Vísir Sunnudagsblað - 21.04.1940, Blaðsíða 7

VlSIR SUNNUDAGSBLAÐ
7
*
Ur sjómaður, sem var buinn að
eiga svo mörg ár heima á samó-
isku eyjunum, að það mátti orð-
ið telja hann meðal eyjar-
skeggja. Hann hefir í öllu far-
ið að háttum þeirra, og hann er
búinn að kvænast sjö — eg segi
og skrifa sjö sinnum — sjö
samóiskum blómarósum. Hann
á heilan urmul af börnum með
rauðbrúnan liörundslit og , fag-
urblá augu.
Þegar eg lét í ljós við hann
vantrú mína á æfintýrinu um
skjaldbökuna og hákarlinn, þá
greip gamli maðurinn í liand-
legginn á mér og sagði:
„Komið þér með mér! Þér
skuluð sjá og sannfærast,“ og
litli innfæddi fylgdarsveinninn
sagði, að þetta væri alveg satt.
Töfraóðurinn.
Við fórum í fylgd með hóp
drengja og telpna út á hið sögu-
rika Waitondschibjarg. Það er
hátt kóralsker sem liggur langt
út til hafs.
Krakkarnir byrjuðu að syngja
hægt og seyðandi lag með löng
um þagnarbilum. Fyrir fótum
okkar lá liafið spegillygnt og
fagurt. Eg var kominn að því að
skellihlæja að þessari ferð og
trúgirni fólksins, þá reis bylgja
úti á hafi og í bylgjunni sá á
höfuð og langan háls rísastórr-
ar skjaldböku.
Hún teygði höfuðið ótrúlega
hátt. Ef til vill hefir hún verið
að skygnast til lands, eða ef tii
vill lika að horfa upp á kóral-
bjargið sem hún kastaði sér eitt
sinn fram af í draumórum eld-
heitrar ástar. Mér fanst eitthvað
fallegt við þessar mjúku vagg-
andi hreyfingar liálsins — ein-
hver angurvær ró.------—
„Talosa! Talosa! hrópuðu
börnin.
Um leið sá eg hrygg á dýri
skjóta upp rétt hjá skjaldbök-
unni.
„Það er hákarlinn,“ sagði irski
sjómaðurinn.
Skjaldbakan liélt sér uppi á
yfirborði sævarins meðan börn-
in sungu kvæðið á enda, og við
hliðina á henni sást á hrygg há-
karlsins. Þegar söngurinn þagn-
aði — ljóðið var búið — stungu
þau sér og hurfu í hafið.
Börnin horfðu sigri lirósandi
á mig.
„Þau vilja vita hvort þú sért
orðinn sannfærður, eða trúir
því sem þau hafa sagt,“ túlkaði
fylgdarsveinninn minn.
Hvort eg tryði? Eg mintist
áþekts atviks sem fyrir mig
hafði borið í Entebbe, höfuð-
borginni í Tanganjika í Afríku,
á bökkum Viktoríuvatnsins. Þar
sá eg rúmlega þrjú liundruð ára
gamlan krókódíl — Lutembe —
var hann kallaður — hreisturs-
laus og skáldaður af elli. Þetta
ógeðslega kvildndi hafði um
þrjár aldir haft hræðilegu hlut-
skifti að gegna. Lutembe var
dómari í deilum íbúanna. Þeir
sem deildu, voru bundnir fastir
á vatnsbakkanum og sá aðilinn
sem krókódíllinn réðist fyr á
til að eta, var selcur fundinn og
varð að láta lífið fyrir tönnum
hins viðurstyggilega dýrs. Enda
þótt að Englendingar liafi num-
ið þennan sið úr gildi, heitir
krókódíllinn Lutembe dómari
enn í dag. Þegar nafn lians er
kallað, þá kemur liann — að
visu ekki framar til að gleypa
lifandi fólk — heldur til að eta
fiska þá sem til lians er fleygt.
