Vísir Sunnudagsblað - 08.12.1940, Blaðsíða 8

VÍSIR SUNNUDAGSBLAÐ
§n»M
VITIÐ ÞÉR —
— að maðurinn þolir 120
gráða hitamismun?
— að í suðurheimskautslönd-
unum er til eldfjall sem gýs
öðru livoru?
•
Mesta hafdýpi, sem liefir ver-
ið mælt, liggur austanvert við
Filippseyjar og hefir sá staður
hlotið nafnið Filippsgröf. Dýpið
er svo mikið, að enda þótt hæsta
fjalli veraldarinnar væri slöngv-
að þangað niður, myndi tindur
þess þrátt fyrir það liggja á all-
miklu dýpi, því liafsdýpið er
um 10.800 metrar. Það er
naumast hægt að gera sér í hug-
arlund þann ógna vatnsþrýst-
ing, sem þarila rikir. Þar niðri
er kolsvart myrkur, því dags-
Ijósið nær ekki niður fyrir 400
metra dýpi. Og langt niður í
þessum myrku djúpum synda
fáránlegar fiskategundirp sem
niönnum eru ennþá lítt kunnar.
•
Sé maður spurður að því,
hvar kaldast sé á hnettinum, er
vana viðkvæðið að það sé á
norðurheimskautinu. En það er
langt frá því. Þar er meðalkuld-
inn 22 gráður. Og þó að suður-
póllinn, sem liggur í 3127 m.
hæð yfir sjó og þakinn er ís-
breiðu, víðáttumeiri en öll Ev-
rópa, sé enn kaldari staður en
norðurpóllinn, því það er 30
gráða kuldi að meðaltali, þá er
hann heldur ekki kaldasti'stað-
ur jarðarínnar. Kuldapóll jarð-
arinnar liggur á stað einum í
Síberiu, sem Werchojansk nefn-
ist. Þar getur kuldinn komist
niður í 69 stig, en þrátt fyrir
það búa þar um 400 manns, er
bjóða kuldanum byrginn og lifa
á veiðum. Ivuldinn er þar svo
mikill á veturna, að stál verður
brothætt sem ís, en ísinn hins-
vegar harður sem stál.
Heitasti staður jarðarinnar er
aftur á móti í svokölluðum
Dauðadal í Mahoreeyðimörk-
inni, sem liggur á landamærum
Kaliforniu og Nevada í Banda-
ríkjunum. Dalbotn þessi liggur
50—146 m. undir yfirborði
sjávar, og það er einkar sjald-
gæft að þar falli nokkurn tíma
regndropi. Vegna legu dalsins,
eru lofthreyfingar þar sama
sem engar en ofsaheitur loft-
þungi hvílir jafnt og þétt yfir
EINSTÆÐINGUR.
Þessi einstak-
lingur hefir vax-
i« og dafnaö í
HljómskálagartS-
inum hér í bæ.
GarSurinn er eini
skemtigarSur
Reykjavíkurbæj-
ar, og enda þótt
trjágróSurinn sé
fremur fátækleg-
ur og hríslurnar
fáar, sem náS
hafa þessari hæS,
þá er Hljóm-
skálagarSurinn
þó orSinn mjög
vinsæll dvalar-
staSur ungra og
gamalla á sól-
björtum sumar-
dögum. Er von-
andi, aS hann
eigi eftir aS
frikka til mikilla
muna, þegar fram
líSa stundir. —
dalnum. Meðal árshiti er 39
gráður í skugganum, en mest-
ur hiti sem þar hefir mælst er
59 gráður i skugga. Á móti sól
er hitinn miklu meiri og hitinn
á sandinum er það mikill, að
snerti maður hann með beru
hörundi, orsakar það brunasár.
•
I ameriska vikuritinu „Ame-
rican Weekly“ birtir dr. Clifton
Herby Levy, frægur fornleifa-
fræðingur, grein um hina mörg
þúsund ára gömlu formælingu
sem hvílir yfir gröfum faraó-
anna.
Hann segir:
* Mönnum er enu í fersku
minni þeir einkennilegu at-
burðir, sem gerðust þegar gröf
Tutankhamens fanst og var
opnuð. Það var enski háskóla-
kennarinn Howard Carter sem
fann hana og opnaði. Skömmu
eftir fundinn, dóu flestallir leið-.
angursmennirnir á dularfullan
og óskiljanlegan hátt. Jafnvel
vísindin, sem alla jafna fást
litið við drauga og afturgöngur,
byrjuðu að tala um einhverja
hölvun, sem hvíldi á gröf þessa
faraós — einhverja formælingu
sem nú hefði rætst.
Þessu reynir dr. Levy að mót-
mæla í grein sinni. Hann segir,
að það sé vegur að ráða þessa
gátu og gerir sjálfur tilraun til
þess.
