Vísir Sunnudagsblað - 19.05.1940, Blaðsíða 4

4
VlSIR SUNNUDAGSBLAÐ
STERK TELPA. — Þessi áttaára ganila telpa, Patricia O’Keefe,
sem vegur 64 pund á ekkert erfilt með að bera kunningja sinn,
Cal. Long, glímumann, þótt hann vegi 200 pund.
ýmsum málum til þess að ná
þessum árangri. Þetta bendir til
þess, að ágætar smásögur sé eigi
á hverju litlendu strái.
Það sætti furðu, ef svo væri,
að íslendingar, sem eru ná-
kunnugir sagnasnild forfeðra
sinna, sem svo er gerð, að saman
fer fáorð frásögn og orðaval,
væru þeir ættlerar, að smásagna-
gerð þeirra færi mestöll út um
þúfur. Hitt er annað mál, að efni
sem er hliðstætt alkunnum, dag-
legum atburðum, kemur eigi
yfir fólk „eins og þjófur úr heið-
skíru lofti“. Þau æfintýri gerast
eigi með þjóð vorri, að yfir ein-
staklinga hennar líði af undrun,
eða að þeir falli í stafi af for-
vitni, þó að færð sé í skáldsögu-
form atriði úr hversdagslífi,
sem öllum er nokkurn veginn
augljóst eða þá kunnugt af af-
spurn.
Eitt af helstu skáldum Norð-
urlanda, Jóhannes V. Jensen —
hefir staðið nærri þvi takmarki
að hljóta Nóbelsverðlaun —
varð fyrst og fremst nafntogað-
ur fyrir tvö smásagnasöfn:
Himmerlands Historier. Hann
skrifar kjarnorðari dönsku en
hin skáldin, stuttorður i þessum
sögum og markviss. Honum
mætti að mínu viti líkja við
Jakob Thor, — eða jafna mætti
Jakob við Jensen þegar um smá-
sagnagerð þeirra er að tefla. Ef
eg fer nærri réttu liófi um þetta,
hefi eg fært líkur að þvi að einn
af vorum smásagnahöfundum
sem eigi hefir verið talinn sá
allra besti, standi á sporði, i
smásagnagerð væntanlegum
Nóbelsverðlaunahöfundi. En þó
að Jakob sé snjall í þessari grein
sinni, höfum vér á að skipa,
honum til beggja handa Gest
Pálsson, Einar H. Kvaran, Þóri
Bergsson, Hagalín og fleiri. Eg
get eigi betur séð, en þessir höf-
undar hafi samið sögur sem upp
og ofan jafnast við sögur Dvalar,
sem valdar eru úr heimsbók-
mentunum, að sögn þeirra sem
standa að Dvöl.
Þórarinn Guðmundsson, sem
alið hefir á þeim ummælum
um íslensk (smá-)sagnaskáld,
sem eg er nú að kryfja til mergj-
ar, hefir valið og þýtt sögu i 1.
hefti þessa árs og mun hún eiga
að vera sýnishorn heimsbók-
mentanna. Efni hennar er í fá-
um orðum, samandregið, á
þessa lund:
Kolanámuverkamaður i Rret
landi ber heim til konu yfir-
manns sins þau boð, að hann
komi lieim klukkustund síðar
en venjulega, svo að frúln skuli
eigi verða óróleg. Þegar kola-
yerkaiugðdrinp drepur á vttidyr
frúarinnar, kemiu- hún til dyra
— alsber, úr baði. Hvorugl verð-
ur niðuríútt. Hver trúir þvi að
hefðarkona hagi sér þannig? —
Maðurinn fer heim, til sinnar
konu, fer i bað til að hreinsa af
sér kolakrumið og skipar konu
sinni að þvo á sér bakhlutann.
Ef eg skil söguna rétt, gerir frú-
in þetta með lokuðum augum.
Að því búnu vill þessi Adam, að
konan afklæðisl, svo að hatín
fái að sjá sina konu í fegurð
nektarinnar eins og bann hafði
fengið að sjá konu yfirmanns
síns. En þá rísa úfarnir svo hátt
i frúnni að hún flýr til móður
sinnar, kemur þó beim aftur og
sættast hjónin með þeim skil-
málum, að hann gefi henni slag-
hörpu gegn því að hún verði
manni sínum auðsveip.
Þessi saga er fimlega orðuð
og að þvi leyti haglega samin.
