Vísir Sunnudagsblað - 14.07.1940, Síða 1

1940 Sunnudaginn 14. júlí 28. blað
Ágústa BJörnsdóttir:
TINDASTOLL
TINDASTÓLL er fjall all-
mikið um sig, við innan-
verðan Skagafjörð að vestan-
verðu. Er Tindastóll fallegt fjall,
regluleg héraðsprýði. Þegar
sólin leikur um Stólinn og eyk-
ur litafegurð lians, getur hann
líkst fagurri álfaborg, með
fjölda turna. Tindastóll mun og
vafalaust vera þektasta fjallið
í Skagafirði, og hafa margar
kynlegar þjóðsögur um liann
spunnist. Til forna hét Tinda-
stóll Eilífsfjall, kent við land-
námsmanninn Eilíf Örn, sem
meðal annars nam Laxárdal all-
an, — en hann liggur upp með
fjallinu að vestanverðu. Reykja-
strönd heitir aftur á móti bygð-
in austan undir fjallinu. Fjallið
er mjög sundurgrafið af giljum
og skörðum, og ber núverandi
nafn sitt með réttu. Norðan til
í fjallinu eru liamrar og hengi-
flug niður i só, og undirlendi
því ekkert milli bygðarina á
Rejdcjaströnd og í Laxárdal.
MiIIi hygðalaga þessara verður
því að fara þvert yfir fjallið,
eða þá sem leið liggur suður
fyrir það, en það er langur veg-
ur. Sögn er til um það, að fyrr-
um liafi undirlendisræma verið
norðanundir Stólnum, og lá
þar aðalvegurinn milli Reykja-
strandar og Laxárdals, enda
hefir sú leið verið hagkvæmust
og legið best við, og mörgum
sinnum skemri en sú, sem áður
var minst á. — En einhverju
sinni har svo við, að hval rak
á Reykjafjöru, og söfnuðust þá
Reylcstrendingar þangað þegar
i stað, til þess að skei-a livalinn.
Þegar Laxdælum harst fréttin
af hvalrekanum, vildu þeir aft-
ur á móti fyrir hvern mun
eigna sér rekann, og gengust
þegar fyrir mannsöfþuði, sem
fór á fund Reykstrendinganna
þar sem þeir voru að skurðin-
um. Var sagt að presturinn og
djákninn að Hvammi liefðu
verið þar fremstir í flokki.
Heimtuðu Laxdælir, að Revk-
strendingar létu rekann af
hendi við þá, og töldu relca-
svæðið vera eign Hvamms-
kirkju. Reykstrendingar mót-
mæltu þessari staðhæfingu
þeirra, en til þess að komast lijá
illdeilum, var um samið, að ef
Laxdælir gætu sannað með
eiði, að þeim hæri rekinn,
skyldu hann látinn af liendi við
þá. Gengu Laxdælir að eiðnum
þegar í stað og sóru, að sú jörð,
sem þeir stæðu á, væri eign
Hvamms-kirkju. Var þetta satt
að vissu leyti, því þeir liöfðu
rist grassvörð í kirkjugarðinum
í Hvammi og látið í skó sína í
stað íleppa, áður en þeir fóru
að heiman, en jörð sú, sem var
undir skóm þeirra, var aftur á
móti eign Reykja á Reykja-
strönd. Reykstrendingar, sem
ekki grunaði hver hrögð voru
í tafli, stóðu við orð sín og létu
rekann allan af liendi við Lax-
dæh; síðan fóru þeir allir heim
til sin. Nú er að segja frá því,
að Laxdælir tóku íil skurðar af
kappi, en er svo hafði gengið
um stund, féll feikileg skriða
úr Tindastóli, en þeir urðu allir
undir henni og létu þar lífið,
nema djákninn. Fór hann
heimleiðis inn Reykjaströnd og
út Laxárdalslieiði, en fórst á
leiðinni í polli einum, mjög
djúpum, milli Skíðastaða og
Hvamms í Laxárdal; heitir þar
síðan Djáknapollur. Aðrir segja
þó, að enginn Laxdæla hafi
komist af, nema drengur nolck-
ur, sem ekki liafði unnið eið-
inn. Sagt er, að nokkru áður
en skriðan féll, hafi hvítklædd-
ur maður sést standa uppi á
Tindastóli. Var maður sá með
sprola í hendi og laust honum
þar, sem skriðan tók sig upp.
Með skriðufalli þessu tólc alger-
lega af veginn norðan undir
fjallinu, milli Reykjastrandar
og Laxárdals, og heitir þar síð-
an Hvalurð.
Af öðrum þjóðsögum, sem
um Tindaslól hafa myndast,
mun sú kunnust, sem segir frá
óskasteinunum, sem hverja
Jónsmessunótt fljóta uppi í
hinu litla stöðuvatni, sem er á
efsta tindinum. Ekki er þó allra
færleikur að ná steinum þess-
um, verður að fara eftir vissum
reglum, og sé þeim ekki fylgt til
hins ítrasta, getur illa farið. —
Munnmælasaga er til um
stúllcu nokkra, sem var á gangi
uppi á Tindastóli og fann þar
óskastein; eklci er þess þó getið,
livort þetta hafi átt sér stað á
Jónsmessunótt. Óslcaði stúlkan
sér þá, að liún væri komin í
veislu svo milda, að slíks væru
engin dæmi. Á samri stund
þóttist hún verða numin burt
og innan skamms var liún lcom-
in í veislu mikla, rneðal prúð-
búins fólks, og voru dýrar krás-
ir á horð bornar. Þótti henni
í fyrstu mikið til koma um alla
dýrðina, en þó fór svo að lok-
um, að henni fanst nóg um all-
an veislufagnaðinn, og óslcaði
hún sér þá, að hún væri komin
á Tindastól aftur. I veislunni
hafði stúlkunni verið gefinn
gullbikar, forkunnar fagur, og
með hann var hún í höndun-
um, þegar hún kom til sjálfrar
sín aftur. Bikarinn fór stúlkan
með heim til sín, var liann síð-
ar afhentur presti, og þótti hin
mesta gersemi. En þar sem
prestur vissi eltki til livers liann
skyldi notaður, var bikarinn
sendur konungi, og hve mikill
dýrgripur liann hefir verið, má
marka af því, að stúllcunni voru
gefnar þrjár jarðir fyrir hann.
—- Önnur munnmælasaga bend-
ir til þess, að ekki hafi þótt ör-
grant um, að fjallið væri bygt
tröllum eða öðrum slíkum
vættum, og er hún sú, að ein-
hverju sinni, þegar gekk upp
með veður, heyrðist kveðið við
raust í Tindastóli:
Dregur í Dingólfshnjúk,
dimmir á Vatnsskarð.
Margar vei’ða ekkjur i kvöld
á Skaga.
En uni nóttina gerði ofviðri, og