Hann segir, að þegar gröf
Zer faraos, sem ekki er langt
frá Kairo, hafi verið opnuð,
hafi menn gert all-merkilega
uppgötvun. Inni í gröfinni virt-
ist geysimikil sprenging hafa
átt sér stað, sennilega fyrir
mörgum þúsundum ára. Inn-
veggir grafhvelfingarinnar voru
allir hrundir, en að eins staður-
inn sem múmían og skartgrip-
irnir lágu á, var með öllu heill
og óskemdur. Zer faraó tók við
völdum af Menes hinum mikla
og mun hafa ríkl fyrir 5000 ár-
um. Hann lét reisa sér grafhvelf
ingu 40 mílum fyrir sunnan
Kairo. í grafhýsinu voru fjórar
hallir auk grafhvelfingarinnar
sjálfrar. Þegar Walter Emery,
breskur fornleifafræðingur sem
fann gröfina, fór inn í hana með
mönnum sínum, bar fyrir augu
hans svo mikla eyðileggingu að
varla varð með orðum lýst.
Þessi evðilegging var svo stór-
kostleg, að hún hlaut að hafa
átt sér stað með ægilegri spreng-
ingu. Hitamagnið við spreng-
inguna hefir verið svo gífur-
legt, að leirsteinninn sem vegg-
irnir voru hlaðnir úr að innaii
hafa brunnið. í öllum sölunum,
öðrum en grafhvelfingunni
sjálfri, var alt brunnið til ösku
sem þar hafði verið. — En svo
kemur það allra merkilegasta
við þetta alt: Hrun veggjanna
sýndi að sprengingin hafði or-
sakast af einhverju afli, er kom-
ið hafði innan úr grafhvelfing-
unni sjálfri, enda þótt hún væri
ósködduð. I
Var þetta tilviljun? Það er úti
lokað. Fyrir 40 árum hafði
Flinders Petrie prófessor i
Ahydos opnað og rannsakað
nokkurar grafir fai’aóa, og séð
nákvæmlega þetta sama fyrir-,
brigði i þeim, en hann liafði
ékki gert sér neina grein fyrir
ástæðunni fyrir þessu. En 40 ár-
um síðar, þegar fornleifafræð-
ingar ráku sig á þetta sama fyr-
irbrigði, byrjuðu þeir að klóra
sér á bak við eyrun og hugsa
sig um. Og þeim var það ofur-
ljóst mál, að þeir menn sem
þarna réðu ríkjum fyrir 5000
árum voru ekki neinir apakettir
né flón. Eða hversu snildarlega
hefir þeim ekki lekist að byggja
píramýdana? Mönnum er það
með öllu óskiljanlegt með hvaða
undramætti þeir hafa komið
þessum miklu minnisvörðum
upp. Það leikur einriig grunur
á, að þeirra tima menn liafi
þekt rafmagn og kunnað að
notfæra sér það. Er þá með öllu
útilokað, að grafir faraóanna
hafi verið varðar með sérstölcu
„kemisku“ efni? Fyltu þeir ekki
forhallir grafhússins með efn-
um sem spraklc ef loft komst að
þeim ?
Það er ofur skiljanlegt, að
þjóðhöfðingjar austurlenskir,
sem létu grafa sig, ásamt djásn-
um og fjársjóðum, gerðu það
sem þeir gátu lil að verjast inn-
brotsþjófum og ræningjum.
Það var meðal annars vitað, að
verkamenn, sem unnu að bygg-
ingu sumra grafhýsanna, losuðu
um steina, þannig að þeir gátu
tekið þá burt og komist inn i
gröfina, enda hafa margar graf-
ir fundist rændar.
Tutenkhamen faraó hefir
ekki notað neitt sprengiefni til
að verja gröf sína, en liann hefir
neytt annarra meðala — og þau
voru fólgin í eitri. Það er giskað
á, að inn í grafhýsíð liafi verið
stráð örfínu baneitruðu dufti,
sem hafi rokið niður í lungu
manns þegar súgur kom inn í
gröfina, og valdið þannig dauða
leiðangursmannanna.
Á gröf Tutenkhamens faraós
standa meðal annars þessi -orð
letruð: „Hver sú liönd sem
hreyfir sig gegn mér, líkama
mínum, og auðæfum mínum
skal visna, og liver sá maður
sem reynir að brjótast inn til
mín, skal að eilífu glatast“.
Þetta er formælingin sem
fólk liélt að liefði orðið leiðang-
ursmönnunum að bana, þeirra
sem fundu og rannsökuðu gröf
Tutenkhamens faraós.
Skoti nokkur kom í borg eina
og leigði sér herbergi á gisti-
liúsi. Hann liorfði út um glugg-
ann á herberginu sínu og sá,
ekki mjög langt í burtu, kirkju-
turn í’ísa hátt til lofts. Þegar
hann sá, að á kirkjuturninum
var klukka, stoppaði hann úrið
sitt samstundis til að verja það
óþarfa sliti.