Vísir Sunnudagsblað - 18.08.1940, Blaðsíða 6

6
VÍSrR SUNNUDAGSBLAÐ
Jan Sota;
Klanitnreyjan í
Ladogfavatn i.
Hún svaraði hiklaust: „Eg'
elska þig. Eg er þín.“
Þá ýtti hann lienni varlega frá
sér og reis á fætur. Hann tók
síða skikkju, vafði lienni um sig
og gekk út úr tjaldinu.
Hún heyrði að hann lcallaði
saman menn sína. Síðan talaði
hann til þeirra, með sterkri,
glaðlegri röddu, er heyrðist um
allan herinn:
„Eg hef samið frið við Motha-
borg!“ mælti hann. „Og nú býð
eg yður, að fara héðan þegar í
stað og halda til skipa vorra.
Siglið til Dyblinnar og bíðið
mín þar. Og komi eg ekki, innan
mánaðar, eða þið heyrið ekk-
ert frá mér, þá látið í haf og
þjónið hér eftir föður minum,
eins dyggilega og þér hafið
mér þjónað. Hafið þá þökk fyr-
ir góða fylgd, og Þór hinn öflgi
veiti yður orðstír og hreysti!“
Um stund var dauðaþögn, svo
lieyrðist þúsundaraddaður kór
af undrunarópum. En konungs-
sonurinn lyfti hönd sinni og
krafðist þagnar.
„Hver er herra yðar?“ spurði
hann með þrumuraust. „Hver
hefir leitt yður fná einum sigri
til annars, á hafinu og í fjar-
lægum löndum?“
„Þú, herra!“
„Svo hlýðið þá, er eg skipa!“
Litlu síðar kom hann inn í
tjaldið aftur, kastaði af sér
skikkjunni og settist í hægindið
lijá Athawara. Varir lians voru
hvítar, en hann brosti og rétti
henni hönd sína. — „Fagra prin-
sessa,“ mælti hann með dimmri
og hásri drengjarödd sinni.
„Nú hefir þú sigrað víkingana
frá Norðurlöndum og rekið þá
á flótta. — Viltu nú leyfa for-
ingja hinna sigruðu að deyja
hjá þér í friði?“
Frásögnina um það, hvernig
dóttir Olaghhama konungs sigr-
aðist ein á rauðu djöflunum úr
norðrinu, er að finna í hinum
gömlu annólum Mothaborgar.
Þess er þar og getið að prinsess-
an lét bera höfðingjann gull-
hærða lieim í liöll föður síns, til
græðslu. 1 tuttugu daga og tutt-
ugu nætur barðist liún við dauð-
ann um líf hans og vann að lok-
um sigur. Hann náði aftur fullri
heilsu og Athawara hin fagra
giftist honum. Stuttu síðar varð
liann konungur í Motha og undir
stjórn hans varð jæssi fornfræga
borg aftur voldug meðal ríkj-
anna í Eire.
Það er langt síðan að ísbreið-
an á Ladogavatninu bráðnaði,
sem um fjögurra mánaða skeið
gerði Rússum kleift að senda
lierlið og skriðdreka frá rúss-
nesku bökkunum og yfir til
þeirra finsku. Léttar hvilcar bár-
ur leika sér á friðsælu og kyr-
látu vatninu.
Fáeinir fiskveiðibátar og
flatbotnaðar ferjur með síð-
skeggja öldungum, einkennilega
klæddum, stefna vfir vatnið í
áttina til Finnlands. Strigapoka-
grófar síðhempur með totu-
mynduðum hettum og undir
þeim svarlur kyrtill með gull-
saumuðuin krossi á brjósti gefa
greinilega til kynna hverjir
þarna eru á ferð. Það eru munlc-
ar er stefna í vesturátt, auðsýni-
lega flóttamenn. — — —
Það eru flýjandi munkar, en
þeir eru ekki finskir, heldur
rússneskir. Takmark flótta
þeirra er Finnland, þar sem þeir
hafa lifað síðastliðna áratugi
þessir íbúar liins fræga rétt-
trúnaðarklausturs, helgidóms
og trúarmiðstöðvar allrar rúss-
nesku rétttrúarkirkjunnar.
