Vísir Sunnudagsblað - 23.02.1941, Blaðsíða 1

Vísir Sunnudagsblað - 23.02.1941, Blaðsíða 1
1941 8. blaö Sunnudaginn 23. febrúar lll lllllllllllia 'I .JIIHUUMCTHCT—— w Rithöfundurinn Nig:urðiii> E^g^eræ. Sigurður Eggerz. I. SigurSur Eggerz, bæjarfógeti á Akurcj ri er löngu þjóSkunnur stjórnmálamaSur og forystu- maSur í baráttu þjóSar vorrar fyrir fullu sjálfstæSi sínu. Hefir iiann meS starfsemi sinni á þeim vettvangi greypt nafn sitt stóru letri í sögu hennar. Hinsvegar er það ekki fyrr en á allra síðustu árum, að hann liefir haslað sér völl í íslenzkum bókmenntum, þó aS vinpm hans hafi lengi veiáð það kunnugt, að liann er óvenjulega bókmennta- hneigður maður og listrænn. Þeim kom þessvegna eigi á ó- vart, er fyrsta skáldrit lians — liann liefir áður ritað margt um þjóðmál — Sýnir, kom út á Akureyri nær árslokum 1934, litlu áður en höfundurinn varð sextugur, því að hann er fædd- ur 28. febrúar 1875, og átti því 65 rára afmæli s. 1. ár. Hér var þvi ekki um neinn nýgræðing að ræða, enda farast Sigurði svo orð 1 eftirmála sín- um að nefndri bók: „Ef einhver skrifar um þessa bók, þá skal hann ekki vera vægari í dómum við mig fyrir það, að eg sé ný- byrjandi, því stundir þær, sem eg hefi varið til ritstarfa eru orðnar margar. Hugurinn hefir sótt svo fast í þá átt.“ 1 bók þessari er brugðið upp margskonar myndum i hundnu máli og óbundnu, slegið á fjar- skylda strengi mannlegra til- finninga. Hér er bænarmálið fagra „Alfaðir ræður“, sem fyrir löngu síðan er orðið eign alþjóð- ar undir tilkomumiklu lagi Sig- valda Kaldalóns; einnig eru bér smáljóð, sem bera því vitni, að Sigurður kann strengjatök ljóðahörpunnar íslenzku, t. d. þessi orðhaga lýsing á Síðunni: Tíguleg Siðan, tungl >Tir lieiðum, tindra stjörnur á hvelfinu bláa. Skýin IyTtast í skínandibreiðum, skilur ei augað dásemd þess háa. Hugfanginn lít eg um byggðina bjarta. í blænum eg heyri mitl eigið hjarta.“ Hér eru einnig sögur, ræðu- kaflar, æfintýri og greinir (essays), þrungnar að lieim- spekilegri hugsun og sálfræði- legum skilningi. Allstaðar talar þar hinn skáldhneigði hugsjóna- maður, sem kaldrífjuð og næð- ingssöm stjórnmálabarátta hefir gert skyggnari á liið sanna manngildi, eflt lionum í brjósti ást til alls, sem lifir, en vakið honum jafnframt rótgróna and- styggð á tómri yfirborðsfágun, slikju fláttskaparins, drottnun- argirni, hégóma og hverskonar smásálarskap. Kennir þvi kald- liæðni í þessum ritsmíðum lians. Gott dæmi þess er greinin „Heimska”, en þar kveðst höf- undur hafa séð liana „ganga með drottningarsvip í gegnum vesalings litla höfuðstaðinn“, en að algildi }>eirrar lýsingar hans þarf vitanlega engum orðum að eyða. Oft er l>að þó fegurðin í ýms- um myndum, sem Sigurði verð- ur tíðræddast um, og svo er stíll haus ljóðrænn, að margir kaflar hókarinnar eru í rauninni ljóð í óhundnu máli. Hugnæm og gullfalleg er lýsingin „Húu“, á dvöl í sjúkrahúsi; hnítmiðuð að orðavali er greinin um Vík í Mýrdal; jafn hefluð að máli, þó Eftir RICHARl) að í annari tóntegund sé, er sag- an samúðarríka, „Fuglsunginn“, sem endar á þessum raunspöku orðum: „Hann naut aldrei vængjanna sinna, litli fuglinn. — Hann sá heldur aldrei stóra Iífsdrauminn sinn deyja.