Vísir Sunnudagsblað - 03.11.1940, Blaðsíða 6

I
VÍSIR SUNNUDAGSBLAÐ
Ráðstafanir Breta
til hjálpar eig:endtini há§a, seiii
§keuinia§( eða eyðileg:g:ja§t.
Fyrstu ellefu mánuði stríðs-
ins voru fá íbúðarhús á Bret-
landi lögð í rústir. Opinberar
skýrslur liafa ekki verið gefnar
út, þar sem liægt sé að fá ná-
kvæmar upplýsingar, en telja
má að þessa 11 mónuði hafi um
100 hús verið skemd mikið eða
eyðilögð.
Nú er auðvitað alt öðru íháli
að gegna. 1 grein þessari er þó
ekki ætlunin að fara að telja
upp iivað mörg hús hafi verið
sprengd í loft upp, eða hvað
rúður hafi sprungið í mörgum
húsum, lteldur skal hér sagt frá
þeim ráðstöfunum, sem Bretar
liafa gert til að lijálpa eigend-
um liúsa sem orðið hafa fyrir
tjóni.
1 þessu sambandi rná þó geta
þess til fróðleiks, að um tíma í
styrjöldinni milli Finna og
Rússa hafði finska stjórnin að-
setur sitt í borginni St. Michael.
Rússar gerðu margar loftárásir
á borgina vikum saman, en tókst
þó að eins að eyðileggja 39 hús
af um 2000, eða 2%. Þarna eru
þó húsin úr timbri eingöngu.
Rotterdam
varð illa úti.
Á hinn bóginn fékk Rotter-
dam mjög slæma útreið hjá
Þjóðverjum, í sókn þeirra í
Hollandi. Þar voru varnir litlar
sem engar og flugvélar Þjóð-
verja þurftu ekki að fara nema
100-—200 km. leið frá bæki-
stöðvum sínum lil þess að varpa
niður sprengjunum. Það er
gegn slíkum órásum, sem Bret-
ar ætla að tryggja sig og at-
burðýr hinna siðustu daga liafa
sýnt að ekki er vanþörf á þvi.
Hver loftárás er alvarlegt
fjárhagslegt vandamál fyriv
þær 12 miljónir fjölskyldna,
sem búa í þeim 10y2 milj. búsa,
sem á Brelalandi eru. Til þess
að árásirnar hafi ekki óþarflega
mikil áhrif á siðferðisþrek al-
mennings, hefir stjórnin gripið
til ýmissa ráðstafana. Verður
þeim best Ij>st með því að taka
dæmi:
Ef 500 punda sprengju er
varpað á borg og hún gereyði-
leggur tvö hús, skemmir þökin
á þrem húsum og brýtur rúður
í t. d. 20 öðrum, hafa yfirvöldin
á staðnum mismunandi aðferðir
til þess að fást við þessar þrjár
„tegundir tjóns“, ef svo má að
orði kveða. Tvær fjölskyldur
verða heimilislausar til stríðs-
• l
loka, því að ef borgin vinnur
ekki að lífsnauðsynlegri frarn-
leiðslu fyrir þjóðina, fæst hvorkf
efni né vinnuafl til þess að reisa
hin eyðilögðu hús.
Þrjár fjölskyldur eru hús-
næðislausar um stundarsakir,
þvi að það er varrla örugt að
búa i húsum þeirra fyrri en bú-
ið er að gera við þökin og örugt
að hægt sé að treýsta gólfum og
veggjum.
Þannig er myndin, sem yfir-
völdin sjá eftir loflárásina og
nú verða þau að grípa til ráð-
stafana sinna.
Fólki séð
fyrir húsnæði.
Ef fjölskyldurnar fimm, sem
hraktar eru út á götuna, geta
fengið að búa hjá ættingjum
eða nágrönnum er til jjess ætl-
ast að þær geri þáð og greiði
j)ar fyrir sig sjálfar. Sé ])ví hins
vegar ekki til að dreifa, liafa
yfirvöldin vald til ]>ess að skipa
einhverjum húseiganda að
skjóta skjólsliúsi yfir þær. Þessi
húseigandi fær svo ávísun, sem
hann fær greidda á næsta póst-
húsi.
Fvrir liverja fullorðna mann-
eskju, sem húseigendur eru
neyddir til að taka í hús sin, fá
beir 5 sh. á viku, en fyrir hvert
barn, sem er i fylgd með full-
orðnum, eru greiddir 3 sli. Fyrir
einstæðingsbarn, sem fær bæði
húsnæði, fæði og jyjónustu, eru
greiddir alt að 15 sh., eftir aldri
barnsins.. En fullorðið fólk.
sem þannig hefir verið k'omið
fyrir, fær fæði og klæði lijá sér-
stakri opinberri nefnd.
Af húsunum tveim, sem voru
gereyðilögð, var annað kannske
hrein eign eigandans, ekkert
hvíldi á þvi. Þá verður hann að
útfvlla eyðublað, sem vfirvöld-
in fá lionum. Eru ])ai- lagðar
fyrir hann margar spurningar,
svo sem hvað húsið hafi kostað,
bvað bað hafi verið gamalt og
bvað það hafi verið virl i mars
1939.
En eigandinn fær ekki einn
evri fyrri en stríðinu er lokið.
Ef tjón hefir ekki verið mikið
um all landið og fjárliagur rík-
isins i sæmilegu óstandi, getur
húseigandinn fengið iafnvel
100% af opinberu virðingár-
verði hússins í mars 1939.
Matsverð húseiganda sjálfs er
ekki tekið gilt. En jafnvel j)ótt
hann fái hvern eyri af mats-
verði þess frá mars 1939, getur
hann þá bygt húsið aftur með
j)ví verði, sem hlýtur að verða
á byggingarefnum eftir stríðið?