Lutembe dómari er orðinn gam-
all og úr sér genginn. Það er
ekkert við liann sem minnir á
forna atburði, en ibúarnir skoða
hann sem lielga og æðri veru, og
sjá um að liann hafi nóg að
borða.
Bæði dýrin í samóisku ástar-
sögunni eru spök eins og krókó-
dillinn í Tanganjika og öll
gegna þau þegar á þau er kall-
að, enda gæti eg trúað að ástæð-
an væri áþekk.
„Hvað haldið þér um þetta
dularfulla fyrirbrigði?“ spurði
eg írska sjómanninn.
„Kæri vinur,“ svaraði hann,
„frá því að eg kom hingað, hefi
eg vanið mig af þvi að grafa til
botns í ráðgátum lífsins enda
ætla eg mér ekki að skilja dular-
full fyrirbrigði. Hér gerast þau
svo oft.“
Nokkuru seinna liitti eg þenna
gamla mann fyrir framan kof-
ann sinn. Hann var i óða önn að
bæta netin sín. Synir hans og
dætur hjálpuðu lionum við bæt-
inguna.
„Nú ætla eg að spyrja yður
að öðru, sagði eg, „og því hljót-
ið þér að geta svarað: Hvernig
stendur á þvi, að samóisku kon-
urnar geta ekki elskað — en eru
þó svona ástríðuþrungnar?“
Hvað er „ást“?
„Æ, eg veit ekki, sagði gamli
maðurinn og tók pípuna út úr
sér. „Það er mest undir því kom-
ið, hvað maður kallar ást. Eg
minnist þess að heima — eg á
við heima á írlandi — var orðið
„ást“ svo margþætt. Það voru
svo mörg hugtök bundin við það
eina orð. Þar er ástin tilfinning,
þrá, ástriða, afbrýðisemi, hrifni,
sársauki. Þar er ástin blessun
og bölvun í senn. Hérna er áslin
eldcert nema ást. Konurnar eru
eðli sinu samkvæmar, og menn-
irnir eru búnir að venja sig á áð
taka þær eins og þær eru.“
Nkák
Skákþing íslendinga 1940.
Karo-Kanns vörn.
Hvítt: Árni Snævarr.
Svart: Einar Þorvaldsson.
1. e4, c6; 2. Rc3 (venjulegra er
2. d4), 2..., d5; 3. Rf3, pxp
(3...... d4 er sýnilega ekki
góður leikur); 4. Rxp, Bf5 ?
(Yfirsjón, sem kemur svörtu í
liræðilega örðugleika þegar í
byrjun. Miklu betra var 4...
Bg4; og svart á að geta náð
jöfnu tafli. Sbr. skákina dr.
Lasker—Flohr, Zurich 1934. —
Svart gat einnig leikið 4...
Rf6; með góðum árangri, sbr.
skákina Ragosin—Flolir, Sem-
mering-Baden 1937); 5. Rg3,
Bg6; 6. h4, h6; 7. Re5, Bh7; 8.
Dh5, g6 (Svart á ekki margra
kosta völ. Ef 8..... Dd5; þá
9. Bc4, g6; 10. BvD o. s. frv.);
9. Df3 (Alment er álitið, að 9.
Bc4, sé besti leikurinn í stöð-
unni. Aljechin leyfir sér þó að
efast um það og telur hinn
gerða leik bestan) 9... Rf6;
10. Db3, (Hótar bæði Dxf7 mát
og Dxb7. Leikurinn er þó talinn
vafasamur. Einfaldast og best
var 10. Bc4, e6; 11. d4, o. s. frv.
og livítt á yfirburðastöðu) 10.
Dd5; 11. Dxb7, (Nú verð-
ur sóknin að bera eða bresta)
11....., DxR+; 12. Be2, Kd8;
(Hvítt hótaði bæði 13. DxH og
Dc8 mát. í skákinni dr. Lasker
—Muller, Zúrich 1934, lék
Miiller hér Dd5. Best virðist
Da5; 13. b4, Db6; 14. DxH, Rd5;
15. a4, Rxp; 16. o-o, Bg7; 17.
