Vísir Sunnudagsblað - 28.07.1940, Side 1

1040
Sunnudaginn 28. jiilí
30. blad
GUÐMUNDUR FR1ÐJÓNSS0N:
KRISTUR ANDSPÆNIS SKÁLDI
Halldór Kiljan segir í bók
sinni: „Dagleið á fjöllum“, að
Kristur sé ekki söguleg persóna,
þ. e. a. s., að sögulegum sann-
indum sé eigi til að dreifa um
það, að Kristur hafi í raun og
veru verið til.
„Margir hafa þat áður mælt“,
sagði Snorri goði, „ok m,un ég
eigi af því reiðast.“ Brandes
hefir t. d. ritað bók til að
hnekkja Kristi svo sem sann-
sögulegri staðreynd.
Renang, franskur spekingur,
segir í sinni heimskunnu hók
um Krist, að það sé nær sanni,
að lærisveinar Krists hafi
smækkað Meistarann, en hitt,
að þeir hafi stækkað hann eða
skapað.
Hvað sem því líður, er enn
deilt um það, hver Kristur í
fyrndinni var og sú deila er
ekki til lykta leidd og mun seint
verða á enda kljáð. Því er nú
betur. Meðan skoðanir mann-
anna skiftast um persónu
Krists, lifir hann á vörum
mannanna og í hjörtum þeirra.
Þegar svo er komið, að eitt
málefni eða annað er gersam-
lega samþykt, fellur það niður
í þagnargildi og verður svo að
segja mosavaxið.
Ef svo fer, að Kristur verð-
ur minkaður niður í blátt-á-
fram áhugamann — fari svo,
að allsherjarálit geri hann að-
eins að góðu barni eins tíma,
mun jólahelgin smám saman
verða að engu. Hátíðin sú er að
vísu orðin mest megnis matar-
og drykkjarhóf, eða réttara
sagt óhóf. En þó er hún hjúp-
uð í helgiblæju, fagurlega á að
sjá, meðan hugsað er til og
horft er á jötubarnið með meiri
lotningu en önnur mannanna
börn. Jafnvel stórsyndug skáld
krjúpa við þessa jötu og færa
sveininum lofkvæði, sem er
þannig gert, að jötusveininum
er gert hærra undir höfði en
öllum öðrum börnum heims-
kringlunnar.
önnur skáld liafa staðið við
jötuna með efasvip á andliti og
lieimsspeki í lijarta. Það, eða
því um líkt, mætti segja um
skáldspekinginn St. G. St. Hann
hefir gert jólakvæði um Krist,
sem þannig byrjar:
Svo lítil frétt var fæðing lians
í fjárhúsjötu hirðingjans,
að dag og ártal enginn reit.
Um aldur lians ei nokkur veit.
Eg ætla að gera þetta kvæði
að uppistöðu þessa erindis.
Sjálfur mun eg leggja til ívafið.
Er það þá rétt, að þessi frétt
væri svona lílil?
Það er ávalt lílil frétt, að barn
fæðist, nema þegar ríkiserfingj-
ar lcoma í heiminn. Þá er blás-
ið í hljóðpípur og jafnvel lúðra.
Fæðing barns er mikil frétt eða
litil, eftir því sem gripið er í
strenginn. Fæðing St. G. var lít-
il frétt í fyrstu. Hann fæddisl
í jötu, svo að segja. Engan ór-
aði fyrir þvi, að þar væri stór-
skáld reifað. En móðir og
fóstra fóru með sveininn svo
vel, sem þar á ylti hamingju
mannkynsins, að hann lifði og
yxi dagvöxtum. Ef eigi væri
þó kirkjubókum lil að dreifa,
mundi svo liafa farið, að óvin-
gjarnlegur efi hefði getað fitj-
að upp á trýnið, glott í kamp-
inn og sagt, með sjálfbyrgings-
legri áherslu:
Svo litil frétt var fæðing hans
i fjárlnisjötu smábóndans,
að dag og ártal enginn reit,
um aldur hans ei nokkur veit.
St. G. St. segir ennfremur um
Krist:
Hann alla sína fræðslu fékk
á fátæklingsins skólabekk.
