Vísir Sunnudagsblað - 31.03.1940, Síða 1

1940
Sunnudaginn 31. mars
13. blad
HARMLEIKUR NORÐUR
VIÐ HEIMSSKAUT
Langt gegn norðri — úti í
auðn hins eilífa iss — lá endir
þessarar jarðar. En austan við
mjallhvitar isbreiðurnar lá út-
hafið og Vladivostock, síðasta
höfnin í mannheimum. Aldrei
hafði nokkurt skip siglt þangað
fyr. Menn voru i þann veginn
að skapa nýja veraldarsögu.
V. J. Voronin stóð á stjórn-
palli nýja skipsins síns. Það var
4000 tn. stórt, var bygt til ís-
hafsleiðangra og hét „Tjeljus-
kin“. Svo langt sem augað
eygði sá ekkert nema hafís —
borgarís, sem reis upp í hóla
og hæðir, jafnvel fjöll.
Skipstjórinn vatt sér að liá-
um manni með frán augu og
sítt jólasveinsslcegg. Þessi mað-
ur var Otto Julius Schmidt pró-
fessor, heimsfrægur visinda-
maður, foringi ferðarinnar og
aldavinur skipstjórans.
— Þetta er ógiftusamlegt út-
lit, sagði liann. — Við komumst
ekki neitt. Gamanið kárnar, ef
við festumst hér i ísnum. Ef við
sitjum fastir, verður ferðin ár-
angurslaus. Við getum ekkert
gert, Otto Julius.
— Þetta er ekki í fyrsta skifti
sem við komumst í hann krapp-
ann, félagi sæll, sagði Otto Jul-
ius, þreif í liandlegginn á vini
sínum og hristi hann áfergju-
lega. —- Við höfum ratað í svo
mörg æfintýri. En í þetta skifti
veltur svö miJkið óendaulega
mikið — á því, hvernig þetta
hepnast. Það má ekki mistakast.
í SKAUTI ÍSSINS.
Það valt svo mikið á því, að
ferð „Tjeljusldn’s“ norður í
höf hepnaðist — svo mikið —
svo margt. Eitt hundrað og
fjórar manneskjur voru í sldp-
inu og höfðu verið það i nærri
fjóra mánuði, eða með öðrum
orðum, allan þann tima, sem
skipið hafði verið á leiðinni úr
höfn. Það átti að kanna, hvort
unt væri fyrir önnur skip en ís-
brjóta, að komast norður fyrir
Norður-Asíu, og ef svo væri, að
velja þá auðveldustu og hættu-
minstu leiðina — svo flutninga-
skip gætu seinna siglt i kjölfar
þess.
Það var einkennilegt sam-
bland af fólki um borð i „Tjel-
juskin“ — einhver einkennileg-
asti hópur mannfólks, er nokk-
uru sinni hefir tekið þátt í
heimsskautaleiðangri. — Þarna
voru sjómenn, veðurfræðingar
og aðrir vísindamenn frá
heimsskautsstofnun Rússaveld-
is, Ijósmyndarar, flugmenn,
loftskeytamenn, blaðamenn,
verkfræðingar, eitt skáld, tíu
konur og tvö börn. Annað
barnanna fæddist á leiðinni,
fæddist einmitt fyrstu dagana
sem „Tjeljusldn“ lenti í isnum
í Iíarahafi, þar sem skipið varð
fyrir allmiklum skemdum af
völdum íssins.
Þetta skeði i ágústmánuði
1933, þrem vikum eftir að ferð-
in hófst. Nú var komið fram i
desembermánuð, og ísinn þétt-
ist með hverjum deginum —
meira að segja með hverri
klukkustundinni sem leið. Það
var búið að senda skeyti eftii
„Krassin“, sterkasta ishrjó'
Rússlands, því það var auðsjs
anlegt, að hjálparlaust komf-í
skipið ekki út úr isnum. En
„Krassin“ hafði orðið fyrir ó-
höppum, hafði laskast og varð
að hverfa aftur. Nú var ekki
um annað að ræða, en að búa
út flugvélina, sem var á skip-
inu, og fara á henni könnunar-
flug. En einnig þar elti óhepn-
in leiðangursmennina. Flugvél-
in eyðilagðist.
Skipið háfði komist stórslysa-
laust norður fyrir Tjeljuskins-
höfðann, nyrsta odda Así”- en
lengra komst það ekki. Enda-
laus breiða af relds, sem þakti
a. m. k. %0 hluta hafflatarins,
rak óaflátanlega mót skipinu,
uns það var algerlega innilok-
að og gat sig að síðustu hvergi
hreyft. Það lá einangrað og ó-
sjálfbjarga í ótakmarkaðri ís-
breiðunni. En það sem verra
var — miklu verra — var það,
að ísbreiðuna rak, og skipið
varð að fylgjast með hvort sem
það vildi eða ekki. Skipið ralc
fyrir straumum liafsins — rak
óaflátanlega mót austri — mót
úthafinu.
Vissulega rak skipið gegn því
sama útliafi, sem það ætlaði sér
að ná — en það var bara ekki
tilætlunin, að það kæmist þang-
að á ósjálfbjarga hátt. Það var
sama og heima setið.
Þátttakendur leiðangursins
unnu dag og- nótt. Þeir neyttu
allra bragða til að bjarga skip-
inu út úr ísnum og í opinn sjó.
Þeir stóðu í stöðugu loftskeyta-
og útvarpssambandi við Moskva
—- já, raimar við allan heiminn
— en þetta var lika það eina,
sem minti á líf eða menningu
Schmidt prófessor,
formaóur leiðangursins.
þarna norður i hinni löngu
miðsvetrarnótt heimsskautsins.
Hún livíldi eins og þung og ó-
heillavænleg mara yfir þátttalc-
endurn Tjeljuskinsleiðangurs-
ins.
ÍSHAFIÐ DRYNUR.
„Tjeljuskin" hélt áfram að
reka — það rak framhjá Stein-
hjartaliöfðanum, síðan til norð-
urs gegn Beringssundinu. Harð-
ur straumur kom utan af liafi
og rak ísbreiðuna og skipið í
áttina til Heraldeyjanna. Annar
ísbrjótur gerði tilraun til að
koma „Tjeljusldn“ til lijálpar,
en hann komst aldrei nema 40
mílur inn í isinn, og þar með
var hjálpin hans búin.
Tuttugu og tvær útvarps-
stöðvar, er komið hafði verið
upp í nyrstu héruðum Rússlands
af Heimsskautsstofnuninni
rússnesku og varið hafði verið