Hbl, o-o; og hvíta drotningin er
alvarlega illa sett. Eftir hinn
gerða leik hefir svart tapaö
hrókunarrétti, og möguleikarn-
ir til að króa drotninguna inni
minkað að sama skapi); 13.
DxH, Dc7; 14. a4, (Eini leilcur-
inn, sem hindrar kóngsriddar-
ann til að komast til b6) 14.
. .. ., Bg7; 15. Ha3, (Hótar Hb3
og síðan Hb7, eða Hxb8) 15.
...., Rfd7; 16. a5, Rc5; (Til
þess að liindra 17. Hb3, en það
er nú sýnilegt að drotningin
Eg hugsa mig um stundar-
korn og segi svo: „Eg held það
sé miklu hægara að skilja fyrir-
brigði skjaldbökunnar og há-
karlsins heldur en að skilja
konu og konuhjörtu.“ Eg átti
hér ekki við samóiskar konur
— eg átti við allar konur sem eg
hefi séð og kynst á jörðinni.
Það eru fyrirbrigði sem aldrei
verða skilin.
verður ekki króuð inni lengi
ennþá);
1
2
8
4
5
6
7
8
17. b4!, (Nú halda drotningunni
engin bönd lengur. Hvítt hótar
b5 og ef með þarf b6) 17.
Kd7; 18. b5, (Hvitt kýs heldur
að frelsa drotninguna, en pxR
var þó e. t. v. betra. T. d. 18.
pxR, Ra6; 19. DxH, BxD; 20.
BxR, og hvitt á mikla yfirburði)
18....... Hc8; 19. b6, axb; 20.
axb, Dxp; 21. Da7+, DxD; 22.
HxD+, Hc7; 23. HxH+, KxH;
24. Ba3, Rbd7; 25. c3, e5; 26.
f3, f5; 27. Bc4, Rb6; 28. Bxc5,
Rxc4; 29. Ke2, Rd6; 30. BxR,
KxR; 31. Hal, Bg8; 32. h5!, e4;
(Svart bjargar enganveginn
peðstapi) 33. fxe, f4; 34. Rfl,
Bc4+; 35. d3, Be6; 36. Kd2,
g5; 37. RIi2, g4; 38. d4, Bf8; 39.
Hfl, Be7; (Valdar óbeinlínis
peðið á f4); 40. FIxf4!, (Einfald-
ast. Að vísu fórnar hvítt skifta-
mun, en eftir uppskiftin á f4 er
staðan létt unnin á hvítt); 40.
...., Bg5; 41. Ke3, c5; 42. g3,
cxd; 43. cxd, Bf7; 44. Rxg4,
Bxh5; 45. Rxli6??, (Óskiljan-
legt. Eftir 45. Kf3, gat svart
gefið, þvi ef svart drepur hrók-
inn vinnur hvítt siðasta peðið.
Hvítt hefir nú tapað öllu sem,
áður var unnið. Staðan er nú
„teoritiskt“ jafntefli), 45....
BxR; 46. Kd3, BxH; 47. pxB,
Bf7; og skákin varð jafntefli 23
leikjum seinna.
DÝRATEGUNDIR.
Náttúrufræðingurinn Linné
telur í riti sínu, „Systema Na-
turae“, er gefið var út um 1758,
að dýrategundir séu til um
7400 alls í heiminum. Síðan
þetta var ritað, hefir þekking
manna aukist, enda hafa þeir
sannfærst um annað, því nú
orðið telja menn um 750.000
skordýr fyrir utan öll önnur
dýr. Hryggdýr eru talin um
70.000, þar af 28.000 fuglar,
20.000 fiskar, 13.000 spendýr,
en alls telja menn um 915.000
dýrategundir í heiminum og
auk þeirra nær 100.000 tegund-
ir, sem vitað er um, að eru út-
dauðar.