Það virðist lítt mögulegt, nema
hann fái allverulegan styrk frá
ríkinu. Um það hefir ekkert
verið ákveðið enn ])á og verður
vart fyrri en stríðinu lýkur.
Bretar munu j)vi eiga mikið
verk fyrir höndum að jæssu
leyti, hvað sem öðru líður.
Lán látin
liggja kyr.
Eigandi hins eyðilagða liúss-
ins hafði ef til vill fengið að
láni 80% af verði jress hjá bygg-
' igarfélagi. Húsið sem var eina
tryggingin fyrir láninu, er eyði-
lagt og trygging byggingarfé-
lagsins því að engu orðin. Þá er
þetta látið kyrt liggja til stríðs-
loka.
Til j)ess að viðhalda réttind-
um sínum gagnvart félaginu er
samin vottfest skýrsla um
eyðileggingu liússins. Skýrslan
er í þrem eintökum og heldur
húseigandinn einii, byggingar-
félagið öðru, en yfirvöldin fá
j)að ])riðja. Mánaðargreiðslur
búseigandans til félagsins falla
niður meðan styrjöldin stendur
yfir. Þegar lienni er lokið verð-
Ur gerð tilraun til að byggja
húsið aftur. Húseigandinn þarf
auðvitað að greiða andvirði
þess að mestu, þ. e. a. s. að frá-
dreginni þeirri upphæð, sem
hann var búinn að greiða i hinu
eyðilagða húsi.
„Þetta mun j)ó ekki verða
jafn auðvelt og j)að virðist á
pappírnum. Margir húseigend-
ur — ef þeir eru enn á lífi og
með heila limi — hafa j)á vafa-
Iaust flutt til annara landshluta
og hirða ekkert um j)essa kröfu
sína ó hendur byggingarfélag-
inu. Einhverji’r munu j)ó vilja
byrja á nýjan leik og byggingar-
félögin verða j)á áð gripa til
varasjóða sinna.
Bætur fyrir
minni skemdir.
Þeir, sem bjuggu í húsunum,
sem að eins urðu fyrir lítilshátt-
ar skemdum eiga að haga sér,
sem hér segir: a) Ef ])eir eru
liúseigendur geta þeir gert
skaðabótakröfu á hendur yfir-
völdunum, eða: b) ef þeir eru
leigjendur gera þeir kröfur á
hendur bæði yfintöldum og
húseigendum.
Ef um húseigendur er að
ræða ber þeim skylda til að
greiða fyrir j)ær skemdir, sem
nema alt að 5 sterlingspundum,
en yfirvöldin sjá um eða hjálpa
til með greiðslu á því, sem er
umfram það,
Leigjendur húsa eða íbúða
þurfa ekki að greiða fyrir við-
gerðir á neinu tjóni, hvað svo
sem segir í leigusamningi þeirra.
Ef liúseigandinn neitar að fram-
kvæma viðgerðina, eru leigj-
endur lausir allra mála og geta
flutt á brott. En ef liúsnæðis-
ekla er i borginni þar sem ]>etta
kemur fyrir, veit húseigandinn
að heilbrigðismálaráðuneytið
befir vald til þess að taka hús-
eignina, láta gera við hana, taka
við liúsaleigunni og — J>að sem
verra er — halda húsinu sem
sinni eign, j>angað til húseig-
andinn hefir endurgreitt við-
gerðarkostnaðinn. Enn sein
komið er hefir ekki þurft að
beita neinn húseiganda slíkum
aðgerðum.
í sambandi við j>essar ráð-
stafanir allar hefir borgarstjór-
inn í London komið upp a. m.
k. 50 skýhun, j>ar sem j>eir fá
vistarverur er búa í húsum, sem
orðið hafa fyrir skemdum.
Skýli ]>essi eru- nefnd „einnar-
nætur-skýli“. Þau eru sprengju-
held, útbúin með rúmum og
teppum, áhöldum til matar-
gerðar o. j>. h. 1 mörgum öðrum
borgum er verið að reisa slík
bráðabi r gðaskýli.
— Mig vantar mann, sem er
samviskusamur og greindur og
svo varfærinn, aS hann vill ekki
eiga neitt á hættu.
— Þá er eg rétti maðurinn,
herra forstjóri. Eg er svo varíær-
inn, að eg krefst þess ætíS, að fá
katipiS mitt fyrirfram!
— Jú, j>að x ber stundum við,
kunningi, að maSur neySist til aS
segja konu sinni ósatt.
— Jú-jú — eg held maSur kann-
ist viS þaS. En þaS er ekki j>aS
versta. Verst er aS vera neyddur til
þess, aS segja henni'sannleikann!
Frúin (hefir gengiS í búSir og
kemur nú heim meS fangiS fult
af pinklum. Sér manninn sinn og
verSur viS því líkt, sem hún vakni
af svefni) : Æ — fyrirgefðu mér,
elsku Friggi minn! Eg stein-
gleymdi aSalerindinu — aS kaupa
handa þér afmælisgjöf. Viltu nú
ekki skreppa niSur í búSina hérna
á næsta horni og kaupa þér tvo
ódýra vindla!
— Er prófessorinn mjög utan
viS sig?
— Já, þaS má nú segja. Þegar
hann kemur á fætur á morgnana,
þá býSur hann æfinlega vinnukon-
unni góSa dag meS kossi!
Skáldð: HefirSu lesiS síSustu
kvæSabókina rnína?
Vinurinn: Nei, ekki ennþá! Eg
á vanda fyrir svefnleysi í skamm-
deginu og hefi hugsaS mér aS
geyma hana þangaS til!