Vísir Sunnudagsblað - 21.07.1940, Page 1
KALDAR NÆTUR
£$tiA 'pétuA 'Jómjan þuí StöJclcum.
Guðmundur Pétursson, sem bjó rausnarbúi í ófeigsfirði í Árness-
hreppi nær 60 árum og hafði keypt mikinn hluta þeirrar ágætu
hlunnindajarðar, var fæddur að Dröngum í sama hreppi á Þrett-
ánda árið 1853. Byrjar hann hákarlaformensku um tvítugsaldur og
gjörist bóndi í ófeigsfirði (árið 1874?). Lætur smíða teinæringinn
Ófeig veturinn 1874—’75- Hættir hákarlaveiðum 61 árs gamall. Deyr
í maí 1934, þá á öðrum yfir áttrætt. Síðustu árin var hann blindur,
og sagnir eru um það, að eftir að Guðmundur misti sjónina hafi hann
tíðum gengið til sjávar og farið höndum um ófeig, og þá tíðum látið
þau orð falla, að ætíð hafi hann unað sér best á ófeigi sínum. —
Hér skal nú sagt frá þrem síðustu leguferðum Guðmxmdar.
Veturinn 1914—15 hafði
Guðmundur bóndi Pétursson í
Ófeigsfirði ráðið sér háseta lil
leguferða næsta vor á teinær-
ing sinn Ófe'ig, sem hann liafði
þá haldið árlega úti til hákarla-
veiða undanfarin 40 ár, eður
frá því árið 1875. Það ár lét
Guðmundur smíða skipið; var
það skömmu eftir að hann
hyrjaði húskap í Ófeigsfirði.
Jafnan hafði Guðmundur
verið vanur að hafa 10 menn á
Ófeigi í leguferðir. Svo skyldi
og vera þetta vor. Þeir, sem þá
voru ráðnir, auk sjálfs lians,
voru þessir: Pétur og Guð-
mundur, synir Guðmundar Pét-
urssonar, Elías Guðmundsson
fóstursonur lians og Guðbrand-
ur Björnsson tengdasonur hans.
Þessir 5 voru allir heimamenn í
Ófeigsfirði. Eiríkur Guðmunds-
son frá Dröngum, bróðursonur
Guðmundar Péturssonar, Jó-
hannes Magnússon og Guðjón
Magnússon, báðir frá Dranga-
vík, Halldór Jónsson frá Mun-
aðarnesi og Guðjón Jónsson frá
Seljanesi.
Á umræddu vori, einn góðan
veðurdag snemma í aprilmán-
uði, sendi Guðmundur orð til
umræddra manna þeirra, er ut-
an heimilis voru, að koma hinn
sama dag, því að hann hefði í
liyggju að fara í leguferð na'sta
dag. Mennirnir hrugðu þegar
við og bjuggust í snatri, en átlu
sumir alllangt til að sækja,
einkum sá frá Dröngum. Náðu
þeir þó flestir í Ófeigsfjörð síðla
samdægurs, en þó svo snemma,
að þeir komu Ófeigi á flot þá
um kvöldið. Næsta morgun var
tekið að húast í leguferð, var
því ekki lokið fyr en síðla dags.
Fréttist þá, að Magnús Hanni-
halsson, sein var formaður í
vélarþiljuhát þeim, er Ingólfur
liét, og þá gekk til hákarlaveiða
frá Norðurfirði, hefði daginn
áður komið inn með 50 tunnur
lifrar.
Eftir því sem á daginn leið,
spiltist veðurútlitið og loftvog-
in féll. Var þó haldið af stað,
og lent á Seljanesi, er það milli
Ófeigsfjarðar og Ingólfsfjarðar.
Var tekinn þar einn hásetinn,
Guðjón Jónsson. Annar háseti
var tekinn á Munaðarnesi, var
það Ilalldór Jónsson. Munaðar-
nes er sunnan megin Ingólfs-
fjarðar.
