Vísir Sunnudagsblað - 25.02.1940, Side 1

1940 Sunnudaginn 25. febrdar 8. blað
DAGFARI og NÁTTFARI.
Feiðoþœítit
fia íilandi.
EFTIR
KNÚT
ARNGRÍMSSON.
Mér dettur ekki í hug að
reyna að gera nokkurum það
skiljanlegt, hvernig manni er
innanbrjósts, sem vaknar upp
snemma morguns í Tipperary
og minnist þess, þegar í svefn-
rofunum, að hann á eftir að
hjóla röskar 110 enskar mílur
til Dýflinnar — álíka leið og frá
Reykjavík austur að Jökulsá á
Sólheimasandi — og hefir sínar
knýjandi ástæður til að láta sér
ekki koma dúr á augu fyrr en
sú leið er á enda. Fyrst og
fremst er alveg vonlaust mál að
geta skýrt það fyrir þeim, sem
aldrei hefir lcomið til Tipperary,
og svo er það saga út af fyrir
sig, hvers vegna við þurftum
endilega að fylgja svo strangri
áætlun í lok þessarar hjólferð-
ar. En þá sögu mun eg láta ó-
sagða, meðal annars af papp-
írssparnaðarástæðum.
Svo snemma erum við á fót-
um, að allir eru í fasta svefni á
gistihúsinu nema ein unglings-
stúlka. Hún vekur okkur að
vísu hálfri stundu síðar en við
höfðum beðið um, en það hefir
mátt teljast ófrávíkjanleg regla
á írlandi, þegar við höfum heð-
ið að vekja okkur, að það væri
gert alt að því ldukkustund
seinna en við höfðum ætlast til.
En við getum ekki verið að erfa
það við hana, þessa ungu og
snotru Tipperarymey. Hún er
svo gæðaleg, þetta skinn, og
meðan hún er að snúast við
morgunmatinn okkar, sláum
við lienni gullhamra fyrir það
live teið hennar er gott og
„spæl“-eggin lystug. Hún ber á-
reiðanlega hita og þunga dags-
ins við rekstur þessa gistihúss,
meðan gamla konan, sem er
húsmóðir hennar, sefur fram
eftir og dreymir liðna daga, er
hún var rík og fín frú vestur í
Ameríku, en frá því hafði hún
sagt okkur kvöldið áður. En
okkar á milli komumst við að
þeirri niðurstöðu, að þessi unga
stúlka gæti eftir útlili sínu og
fasi að dæma vel verið íslensk.
I Tipperary réðu Danir ríkjum
á Víkingaöld, svo þetta gæti svo
sem ósköp vel komið heim við
nýjustu kenningar um uppruna
íslendinga.
Svo stendur liún í dyrunum
og veifar og brosir. Og andar-
taki síðar erum við komin út á
þjóðveginn rennvotan af rign-
ingu, en hún inn aftur að dæg-
urstriti sínu.
Eflir tólf mílna sprett nem-
um við staðar í Cashel. Það er
smábær með rúmar þrjár þús-
undir íbúa og ekkert sérstakt
um hann að segja. En norðaust-
an við bæinn ris yfir sléttuna 90
metra hár klettahóll. Á honum
standa miklar og merkilegar
rústir og það eru þær, sem
draga mann hingað. Cashel var
nefnilega ein af höfuðborgum
írlands fyrir eina tíð. Þá skift-
ist írland í 5 konungsriki. Eitt
þeirra hét Munster. Konungar
þess röktu ættir sínar til Eoghan
Mór, sem var uppi um 270.
Munnmæli herma, að á 5. öld
hafi þá sýn borið fyrir svina-
liirða nokkra i grend við Cas-
liel, að engill kæmi svífandi af
himnum og staðnæmdist á
liólnum, þar sem rústirnar eru
nú, og blessaði hólinn. Þá var
Corc Mac Luighdlieach konung-
ur í Munster, og er liann frétti
um sýnina, taldi liann liana
góðs vita og reisti víggirta borg
á hólnum. Þar sátu síðan
Munster-konungar til ársins
1101. Varð þá Cashel kirkju-
eign.
Cashel er stundum nefnd
Akropolis írlands. Háir og
sterklegir múrar standa þar
umhverfis þyrpingu stórhýsa.
Eitt þeirra hefir verið konungs-
liöll. Annað hefir verið dóm-
kirkja, krossbygð í gotneskum
stíl. Ennfremur standa þar
veggir og dyrabogar veglegrar
kapellu og skrautlegur legstað-
ur höfðingja. Þar er einnig 27
metra liár sívalur turn, sem
heldur sér vel. Slíkir turnar eru
mjög margir á Irlandi. Þeir
standa nærri altaf í grend við
kirkju eða klaustur. Á írsku
eru þeir kallaðir cloigtheach
(frb. klólís), þ. e. klukkuturn-
ar. En það er rangnefni, því þeir
munu aldrei hafa verið notaðir
fyrir klukkur, lieldur þykir nú
sannað mál, að þeir hafi verið
reistir á Vikingaöld og verið
notaðir sem varðturnar, og þeg-
ar víkingar gerðu innrás i land-
ið, liafi klerkar og klaustra-
menn flúið inn í þá með verð-
mæta muni kirknanna og var-
ist þar. Flestir eru þessir turn-
ar reistir á tímabilinu milli 890
og 1238.
I grend við dómkirkjuna er
kross einn ellilegur. Á stein-
stalli framan við hann stóðu
Munsterkonungar, er þeir voru
vígðir undir kórónu. Á múrun-
um eru göt hér og þar, og sér
út um þau niður á sléttuna.
Þegar óvini bar að borginni
hafa bogmenn staðið innan við
götin og skotið út urn þau. Slikt
vígi sem þetta, má hafa verið
torsótt i meira lagi.
Meðan við reikum milli þess-
ara gráu múra reyni eg að sjá
í anda þann auð og höfðings-
brag, sem sett hefir mót sitt á
þessa háhorg á gullöldum Ir-
lands. Eg sé stílhreinar, háreist-
ar liallir. Eg sé víðar hvelfing-
ar gnæfa yfir skrauti hlöðnum
ölturum og myndum prýddum
veggjum og heyri þær endur-
óma lotningarfulla söngva og
breiða faðminn móti bjarman-
um af óteljandi kertaljósum og
hálíðlegum reykelsiseim. Og eg
sé höfðinglegt fólk og göfug-
mannlegt krjúpa þar niður á
knébeð og gera hæn sina. Kon-
ungar og drotningar og vaskleg-
ir konungssynir búnir öllum
„Akropolis frlands“.
Rústirnar á CashelhæSinni.