Vísir Sunnudagsblað - 29.09.1940, Blaðsíða 2

2
VÍSIR SUNNUDAGSBLAÐ
gaf frá sér mildu meiri hita, en
Iýsislamparnir þeirra.
„Jan“, eins og Eskimóarnir
kölluðu skipstjórann bráðlega,
liafði fyrst litið Baffin-land aug-
um af þilfari kanadiskrar
stjórnarskútu árið 1910. Þá á-
kvað liann að stofna verslunar-
félag, hagnýta sér fáfræði hinna
innfæddu til að kaupa dýrindis
gnávöru fyrir svo sem ekki neitt
og selja hana fyrir ofurverð í
siðmentaða heiminum. En það
var þó ekki fyrri en þetta sumar
— árið 1916 —- að hann fékk
mann til að veiia sér fjárliags-
legan stuðning og þá hafði hann
leigt Kite, hlaðið liana nauð-
synjum lil tveggja ára og siglt
heiman frá sér í Nýfundnalandi.
Janes var ^eðstirður með af-
hrigðum og áður en liann lagði
af stað, liafði hann lent í orða-
sennu við manninn, sem styrkti
hann til fararinnar. Þar að auki
liafði hann keypt ýmislegt af
kaupmönnum á Lahrador og
sagt þeim að innheimta and-
virðið hjá viili sínum.
Bráðlega skall veturinn á.
Sólin hvarf bak við fjöllin, sjó
og vötn lagði og himininn var
altaf þakinn þykkúm skýja-
bólstrum. Hríðarveður skóku
kofana sólarhringum saman, en
utan af hafi heyrðist hrak og
brestir frá borgarísjökum, sem
losnað höfðu enn norðar.
Keppinautarnir.
ANES hafði húist við að
vera einn þarna — ó-
krýndur konungur hinna fá-
fróðu Eskimóa. Eftir þvi sem
tímar liðu óx gremjan gegn
Florence, sem kepti við hann
um auðæfin. Bráðlega tóku
Eskimóarnir eftir því, sér til
mikillar undrunar, að þessir
tveir hvítu menn —' sem þús-
undir mílna aðskildu frá lönd-
um sínum og gátu skift á milli.
sín landsvæði, sem var á stærð'
við lcoúungsríki í Evrópu —
lentu í hörðum deilum út af
auðvirðilegum'refaskinnum og.
hötuðust svo mjög, að þeir töl-
uðust ekki við, ef þeir liittust
af tilviljun.
Nookudlah og ættmenn hans
gátu ómögulega skilið þetta
kynlega framferði þeirra og af-
skaplegu ágirnd. Þeir höfðu hú-
ist við öðru framferði af hálfu
þessara guðdómlegu ókunnu
manna. Þegar einn Eskimói átti
minna en annar, þá lögðu þeir
eigur sínar saman. Hvers vegna
gerðu þessir menn ekki eins,
hlógu og skemtu sér?
Esldmóunum féll betur við
Florence, því að hann var glað-
> ndur og örlátur. En ef þeir
t
seldu honum skinn varð Janes
æfur af reiði, eins og liann væii
lialdinn illum öndum. Að lok-
um urðu þeir hræddir við rauð-
liærða skipstjórann, forðuðust
liann og fóru leynilega á fund
Elorence til að versla við hann.
Dag einn kallaði Janes þá á
fund sinn. Hann var hlæjandi
og kvaðst frá þeim tima mundu
greiða þeim meira en Florence
og þeir þyrftu ekki einu sinni
að koma með skipinu strax.Þeir
gæti borgað vörur þær, sem
þeir fengju, með refaskinnum,
sem þeir öfluðu sér síðar. Eski-
móarnir voru himinlifandi.
Þetta var sannkallað þjóðráð!
Aldrei fyrr liafði Eskimóum
tekist að kaupa neitt, án þess að
vinna fyrst fyrir þvi i sveita sins
andlilis. Eins og rollur, sem yf-
irgefa sökkvandi sldp, yfirgáfu
þeir nú Florence og flyktust lil
Janes.
Næsta vor kom, og sumarið,
en eliki kom skipið frá Arctic
Gold-félaginu. Florence varð á-
hyggjufullur, því að matvæli
hans voru á þrotum og öllum
stundum var hann uppi i fjall-
inu fyrir ofan þorpið, til þess að
skimast eftir þvi. Hægt og hít-
andi leið stutt heimsskautssum-
arið — en ekki kom skipið. Að
lokum sögðu Eskimóakonurn-
ar „Jan“, að Florence sylti.
Hann vár búinn með siðasta
matarbitann sinn og var farinn
að láta á sjá. „Jan“ glolti a'ðeins.
Þegar Florence varð það lolcs
ljóst, að skipið myndi ekki
koma fyltist hann örvæntingu.
I fyrstu gat hann ekki fengið
sjálfan sig til að leita á náðir
keppinautar síns, en brátt svarf
hungrið svo að honum, að hon-
um snérist hugur. Hvitur maður
gat varla látið annan hvítan
mann svelta. Florence skrifaði
á blað, það sem liann þurfti
nauðsynlega, til þess að geta
dregið fram lifið: Korn, svína-
kjöt og aðra hka fæðu. I Mont-
real kostaði það varla meira en
200 dollara. Síðan fór Florence
skinnföt sín og gekk til kofa
Janes.
Hann hafði ekki húist við
lijartanlegum móttökum, en
þegar hann sá ágirndina og
•lymskuna í augum skipstjór-
ans, rann honum kalt vatn milli
skinns og hörunds. En svo herti
hann upp hugann og tók til
máls:
„Skipstjóri, eg er allslaus.