Þótt útlitið væri þá all-
ískyggilegt, vildi Guðmundur
elcki liætla við ferðina, með-
fram vegna þess, sem fréttst
hafði af Magnúsi. Var svo lagt
af stað um kvöldið og siglt út
og norður á flóa í suðvestan
rosaveðri og lagst þar. Veður
fór sífelt versnandi. Nokkuð
varð þó liákarls vart, svo að
þeir fengu um nóttina og fram
á næsta dag nær 5 tunnum Mfr-
ar. Var þá orðið svo hvast, að
færi urðu ekki höfð úti. Aldrei
slíku vant, var þá öll skipshöfn-
in meira og minna sjóveik, að
undanteknum formanninum;
hann kendi sér einskis meins.
Hann lagði sig þá til hvíldar
um stund, en bað menn sina að
láta sig vita, ef veður breyttist.
Eftir nokkra stund tóku menn
eftir því, að sjólagið breyttist
einkennilega og snögglega, en
dimmviðri var, svo að ekki sá
til fjalla. Var áttavitinn þá at-
hugaður; sást þá að vindur var
alt í einu genginn til norðurs.
Guðmundur var þá vakinn.
Skijiaði liann að létta þegar
i stað, og var svo gert. En er
því var lokið, var komið aftaka
norðan veður með stórsjó og
grimdar frosti. Voru þá undin
upp segl og leitað lands. Skipið
hafði seglfestu, svo að hvorki
var of né van með hleðslu. Er
hyrjað var að sigla stýrði Guð-
mundur sjálfur, en gafst hráð-
lega upþ, því að Ófeigur var
ærið stjórnrammur, en Guð-
mundur þá aMmjög farinn að
tapa þrótti, sem ekki var að
undra, maður þá kominn á sjö-
tugsaldur. Pétur sonur lians tók
þá við stjóminni og fórst hún
prýðilega, því að bæði var hann
burðamaður og bráðlaginn;
hafði enda oft verið formaður
í leguferðum, og viðarflutning-
um auslur yfir flóa í forföllum
föður síns. í þetla sinn var liann
þó engu betur haldinn af sjó-
veiki en aðrir skipverjar. Sjálf-
ur var Guðmundur til og frá
innan um skipið til eftirlits.
Guðmundur var jafnan van-
ur að hafa með sér eina eður
tvær lýsisbaujur (kúta) í hverja
leguferð, til að lægja með hrot-
sjóa, ef þörf væri. Svo var og
í þetta sinn. Lét hann nú einn
manna sinna tappa lýsi í sjóinn,
er mest nauðsyn þótti á vera.
Einnig lét hann láta marða lif-
ur í fjóra poka, og festi þá ut-
anborðs, tvo hvoru megin skips-
ins. Lifur þá, sem var í lifrar-
kassanum, lét hann troða, þar
sem hún var, svo að lienni yrði
kastað út smátt og smátt ef lýs-
ið þryti.
Allmikill hafísmulningur var
þar á reki, sem orðið gat að
slysi, ef skip á siglingu rakst á
jaka. Lét Guðmundur því einn
manna sinna, þann, sem hann
taldi liafa glegsta sjón, altaf
vera fram á, til að líta eftir jök-
um, en allilt er að þekkja smá-
jaka frá hrotsjó í nokkurri
fjarlægð. Stafnbúi sá var ungur
og ódeigur. Hann var náfrændi
Guðmundar. Eitt sinn, er Guð-
mundur kom fram í , segir
pjlturinn: „Nú er gaman að
sigla, Guðmundur.“ Guðmund-
ur ansaði, og sló þéttingsfast á
öxl frænda síns: „Erlu vitlaus,
strákur; er gaman að þessum
hölvuðum aftökum.“
í sambandi við þessi orða-
skifti þeirra frænda, má geta
þess, að er þeir voru á fráleið í
leguna, sagði sami pillur: „Eg
vildi nú, að við fengjum dug-
legt leiði í land, svo að eg fengi
reinæringurinn Ófeigur er enn við lýði í Ófeigsfirði. Hann er
nú aldrei seltur á flot, Mtur þó út fyrir að liann muni enn vera
sjófær, svo vel hefir lionum verið haldið við alt til þessa.