Vísir Sunnudagsblað - 21.04.1940, Blaðsíða 3

20 ára gömul og orðin liin
prýðilegustu, há og beinvaxin.
Mér datt í hug er eg stóð þarna
í skjóli trjánna, að viða væri
hægt að koma þessu við hér á
landi, ef vilji og áhugi væri hjá
mönnum í þessa átt. Það er fyr-
ir flestum að þá vantar fram-
kvæmdina. Þegar búið er að
gróðursetja tréð mun það vaxa
meðan þú sefur.
Nú var degi tekið að halla,
svo ekki dugði annað en búast
til heimferðar. Við kvöddum
þetta ágæta fólk og þökkuðum
hinar alúðlegu viðtökur. Ivrist-
ján á Gilsstöðum var með okkur
á Hofi um daginn og nú varð
hann samferða heim til sín. En
þá var ekki um annað að gera,
en að koma þar inn. Þar er ný-
bygt steinhús, vandað og rúm-
gott að sjá. Er inn kom settist
Kristján við orgelið og spilaði
og söng með hinu mesta fjöri.
Sagðist hann enga nótu þekkja,
en svona er hann söngvinn, að
hann spilar hvert lag eftir eyr-
anu. Honum er fleira til lista
lagt, því hann er þjóðhaga smið-
Ur og leturgrafari. Mér datt í
hug er eg kvaddi hann, að sá
mundi hafa verið fjörugur á
tvítugsaldrinum.
Við komum að Hnjúki um
kvöldið. Var þá orðið framorð-
ið, þó ekki meir en svo, að lieitt
var á kathnum hjá húsfreyjunni
og þágum við þar hinar prýði-
iegustu veitingar. Jón á Hnjúki
er sonur Hallgríms er þar hjó
lengi stórbúi. En Hallgrímur
var aftur bróðir Jóns, sem kall-
aður var Hjalti. Bjó hann víða
og ekki á neinum kotum t. d.
Þingeyrum, Geitaskarði, Reyni-
stað (liálfri jörðinni), Veðra-
móti og að síðustu hér á Hjalta-
stöðum. Jón var hinn besti
bóndi og mjög sýnt um að kyn-
bæta búfé sitt. Eitt sinn sigldi
hann til Danmerlcur. Mun það
hafa verið fátítt á þeim árum, að
bændur færu í shkt ferðalag. 1
þeirri ferð keypti Jón hrút einn.
Var það hin vænsta skepna, sem
bætti fé hans til muna og ann-
ara er fengu hrúta hjá honum,
og flutti ekki inn neinar pestir.
Nú var orðið dimt er við
komum út að bílnum. Dalurinn
hvíldi í rökkurmóðunni, að eins
mótaði fyrir fjöllunum. Þessi
fagra sveit hafði tekið á sig náð-
ir, jafnvel fuglarnir voru þagn-
aðir. Billinn rennur af stað og
við höllum okkur upp í sætin.
í myrkrinu rifjast eitt og ann-
að upp af viðburðum dagsins.
Skyldum við eiga eftir að koma
hér aftur? Skyldi ekki velsæld
og velmegun eiga eftir að hald-
ast hér enn í marga ættliði, eða
skyldi fólkstraumurinn liggja
VISIR SUNNUDAGSBLAÐ
S
/ bláma vorsins.
Sólskinsheitan sumardag
er sál manns heit og þgrst.
Æskan þráir óskaland,
sem aldrei fær hún gist.
Á meðan báran bláan sand,
fær best og heitast kyst.
1 bláma vorsins leiðst þú fyrst,
á bláum sumarkjól —
um herðar þinar hárið Ijóst
strauk hönd þín, milda sól.
Vanginn þinn bar angan ilms,
augað draum sinn fól.
Og okkar beggja æslcuþrá,
hún er, sem forðum, þyrst,
við höfum suðrænt sólskins land
í sama draumi gist.
Á meðan báran bláan sand
fær best og heitast kyst.
Dósóþeus Tímótheusson.
héðan eins og úr öðrum sveit-
um, burt frá sólskini og gróðri
á „mölina“? Sá straumur er
orðinn harla stríður, og þó
margir mætir menn þjóðarinn-
ar reyni að stemma þá á að ósi,
virðist það ekki ætla að takast.
En þó finst mér sem lengi muni
Vatnsdælir halda sínu fólki og
ber tvent til. Hið fyrra er það,
að hér hlýtur hver sá, er fest
hefir hér rætur, að hugsa sig
um tvisvar áður en hann hefir
vistaskifti, áður en hann yfir-
gefur hina frjósömu sveit, áður
en hann „hreppir Kaldbak, en
lætur akra“.