Eyjan Valanco er stærst allra
hinna mörgu litlu eyja í Ladoga-
vatni, er verið hefir heimkynni
fátækra en nægjusamra veiði-
manna. Valanco, er liggur á að
giska jafn langt frá öllum bökk-
um vatnsins hefir tekist það
lilutverk á liendur að vera griða-
staður nokkurra sérviturra ein-
staklinga sem snúið liafa baki
að lystisemdum þessa lífs.
Fyrir rúmum þúsund árum
var ákvörðun tekin um fram-
tíðarhlutskifti eyjarinnar: Árið
992 bygðu munkar bæ á eynni,
hlóðu ramgeran grjótgarð í
kirng um hann og hrátt reis þar
upp heil húsaþyrping. Það voru
hin fyrstu drög til hins helga
klausturs Valanco. Þrátt fyrir
fjarlægð klaustursins — einu
þvi elsta í Austur-Evrópu — frá
umheiminum, urðu munkarnir
þó fyrir allskonar ónæði og hafa
orðið það á öllum tímum. Oft
og einatt var lierjað og barist á
báðum bölckum vatnsins, oft
urðu þjóðhöfðingjaskifti yfir
vatninu, og í þau skiftin sem það
voru eklci rétltrúnaðarmenn,
skoðuðu þeir munkana sem
villntrúarmenn og fóru með þá
samkvæmt því. Þegar Sviar
brutust yfir Eystrasalt, lögðu
Finnland undir sig og stóðu í
styrjöld við Rússakeisara, var
klaustrið á Valanco brent til
ösku og um marga áratugi þar á
eftir var eyjan mannlaus.
Loks mintist Pétur mikli
Rússakeisari liins forna helgi-
dóms. Árið 1718 lét hann reisa
klaustrið að nýju, veglegar og
glæsilegar en það liafði áður
verið. Von bráðar reis úr rúst-
um gömlu kapellunnar, fögur
og skrautleg fimm turna kirkju-
bygging í bysantiskum stíl með
undurfögrum laukmynduðum
turnum og gullnu krossmarki.
Umhverfis kirkjuna voru íbúð-
arliús munkanna reist, vinnu-
stofur, peningshús og meira að
segja gróðurhús. Pétur mikli
lagði ríka áherslu á, að syni
elsta klausturs landsins síns,
skorti ekki í neinu.
—o—
í tvö hundruð ár samfleytt
fengu íbúarnir á Valanco að lifa
í ró og næði. Fjöldi pílagríma
heimsótti liina helgu ey —
seinna hópuðust ferðamenn
þangað, og það hafa þeir gert
alt fram á þenna dag. Hvað
munkana snerti, þá unnu þeir að
garðrækt, veiddu í vatninu,
liirtu skepnur sínar, ófu og
spunnu — og á þenna liátt liðu
dagarnir á Valanco í frumstæð-
um störfum, en i fullkominni
kyrð.
Tvö liundruð iár .... Svo kom
lirun keisaraveldisins, bylting,
borgarastyrjöld og frelsisstríð
Finna. Loks þegar vopnin voru
slíðruð og friðarsamningar
undirskrifaður í Reval, varð
'\ralanco-eyjan liandan landa-
mæranna. Munkarnir voru orðn-
ir að finskum þegnum.
Þeir þurftu ekki að kvarta
undan umskiftunum, því enda
þótt Finnar væru undantekning-
arlaust mótmælendatrúar, virtu
Hér sjást nokkurir Finnar fi á styrjöldinni í vetur, vera að rannsaka rússneskan skriðdreka ar þeir
hertóku. Skriðdrekinn var svo gamaldags og lélegur að Finnar treystust ekki til að nota hann, en
járnið úr lionum gátu þeir steypt upp og búið til úr því ný og fullkomin hergögn.