En sveit lians veitti sína gjöf,
þar sérhver liæð var
spámannsgröf.
Þessi vísa gæti verið efni eða
uppistaða í langa ræðu. Hér
verður nú farið skjótt yfir bæði
skólabekk fátæklingsins og
grafir spámanna.
Það gæti leikið á tveim tung-
um, hvort skólabekkur Krists
var fátæklegur eða eigi. Hann
sat ungur meðal lærifeðra. Og
þó að mannkostir þeirra orki
tvímælLs, verður það eigi vé-
fengt, að þeir karlar voru
drjúgum vitibornir menn. Orðs-
kviðir Salómons eru til marks
um skynsemi þeirra og lífs-
reynslu. Mannsandinn er ekki
nú vitandi vits fram yfir það,
sem hann var þá í ýmsum lönd-
um. Skólabekkur fátæks barns
er æ og æfinlega staðbundinn,
eftir því, sem vér gerum oss í
hugarlund. Það er alt í óvissu,
livað Iíristur hefir haft fyrir
stafni fram að þrítugu. Hann
getur hafa setið að fótum vitr-
inga í ýmsum áttum og drukk-
ið af spekibrunnum bæði Mim-
is og Kvasis og úr Urðar-
brunni; þar að auki úr smám
uppsprettulindum fólksins, sem
sífelt eru tærar lindir. Dæmi-
sögur Krists sýna, að hann lief-
ir hæði klifið hæðir og gengið
láglendi lífsins, eigin fótum.
Hæðir spámanna voru meðal
þeirra hæða, sem Kristi voru
kunnar.
Klettafjallaskáldið segir, að
þær hæðir liafi verið gerðar úr
steinum, sem heimska mann-
anna kastaði að spámönnunum.
Þetla er tilkomumikill og
rausnarlegur skáldskapur og
sver sig í ætt stórskálds, sem
sjálft liefir orðið fyrir mis-
skilningi, hornaugum og hatri
náunga sinna.
Það er lítil hót í máli, að syn-
irnir, niðjarnir, lilaða bauta-
steina á gröfum spámannanna,
sem feðurnir og afarnir grýttu
til bana. En þetta hvorttveggja
er að vísu efni í stórkvæði.
St. G. St. segir í öðru kvæði
um kenningakerfimál Krists:
Það var ekki einstakt neitt,
aðrir mæltu svipað.
Það mat fer meðal annars
eftir þvi, hvort vér köstum Jó-
hannesar guðspjalli fyrir ofur-
borð eða föllumst á, að það
hermi orð Krists, eða það er
talinn skáldskapur, hugarburð-
ur. —
St. G. St. heldur áfram:
Hann skildi glögt hvað
gengi að,
að guðræknin ei fremst var það,
né smædd og örbyrgð
ættarlan’s
og ekki kúgun Rómverjans.
Hann sá, að eigin elskan blind
var aldarfarsins stærsta synd.
Sannindi þessara orða verða
als eigi véfengd. Kenning Krists
um þjónslundina, fórnfýsina,
náungakærleikann ber vitni um
skilning hans á þeirri nauðsyn,
að yfirstíga eigingirni og valda-
græðgi. Allar styrjaldir stafa
af eigingirni og valdagræðgi og
ágirnd.
Öll heiftúð í mannheimi hef-
ir fæðst og vaxið og viðháldist
vegna þess, að friðarhöfðing-
inn er fyrir borð borinn, sá sem
fæddist fyrir 1900 árum. Spá-
mansauga Krists sá það, að
ilska mannanna vildi eigi
beygja hálsinn, eða hné sin til
að þvo fætur bræðra og systra.
Þetta stærilæti fylgir jafnt svo-
kölluðum jafnaðarmönnum
sem stórbokkum, játendum
kristindóms, sem heiðnum
■
mönnum. Það er hverju orði
sannara, að einskisvert er að
lirópa: herra, herra, en gera
alls ekki guðsvilja. Það er sann-
reynd, að menn, sem komast til
valda með því móti, að látast
vera mannúðarmenn, verða í
reyndinni engu betri fólkinu en