Vísir Sunnudagsblað - 19.05.1940, Blaðsíða 5

VISIR SUNNUDAGSBLAÐ
5
fytÍMENAR hafa löngum óttast, að Rússar gerðu
tilkall til Bessarabíu, er þeir fengu frá Rúss-
um í lok heimsstyrjaldarinnar 1918. Hefir ótti Rúm-
ena aukist, því meir sem veldi Rússa hefir vaxið,
en hámarki liefir ótti þessi náð siðastliðið ár, við
kröfnr Rússa á hendur Eystrasaltsríkjunum og við
innrás þeirra i Pólland og Finnland. Hafa Rúmen-
ar nú sannfærst betur en nokkru sinni áður um
ofbeldisstefnu Rússa og búast við innrás þeirra
hvenær sem vera skal.
Blaðamaður framandi þjóðar dregur í eftirfar-
andi kafla upp örfáar myndir úr lífi og sögu íbú-
anna í Bessarabiu, lýsir vonum þeirra og vonsvik-
um, baráttu þcirra fyrir lífinu og erfiðum lífs-
kjörum.
FRA STRIÐINU:
Þættir frá
Bessarabíu,
Það er áhrifamikið og tignav-
legt að sjá hina gömlu og liáu
múrveggi kastalavigisins Ceta-
tea Alba rísa þverhnípt upp frá
Limanánni og gnæfa gegn himni
í stórfengleik sínum.
Saga þessa virkis nær alla leið
aftur til blómaaldar Grikkja.
Seinna réðust Rómverjar alla
leið austur til Svartahafs og þá
stækkuðu makedoniskar her-
sveilir kastalann og virki hans
til muna. Frá honum mátti ef
þörf krafði, stjórna allri umferð
um fljótið, enda minna margar
höggmyndir er geymst hafa i
kastalanum, á atburði sem
gerst hafa á ánni, á orustur og
hertekna fanga. Er rómverska
rikið hrundi í rústir, settust
Tyrkir að í virkinu, en í byrjun
19. aldar náðu Rússar þvi undir
sig. 1 dag standa Rúmenar vörð
fyrir framan virkishliðin, þar
sem Makedoníumenn, Gotar,
Tartarar, Armenar, Byzantar,
Genúabúar og Gyðingar Iiafa
borist á banaspjót um aldir og
aldaraðir. Fjórtán sinnum hefir
borgin skift um nafn svo vitað
sé um, en af öllum þeim kyn-
flokkum sem barist liafa um
hana, sjást ekki leyfar nema af
Rómverjum, Rússum og Gyð-
ingum i henni.
Á götunum hittir maður oft
fvrir menn með hreina og sterka
andlitsdrætti, líkast þvi að hin-
ar foi*ngrisku myndastyttur
værU lifandi orðnar. 1 augnaráði
þeirra glampar í vilta og ótamda
æfintýraþrá. — Það er sama
vilta þráin sem forðum bar for-
feður þeirra, ýmist sem herfor-
ingja eða,handingja austwr tii
Svartaliafsstranda. Núna er
borgin búin að fá á sig rússnesk-
an svip og rússnesk einkenni,
göturnar eru beinar og breiðar
og húsin lágreist og leiðinlega
tilbreytingarlaus. Hingað og
þangað rísa turnar grísk-
kaþólskra kirkna upp úr húsa-
mergðinni. Verslun borgarinnar
er nær öll í höndum Gyðinga, en
henni hefir hrakað til muna, eft-
ir að borgin komst undir Rúm-
ena. Áður voru árlega flutt um
100 þús. tonn af vörum á skip-
um til Odessa, en þeir flutningar
eru nú með ölln lagðir niður og
í þess stað eru vörurnar allar
fluttar með járnbrautum, eftir
óhagkvæmu járnbrautarneti til
Galatz við Dóná. Þai- loks er
vörunum komið á skip.
