Vísir Sunnudagsblað - 18.08.1940, Blaðsíða 7

VlSIR SUNNUDAGSBLAÐ
7
{Mjájfa&MccLSaJllmvi,
Eftir
Emmerich
Nasy
þeir trú og trúarsiði munkanna
i hvívetna og létu þá með öllu
afskiftalausa. íbúatala klaust-
ursins óx meira að segja ört, þvi
að margir rússneskir prestar
flýðu land eftir byltinguna og
leituðu hælis á Valancoeyju.
Meðal þeirra var hinn fjörgamli
faðir Yephrem, núverandi ábóti
klaustursins, fyrverandi skrifta-
faðir Nikulásar keisara og um
langt skeið einn af virðulegustu
og best metnu mönnum við
keisaraliirðina i Pétursborg.
Enn þá ríkti friður og full-
komin ró um nokkurra ára
skeið í klaustrinu. Munkarnir
veittu rússnesku landmæravörð-
unum á eystri bakka vatnsins
litla athygli og þeim komu þeir
ekkert við. Þeir liéldu bænalestr-
inum áfram, unnu að störfum
sinum og einu sinni á dag fóru
þeir í lítilli ferju yfir að finska
bakka Ladogavatnsýis til að
sækja póst, meðul, pílagríma og
ferðalanga. Sín á milii töluðu
íbúar klaustursins slavónisku
eða gamal-rússneska mállýsku,
sem nú er útdautt mál, en er þó
enn viðhaft i bænalestri og við
messur rússnesku rétttrúar-
kirkjunnar. Þar leikur slavón-
iskan sama ldutverk og Iatínan
gerir i rómversk-kaþólsku
kirkjunni.
—o—
Á þessu tungumáli munu
munkarnir frá Valanco fram-
vegis biðja einhversstaðar inni í
miðju Finnlandi. Því enn þá
einu sinni hefir hljómur stríðs-
básúnunnar borist úr austri
vestur yfir Ladogavatnið. Rúss-
neskir hermenn réðust inn i
Finnland og samkvæmt Moskva-
friðarsamningnum, sem gerður
var í vetur, heyrir Valancoeyjan
héðan i frá undir Rússland.
Það var að morgni hins 14.
marsmánaðar, eimitt þegar
munkarnir voru í þann veginn
að hringja gömlu klausturs-
klukkunum til páskabænar, að
skipun kom um það frá ábótan-
um, að munkarnir yrðu að taka
saman nauðsynlegustu plögg
sin og hverfa á brott sem skjót-
ast. í ferjunum sínum og fiski-
bátunUm litlu réru þeir til lands
— Finnlands, — sannfærðir um
að koma aldrei framar til heim-
kynna sinna á Valancoeyjunni.
Utan af vatninu ómaði lang-
dreginn, þunglamalegur söngur,
einna áþekkastur bænasöng í
kirkju. Bátarnir liðu hver á fæt-
ur öðrum yfir vatnsflötinn —
allir fullir af munkum. Síðast
ýtti lítill veiðimannabátur frá
landi. I honum sátu fjórir
munkar undir árum, en sá fimti
sat í stafni bátsins. Hann
stóð þar, gamall gráhærður og
lotinn, og fórnaði liöndum til
liimins. A milli handa hans
blilcaði á skínandi skartgrip.
Maðurinn var hinn áttræði faðir
Yephrem, ábóti frá Valanco, er
nú yfirgaf heimkynni sín og
flutti með sér liina dýrmætu
gjöf Péturs mikla, gullkrossinn,
sem um aldaraðir liafði verið
verndarmerki eyj arklaus tursins
í Ladogavatni. Hann mun reisa
þetta merki að nýju einhvers-
staðar í ókunna landinu — og
þá munu þeir gömlu síðhærðu
og síðskeggjuðu munkarnir í
svörlu kuflunum með útsaum-
aða krossana á brjóstinu, í gráu
yfirhöfnunum og með topp-
myndaðar hetturnar á höfðinu,
aftur safnast undir merki gull-
krossins til bænalesturs að
gömlum sið, og á gamla slav-
neska málinu sínu munu þeir
biðja til guðs föður almáttugs
um eilífan og varanlegan frið.
Nkák
Tefld í St.-Pétursborg- 1914.
Drotningarbragð.
Hvítt: S. von Freymann.
Svart: A. Aljechine.
1. d4, d5; 2. Rf3, Rfö; 2. c4,
e6; 4. Bg5 (Betra er Rc3), h6!;
5. Bh4, dxc (Betra var 5.. Bb4
+ og síðan dxc, því þá hefði
svartur getað haldið peðinu).
6. Da4+, Rbd7; 7. Dxc4, c5; 8.
Rc3, a6; 9. a4 (Betra var e3, en
svartur liefði samt góða
stöðu) b5! (Ef 10. axb þá axb
og hvítur getur ekki bæði forð-
að drotningunni og bjargað
liróknum). 10. Dd3, c4; 11. Dbl,
Bb7! (fórnar peði til þess að ná
betri sóknaraðstöðu) 12. axb,
axb; Ef hvítur liefði ekki tekið
peðfórnina, en leikið t. d. e3, þá
liefði svartur leikið Db6 og haft
yfirhurða stöðu). 13. Rxb5,
Bb4+; 14. Rc3, g5; 15. Bg3, Re4;
16. Dcl, Rb6 (Hótar Ra4); 17.
HxH, DxH; 18. Rd2, Rxd2; 19.