“ Fer það mjög að vonum um mann, sem gæddur er jafnmiklu skáldlegu hugarflugi og Sigurð- ur er og jafn djúpum skilningi, að honum lætur mjög vel að túlka líf skálda og annara list- rænna manna. Keraur það fag- urlega í ljós í eftirmælum lians um Gunnar Egilson og um hans gamla skólabróður og góðvin, Jóhaim skáld Sigurjónsson. Sama máli gegnir um hina snjöllu ræðu við aflijúpun minnisvarða Jónasar Hallgríms- sonar. Mætti þannig lengi telja, því að svo margt er atliyglis- verðra og sérkennilegra mynda í þessum „Sýnum“ skáldsins, þó eigi sé þar alll jafn veigamikið. Lífsskoðun lians, brennandi hugsjóna- og fegurðarást, kem- Ur eftirminnilega fram i þessum orðum hans úr„Bókin um lífið“, efnismikilli sögu og eggjandi til hugsunar: „Ef þér ætlið að skrifa bók um lifið, skrifið þá ekki um smámennin, — maður minnkar í samfélagi við þá. Skrifið ekki um þá vondu — maður getur glatað sjálfum sér í samfélagi við þá. Grátið ekki yfir vinunum, sem sviku yður, — strikið þá út og gleymið þeim. Skrifið um helgidóm lifsins. Skrifið um fegurðina. Skrifið um hugsjónir, sem skina yfir hinu daglega striti. Teygið armana eftir þeim, og þér mun- uð stækka.“ í síðasta kafla bókarinnar er ræða á dönsku til Georgs Brandes og allmörg kvæði á sama máli, orkt á síðustu árum höfundar i Kaupmannaliöfn,eða fyi-ir fullum 35 árum siðan. BECK prófessor. Kvæði þessi eru framúrskarandi ljóðræn og myndrík; bera þau frekar vitni um þá sterku ljóð- æð, sem slær í brjósti skáldsins og gefur þessari bók hans líf og lit, og sinn sérstæða svip. II. Þremur árum síðar (1937) koin Sigurður fram á ritliöfund- arsviðið með leikritið: Það logar yfir jöklinum, sjónleik í fjórum þóttum; vakli þessi bók hans talsverða athygli og hlaut að öllu samanlögðu vinsamlega dóma, enda var margt vel um leikrit þetta. Það fjallar aðallega um Auð- rúnu söngmær og Árna Bjai'g- mann jarðfræðing, gamla æsku- vini, sem borist hafa sitt i hvora áttina, en liittast nú að nýju. Er söngkonan viðfræg orðin og jarðfræðingurinn á hraðri leið til frægðar fyrir rannsóknir sín- ar inni á öræfum. Ganga mikl- ar sögur um það, að hann hafi fundið dýrmætt efni; og þetta er það band, sem atburðir leilcs- ins eru sérstaklega dregnir á, 1>Ó að liann sé jafnhliða öðmm þáttum slunginn. Bjargmann lendir í eldinum inni á öræfunum, en af þeim eld- gosum, sem þar æða, dregur leikritið nafn sitt. Hann bjarg- ast þó, að þvi er virðist með yfirnáttúrlegum hætti, og Auð- rún snýr baki við borgarlífinu og söngfrægðinni til þess að geta bjúkrað ástvini sínum. Þrátt fyrir fórnfúsa aðhlynningu hennar, verður liann ættarfylgj- unni — ómótstæðilegu þung- lyndi — að hráð. Harmleikur þessi er því næsta skáldlegur að efni, og stórum fram yfir það, sem hinn fátæk- legi útdráttur úr honum gefur í skyn. Umgerð og innihald er smekklega samræmt; samtölin látlaus en lifandi og glitra ó-

x

Vísir Sunnudagsblað

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Vísir Sunnudagsblað
https://timarit.is/publication/299

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.