Skipið kemur ekki úr þessu. Eg
þarf að fá mat, til þess að geta
lifað í vetur“. Með titrandi hendi
rétti hann fram blaðið. „Þetta er
það, sem eg þarfnast,“ bætti
hann við.
Janes sýnir
innræti sitt.
|t UÐVITAÐ, Florence, skal
eg hjálpa yður,“ sagði
Janes og hlakkaði i honum. „Eg
skal láta yður fá það, sem þér
þurfið — en eg set upp verðið.
Ileyrið þér það — eg set upp
verðið! Þér verðið að lála mig
fá lielminginn af öllum refa-
skinnum yðar!“
„Ha?“ Florence trúði varl
lieyrn sinni. „Skinn fyrir 5000
dollara fyrir 200 dollara virði af
matvælum? Þér eruð genginn
af vitinu! Eg á ekki skinnin. Eg
get ekki gengið að þessu.“
„Þér ráðið gerðum yðar,“
svaraði Janes kuldalega.
Florence geklc á brott. Nú
varð honum fyrst Ijóst, liversu
illa hann var staddur. Kulda-
gjóstur blés í andlit honum.
Veturinn ■— kaldur og miskun-
arlaus — var ekki langt undan.
Ilvernig átti liann að draga fram
lífið mánuðina þangað til skip
kæmi — matar- og eldsneytis-
laus?
En lionum barst óvænt hjálp.
Eskimóarnir færðu lionum'
eldsneyti, og mat til að borða.
Hann samdi sig að lifnaðarhátt-
um þeirra og lifði á hálfhráu
hreindýrakjöti og selspiki.
Hroki Janes óx með vel-
gengni lians. I einum lcofanna
bjó stúlka ein, rjóð í kinnum,
sem liét Koodloo. Endrum og
eins gaf. hann henni nálar og
aðrar gjafir. Hann stakk líka
upp á því, að hún yrði ráðskona
lians. En Koodloo hikaði. Hún
vissi að hinn mikli maður Noo-
kudlah leit hana girndarauga.
En Janes útkljáði málið við
föður hennar og hráðlega flutti
stúlkan í kofann til hans.
Þá fóru Eskimóarnir að
stinga saman nefjum og spyrja
liver annan, hvað Nookudlah
myndi segja við þessu ráni 4
Koodloo. Heimsóknir höfðingj-
ans í kofann urðu tíðari og
hann var altaf svipþungur, þeg-
ar hann kom þaðan aftur. „Jan“
var líka reiður. IJvað vildi þessi
hannsetlur Skræli.ngi vera að
glápa á Koodloo? Tvisvar rak
liann höfðingjann út og eitt
sinn hótaði hann að skjóta
liann, ef hann kæmi aftur.
Þegar Nookudlah barst þessi
liótun til eyrna greip hann spjót
sitt og íhugaði hvort hann ætti
ekki að stytta Janes aldur.
Hann liugsaði málið lengi, ea
Janes liafði enga liugmynd um
að líf hans var komið undir á-
kvörðun Eskimóans. Loks á-
kvað Nookudlah að gera ekkert,
lionum þótti ekki viturlegt að
deila við hvíta manninn. Þess í
stað ætlaði liann að flytja norð-
ur á bóginn með ættbálk sinn.
Þegar júlimánuður kom, fór
Janes að gerast óþolinmóður.
Matvæli hans sjálfs og vörur
voru nú búin. Hann hafði fengið
feikn grávöru í skiftum fyrir
þau og dýrindis farmur beið eft-
ir því að Iíite kæmi. Skijj Arctic
Gold-félagsins, Albert, kom og
fór aftur og það liafði fylt kofa
Florence af allskonar nauðsynj-
um. Florence gat nú verið á-
hyggjulaus. Það var Janes sem
var áhyggjufulhu' að þessu
sinni! Vikum saman liafði liann
húist við komu Kite. Vikina fór
að leggja og enn einu sinni lagði
veturinn kaldan hramm sinn
yfir landið.
Máttfarinn, liungraður og
magur lagði Janes tvisvar af
stað til kofa Florence til þess að
hiðja hann ásjár, en altaf hætti
hann við það af einhverjum á-
stæðum. Eskimóarnir komu
Janes ekki til hjálpar, enda
þólt þeir skulduðu honum. Þeir
sögðu sem svo, að hann gæf.i
etið refaskinnin, sem hann á-
girntist svo mjög. I örvæntingu
sinni fór Janes að skifta á
skinnum og kjöti af selum eða
bjarndýrum.
í fyrstu gengu Eskimóarnir
rétt framhjá kofa Janes með
skinnahöggla sína, en þá rudd-
ist hann út, þreif til þeirra og
heimlaði greiðslu fyrir skuld-
irnar. Eftir það lögðu þeir
lykkju á leið sína, er þeir áttu '
leið framlijá kofanum.
Löngu ^ður en von gat verið
á nokkuru skipi, fór Janes að
skima út á liafið. Hann var orð-
inn grindhoraður og hungrið
glampaði úr augum hans, eins
og á úlfi.
Aftur kom skipið frá Arctic
Gold, en hvergi sást til Kite.
Janes var orðinn hræddur uin
að félagi hans hefði brugðist
sér og ótti lians jókst eftir því
sem leið á affermingu hins
skipsins. Skyndilega vaknaði
hjá honum þrá, sem hann gat
ekki ráðið við — þrá til að yfir-
gefa þetta kalda, hrjóstuga
land og sigla heim til St. Johns
á Nýfundnalandi. Eftir klukku-
stund átti skipið að fara af stað. •
Janes stóðst ekki freistinguna,
stökk niður i flæðarmálið, hratt
bát á flot og réri sem óður væri
út að skipinu.
Breyttar
aðstæður.
SKIPSTJÓRINN á „Albert“
tók kuldalega á móti
gestinum, því að honum var í
fersku minni framkoma hans