Hitt, sem mundi lialda Vatns-
dælum heima, er dæmi það sem
einn hóndinn þar úr sveit, hefir
ekkieinu sinni gefiðþeim einum,
heldur öllum sveitalýð landsins.
Hann stóð einu sinni á æfinni
uppi með tvær liendur tómar, og
stóran harnahóp. Alt búfé hans
liafði falhð í liarðindum. Nú
mundi bóndinn, sem stæði í
hans sporum, ekki þurfa að
hugsa sig um lengi að flytja að
sjónum, á mölina. Það virðist
liggja opið fyrir. En liann gerði
það ekki, karl sá. Hann hrá á
sitt ráð og flutti inn til heiðanna,
fjær sjónum, og bygði þar ból-
stað. Hann liikaði ekki við, að
taka á sig allar þrautir og bar-
áttu landnámsmannsins. Með
fádæma dugnaði og sparsemi
yfirunnu þau hjón alla erfið-
leika, því eftir nokkur ár eru
þau orðin velmeigandi, og hann
nær þvi marki að verða mesti
fjárbóndi, ekki að eins í sinni
sveit og sýslu, heldur að líkind-
um á öllu Norðurlandi.
„Ef endistu að plægja,
þú akurland færð,
ef uppgefstu, nafnlausa gröf.
(St. G. St.).
Björn Eysteinsson fær ekki
nafnlausa gröf. Hann liefir gefið
svo gott fordæmi að fram hjá
því verður ekki gengið. Þetta
var hægt að gera á hans dögum,
og það er áreiðanlega hægt enn,
ef vilji og atorka haldast í
hendur. Eg hefi oft liugsað um
það síðan í sumar, að þar hefði
sá ágæti maður, Guðm. Haga-
lín, komist í krás, ef hann hefði
getað ritað æfisögu hans undir
líkum kringumstæðum sem
hinna tveggja, er hann hefir þeg-
ar gengið frá. En vonandi verða
æfiatriði hans ekki látin falla í
fyrnsku. Því segi eg það. Meðan
Húnvetningar muna Björn Ey-
steinsson, meðan dáðmiklir af-
komendur hans byggja Vatns-
dal og Húnaþing, ætti straumur-
inn ekki að verða stríður þaðan
að sjávarsíðunni. Um þetta var
eg að hugsa á heimleiðinni, er
við þutum fram Langadalinn og
yfir Vatnsskarðið. Á Víðimýri
skildum við félagar. Billinn fór
með prest fram í MæhfeU og
Einar til Glaumbæjar, en við
Jón áttum hesta okkar þar. Auð-
vitað drukkum við hesta- og
skilnaðarskál og kvöddum að
því búnu þá frændur, sem haldið
höfðu uppi gleði og fjöri í ferð-
inni og frætt okkur um svo
fjölmargt, og síðast en ekki síst
þá framkvæmd prestsins, að
koma þessari ferð á, sem að lik-
indum mundi ekki hafa orðið
úr, hefði hann ekki ýtt á undir-
búning hennar með sínum
dugnaði.
Við Jón áttum eftir að riða
yfir þvert héraðið, svo við vor-
um svo sem ekki komnir heim.
En mér fanst er eg kom á bak,
sem klárarnir mundu orðnir ær-
ið heimfúsir, eftir að hafa staðið
aUan daginn. Maður fann strax
hvað þeir lögðu fram fjörið og
gangmýktina.
Blessun heims eru hrossin
hressing fékk eg af essi,
segir sr. Matthías snildarlega
eins og honum var tamt. Oklcur
verður ósjálfrátt að bera saman
bíhnn og hestinn. Bíllinn sem
þjösnast áfram yfir jöfnur og
ójöfnur, hristandi og hossandi,
emjandi og hvæsandi svo varla
er liægt að tala við sessunaut
sinn, nema æpa í eyra honum.
Alt hið fingerðasta og fegursta
í landslaginu hverfur er þessi
vélskratti þýtur um veginn eins
og örskot, með moldarmekkinn
himinháa.
Það er eitthvað annað þegar
komið er á bak gæðingnum. Þá
nýtur maður sumarbUðunnar
og útsýnisins. Þá er hægt að
tala saman án þess að raddrifa
sig. Þá verður hverjum er meta
kann, hrein nautn, að finna fót-
mýkt, fjör og kosti hestsins, er
hann lætur ljúfur í té hverjum
er kann með að fara. Þess vegna
var spretturinn hjá okkur Jóni
austur yfir Hólminn, einmitt á-
kjósanlegur lokaþáttur á þessari
skemtiferð. Ein af persónum
Kiljans segir: „Þegar öllu er á
botninn hvolft, þá er það nef-
tóbakið sem varir“.
Okkur Jóni fanst aftur á móti,
að endurminningin um slikan
dag, mundi áreiðanlega vara
lengur en neftóbakið.