En ef lesendum þvkir nijólkin
í Búkollu þessa skáldsöguhöf-
undar smérmikil eða þá sæt, eru
tungur béjrra sædda?.' öð^uvísi
bragðtaugum en mjn tunga.
Eg skal játa Jiað. að eigi
mundi líða yfir mig, þó að svo
bæri við, að nakin frú kæmi til
dyra, þar sem eg knýði dyra-
stafi. En §g mundí ekki heldur
fá heilablóðfall, þó a?j §g ktnmi
inn í sýningarskála þar sem
skrautfuglar væru sýndir fjöðr-
um rúnir eins og þeir eru i eld-
hússborði, búnir undir mat-
reiðslu. Nakið fólk svarar til
plokkaðra fugla.
Konan í þessari sögu, sem
„kom til dyranna eins og hún
var klædd“ i paradís, — hlaut,
þegar hún gekk frá gestinum, að
sýna honum „heiðarlega i gafl-
hlaðið á sér“ — svo að eg grípi
lil orðalags, sem til er í Forn-
aldarsögum Norðurlanda, og er
ei hárfínt.
Þessi fagurfræði er ekki
merkilegri fyrir það, að henni
hafa komið á framfæri, hér-
lendis, menn sem gera lítið úr
isl. sagnaskáldum, um skör
fram.
í þessu liefti Dvalar, sem flyt-
ur þessa fagurfræði, i sögulíki,
er verðlaunasaga, sem hefir
hlotið öndvegissæti. Þau orð
fylgja, að þektir höfundar hafi
senl sögur og að |jú tttaka hafi
verið niikiL En þessi —- 'irðist
vera eft.jp ókendan höfund: Ivol
hein á Strönd — sem heitir
Frakkinn, varð hlutskörpqst
hjá dómnefnd og vgrð hún sam-
málu. Þessi saga er mjög koata-
rýr og gegnii’ mikilli furgu ef
hún ei’ yóttilega volin, út jþvi að
þektir höfundar sendu sögur.
Eg þyrfti langt mál til að sanna
kostarýrð þessarar sögu. En eg
skal takast á hendur ómakið, ef
rekistefna verður út af þessu
máli. En það get eg sagt enn-
fremur um söguna ensku, að þó
að engin kona þurfi að blygðast
sín fyrir nekt sína, t. d. gagn-
vart málara, myndasmið, á
skurðaborði, eða á barnsburðar-
sæng — eiga þær ekkert erindi
lil dyra — alsnaktar. Og J>eir
rithöfundar, sem gera sér leik
að því að ginna þær þannig til
að sýna sig, hvort heldur mann-
inum sínum, eða ókunnugum
náungum — þeii* höfúndar eru
eigi til þess fallnir að vera með
höfðingjum.
Óviðeigandi leiðrétting.
Árni málaflutningsmaður var
hoðinn til miðdegisverðar hjá
háttsettri fjölskyldu og hantí
hlaut þann heiðui* að sitja við
lrlið húsmóðurinnar. Aðalrétt-
urinn var steikt gæs, og var fat-
ið látið á horðið beint fyrir
framan Árna. Honum fanst
þetta hinsvegar svo mikill heið-
ur, að hann fann skyldu hjá
sér til að votta þakklæti sitt
með orðum. Hann snýr sér þvi
til húsmóðurinnar og segir:
„Minn er heiðurinn, að mega
sitja hjá gæsinni.“
Hið nístandi augnaráð og
djúpa þögn, sem mætti Árna,
sannfærði hann um, að hann
hafði sagt einhverja regin vit-
leysu. Hann vildi bæta fyrir
hrot sitt og flýtli sér þess vegna
að segja:
„Eg átli við sleiktu gæsina.“
Firth of Forth.
Firtli of Forth-bi’úin í Skot-
landi, sem á sínum tíma vat* tal-
in eitl af undraverðustu verk-
um tækninnar á jörðunni, átti
50 ára afmæli þann 4. mars s.l.
Brúin er nærri 2% km. á lengd
og hver einasti meter koslaði
nærri 30 Jjúsimd krónur. Eng-
landsdrotning aðlaði alla yfir-
verlcfræðingana að brúarsmíð-
inni lokinni.
Dylgjulaust.
„Fleslir ptenn kvænast til að
ná í pcninga. En eg trúi þvi
ekki um þie. Agúst, að þú
kvænist niér pemnganna
vegna.“
„Nei, Berla, á það máttu
reiða þig. Því þótt eg fengi alla
peninga jarðarinnar í heiman-
munc| með þér, myndi eg samt
ekki kveepast þér,<f