Þrátt fyrir margvíslegar og
margítrekaðar tilraunir Rúm-
ena til að breyta og umskapa
þjóðlif borgarbúa, hefir það
lialdið rússneskum einkennum
sinum óbreyttum. Meðal 20
þúsund Rússa í Cetatea Allia
búa að eins 2 þúsund Rúmenar.
í mörg ár mátti hvorki selja þar
rússnesk blöð né mæla á rúss-
neska tungu. Dýrmæt, rússnesk
bókasöfn frá keisaratímunum
voru evðilögð. Mentaða stéttin,
kennarar, herforingjar og em-
bættismenn urðu að láta af
störfum og vinna fyrir lífsvið-
urværi sínu með líkamlegri
vinnu. Að mestu leyti söfnuðust
þessir menn í liinn mikla hóp at-
vinnuleysingja þar i landi. Hin
uppvaxandi kynslóð drógst meir
að hinni rússnesku menningu
heldur en að þeirri rúmensku,
þar sem öll uppreistarvon var
fvrirfram dauðadæmd. Dular-
fullir þræðir liggja frá Cetalea
Alba jdir til liins alvalda rúss-
neska rikis. Hvað Rússland á
mikil ítök í hjörtum borgarbúa
sést greinilegast á þvi hve gifur-
lega mikið selst af rússneska
hlaðinu „Iswestija“, sem fyrir
skömmu var leyft að selja í
Rúmeníu.
—o—
1 yfirfullri næturlest, á leið-
inni frá Tighina til Kischinew
kyntist eg rúmönskum her-
manni, sem kunni þýsku. Við
stóðum hliðvið lilið í lestargang-
inum og byrjuðum að ræða sam-
an. Hann var af þýskum ættum
er fluttust í byrjun 19. aldar frá
Wiirtemberg. Er lestin fór að
tæmast og rýmkast tók um okk-
ur, leysti hermaðurinn óhikað
frá skjóðunni og sagði mér ým-
islegt úr herþjónustunni. „Við
sveitamennirnir þolum erfiði
liermenskunnar ágætlega, því
við erum misjöfnu vanir,“ sagði
hann. Eg spurði hann livernig
mataræði þeirra væri varið. „A
morgnana fáum við te og eina
brauðsneið. Til miðdegis- og
kvöldverðar fáum við súpugutl
og ofurlitið af soðnu kjöti.
Tvisvar í viku fáum við baunir
í stað kjöts.“ Þannig liljóðaði
svarið við spurningu minni. „En
hvað fáið þið mikið kaup?“
spurði eg. Maðurinn leit á mig
nndrandi. „Það er svo sem auð-
heyrt, að þér eruð ókunnugur
hér í Rúmeníu, sagði hann. „Eg
er nú búinn að vera þrjá mán-
uði i lierþjónustu, án þess að sjá
einn einasta eyri af kaupi.“ Eftir
örlitla stund hélt hann áfram:
„Við eigum samkvæmt löguni
að fá fimtán lei á mánuði
(á að giska 75 aurar), en ein-
hvern veginn er það þannig, að
yfirmönnunum tekst að draga
það af okkur. En við erum hætt-
ir að kippa okkur upp við þann-
ig lagaða smámuni; þeir komast
upp i vana. Það er annað sem er
verra að þola,“ sagði hann, leit
l'lótlalega í kringum sig og lækk-
aði róminn, „og það er ruddaleg
framkoma yfirmannanna gagn-
vart okkur óbreyttum hermönn-
unum. Hvað lítið sem við ger-
um af okkur og hvað lítið sem
þeini finst athugavert við fram-
komu olckar eða hegðun, þá er
okkur hegnt með svipuliöggum
og spörkum, eins og við séum
skynlausar skepnur í illmenna
höndum. Hið sama gegnir með
hestana sem þeir nota. Faðir
minn varð að láta tvo hesla af
hendi við herinn — tvo feita og
Frá rúmenskri jarðarför.