breiðum, beinum götum og fallegum lystigöröum.