KxR; Da2! (Nú hótar svartur
aftur Ra4); 20. Kdl, Db3+; 21.
Dc2 (Nú verður peðið á c4 stór-
veldi) BxR; 22. bxB.
ABCDEFGH
22!.. Be4!; 23. DxD, cxD;
24. e3, b2 og hvítur gaf.
Johann Ivovics var málverka-
sali. Raunar bar hann sjálfur
lítið skyn á list eða listgildi, en
hann kannaðist við nöfn flestra
miálara, eldri sem yngri og liann
vissi nokkurn veginn hvers virði
málverkin þeirra voru.
Einu sinni heyrði Kovics, að
lieldri kona ein þar i bæ, em-
bættismannsekkja, vildi selja
málverk eftir Makart.
„Malcart er altaf mikilsvirði“,
hugsaði málverkasalinn með
sjálfum sér, og nokkurum
klukkustundum seinna, stóð
hann við útidyrahurðina á Iiúsi
ekkjunnar og hringdi dyrabjöll-
unni.
Ivovics skoðaði mvndina með
gaumgæfni. Hann var sann-
færður um að það væri málverk
eftir Makart. Hann reiknaði i
huga sér ágóðann sem liann gæli
haft af myndinni og sagði svo:
„Heiðraða frú. Málverkið er
allmikils virði. Eg býð yður eill
þúsund pengö fyrir það.“
Konan duldi undrun sína með
kvenlegri lægni. Hún liafði búist
við miklu minna, en henni fanst
það ekki saka neitt, þótt hún
færi fram á tvö þúsund.
„Nei, kona góð,“ svaraði Ivov-
ics ástúðlega. „Það má vel vera,
að málverkið sé tveggja þúsund
pengö virði, en hver borgar nú
á dögum tvö þúsund pengö fyrir
eina einustu mynd? Eg hrósa
happi ef mér tekst innan
Þæggja til þriggja mánaða, að
selja hana aftur með 10% hagn-
aði.“
„Jæja farið þér þá með
hana---------“
Og Kovics borgaði þúsund
pengö lit í hönd, tók málverkið
úr umgjörðinni og sagði:
„Málverkið ætla eg að taka
með mér, en eg ælla að senda
þjóninn minn eftir umgjörð-
inni einhverntíma fyrir kvöldið.
Þjónninn kom fyrir kvöldið
og sótti umgjörðina. Hann vó
liana í hendi sér og sagði íbyggi-
lega:
„Hm! Ilm! Þannig er liús-
bóndi minn.“
„Hvernig er hann?“ spurði
ekkjan forvitnislega.
„Hann er bragðarefur, frú
mín góð,“ sagði þjónninn og
brosti. „Hann borgar yður ekki
nema þúsund pengö fyrir mál-
verkið, en eftir því sem eg hefi
lieyrt, hefir liann fengið kaup-
anda að því, sem býður honum
fimm þúsund pengö fyiár það.“
Ekkjan þrútnaði af bræði:
„Þetta eru prettir!“
„Það eru ekki prettir — en
það er ágæt verslun,“ sagði
þjónninn. Svo fór hann.
Klukkustund seinna kom
ungur maður i miklum æsingi
inn i verslun málverkasalans og
spurði:
„Eruð þér Ivovics málverka-
sali?“
„Já, eg er hann. Hvað get eg
gert fyrir yður?“ ,
„Þér skuluð komast að raun
um það. Eg krefst að fá Mak-
artsmálverkið nú þegar.“
Orðum sínum til enn frekari
áherslu barði hann kring um
sig með hundasvipu svo að
hvein i.
„Fyrirgefið þér,“ sagði Kov-
ics vingjarnlega, „eg þekki yður
ekki, og veit ekki til að eg standi
í neinni skuld við yður.“
„Jú, þér vitið það mjög vel.
Þér liafið prettað liana frænku
mína. Annars var hér um ættar-
grip að ræða, sem frænka hafði
engan rétt til að selja. Eg kæri
yður og læt setja yður i steininn.
Takið þér yðar þúsund pengö,
en eg tek málverkið.“
Málverkasalinn hugsaði sig
um í nokkur augnahlik; að lok-
um sagði hann kæruleysislega:
„Mér ber í raun réttri fullur
réttur til málverksins, og það er
lögum samkvæmt mín eign. En
mér er það hinsvegar mjög ó-
Ijúft að verða valdur að þræt-
um og ættardeilum. Málverkið
stendur þarna í horninu. Þér
megið fá það ef þér viljið — en
verið þér fljótir að ákveða yður,
svo eg skifti ekki um skoðún
áður en þér komist út.“
Ungi maðurinn, sem var í
hugaræsingi, fleygði þúsund
pengö á borðið, tók málverkið
og flýtti sér út. Kovics varpaði
öndinni léttara.--------
Maður nokkur sem staddur
var í búðinni stóð á öndinni af
undrun. Hann botnaði ekkert í
neinu af þessu.
„Kovics,“ sagði liann, „hvern-
ig gátuð þér verið svo vitlaus, að
láta myndina af hendi. Þér
hljótið að vita, að ódýrustu
málverk eftir Makart eru a. m.
k. mörg þúsund pengö virði?“
Kovics glotti ísmeygilega.
„Já, ef málverkið væri ekki
falsað. En þetta þarna var léleg
eftirmynd. Eg keypti það í morg-
un, fór með það til sérfræðings
og fékk vitneskju um það hjá
honum, að það væri ekki svo