Alþýðublaðið - 29.04.1922, Blaðsíða 1
1923
Laugardagian 29 aprfl
96 töiublað
Molar
eftir Hallgr. Jónssort
----- (Frh)
IV.
Nýall er tnér efst í huga. Las
■fig hann uu3 páskahátiðina, og var
það óblandin nautn.
Nú vildi eg mega benda ung-
um og gömlum á að reyna að
lesa bók þessa. Viljandi segi eg
að reyna. — Ný^ll er náma. í
námu þeirri er margt að fiona,
gimsteina, gull og fleira. —
Þar er eitthvað handa öllum.
Rókhneigðir lesendur, sem þrosk-
ast vilja og stefna til hæða, h fa
nokkur tök á að grafa í namu
þessari. En allir, sem reyaa að
grafa þarna, verða að vsra þotin-
móðir, þrautseigir og iðnir. Dr.
Helgi legst djúpt. Að baki smá-
málsgreinar er heimur. Helgi er
hugsjónamaður, heimspekingur,
Jarðfræðingur og fleira.
Nýall er þrekvirki Göfugmenni
hefir fórnað hjartablóði sfnu í stór
virkið. Höfundur h fir iifað við
kvöl og borið hana óskiljanlega
En án þe*s að standa í eldinum,
hefði hann lfklega ekki getað
skygnst svo langt. Hér er lítið
sýntshorn einnar hugsunar, sem
Nýall flytur:
.Þjóðíélögunum hefir stundum
verið iikt við einstakiinga, og staifi
hinna ýmsu stétta við störf hinna
ýmsu Itffæra En ef þetta er gert,
þá verður helzi að líkja þjóðfé
iögunum við fábjáha, þar sem
heiiinn er alt of iitili og hefir illa
stjórn og litla á staifi líkamans
og 1 fiæranna. Og raunar er ekki
of rikt að Orði kveðið, þósð sagt
aé, að þjóðfélögin hafi hagðað sér,
hvert gagnvart öðru eins og vit
firringar af verstu tegund, Stór
koitlegustu saoitökum og átökum
isannkynsins hefir verið baitt til
morðs og ráss og méiðinga."
V.
Nýali, er stór bók, Hún er á
sjötta hundrað bLðsiður. Nokkuð
éfnisins hifir birst áður í biöðum
og tíssarituni. Er mikiil fengur að
f> það nú f dsní heild Bókia
hefði átt sð vera í fjórum hfeftum.
Var þá viðráðaniegra fydr Ltæki
inga að kaupa hana Ea í fatæk
iingahópi eru gáfaðir iesendur,
karlar og konur, uagir og gamlir.
0$ skyldt er einnig að taka tillit
til þeirra Tvö hefti Nýais eru
fyrir nokkuru komin úi, kostar
hv-orfc þeirra 3 kr og 50 aura.
Ea í ár kom ið þriðja, nokkuru
stærra en hin bæði, og ko tar 8
kr — Fátæklingum kann nú aö
þykja bókin dýr, en þá er þess
að minnast, að peningum er of
oft hent fyrir óþarfa, tóbak, vín
o. fi Væii vert að vetja þeim
aurum fyrir bækur — og þá sér-
staklega lyrir ágætisbækur, en Ný
all er þár efst á btaði. Hann gagn-
ar bæði fyrir þetta láf og hið tii-
komanda. —
VI.
Of fáir rita ina fögru tungu vora
p ýðiiega. Kæruleysið ræður. En
tii eru menn, sem vanda ritmál
sitt aðdáanlega. Mí þar nefna
Sigurð Guðmundsson, skólameist-
ara. Bókmentasöguágrip reit hann
á svo vönduðu naáli, að benda má
á það til fyritmyndar. Og nú sé
eg í nýkominni augiýaingu frá
honum, að enn hugsar h; nn ræki-
lega um máivöndun. Augiýsingar
vorar eru ekki skráðar á fytir-
myndarmáii. Þetta er undantekn
ing. S G. iætur i auglýsingu stnni
árspróf 1 og 2 b. byrja, gagn
fræðapiófið heijast og inntöku
ptóf fara fram. /afhvel auglýsing
ber honum vitnil —
Vert er að láta Sigurð njóta
þessa sannœælis, þótt honum fær
ist ætið fádsíega, — að ýmsu
leyti, — er hann var gerðúr for-
maður skóianefndar fjölmennasta
skóla landsins
Dr Heigi Péturss ritar afburða
vei. Mál hans er oft eisfalt og
háleitt. Hefir h;na tekið gullaldar-
málið séí-ti! fýririBy .dar.
Hér er sýnishorn ágætiskafia úr
Nýal. bæði að efni og máli:
.Úti atóð eg fyrir stundu og
horfði á þessa höfuðprýði himna-
rfkis, hitta siifurblikandi Venas.
Hversu stiit húa starði og blíð-
lega Hversu fagurlega geislunum
stafaði frá dimmbiáu kvöldloftinu.
Hestur lötraði inn veginn, loð-
inn og lágfættur. Ekki leit hann
j upp. H -star vita ekki af stjö nun-
um. Hundur trftlaði inn veginn.
Ekki heidur hann leit upp Hund-
ar vita ekki af stjörnunum. Fóik
gekk um g'tuna fram og aftur.
En ekki sá eg að neinn liti upp,
til að hviia augu sin við fegurð
kvöldstjörnunnar Meonirnir muna
ekki nógu vei eftir stjörnuaum."
Vitanlega eru margir kaflar I
þessari stóru bók jafn ágætir og
þessi, bæði að efni, setningaskip-
un, orðavali, orðaröð, einfaldleik
og tegurð.
Höfundurinn er lfka skáid.
Hugsið stundarkom um and-
stæðurnar, reykvlkska hrognamáiið
og málið á þessum tilfærða kafla.
Og það fer varla hjá þvf, að
löngunin vaknar til þess að horfa
úr sotpinu upp i heiðið.
JstanSií á Vopaajirti.
Þann 19. og 21. þ. m er grein
f Alþýðublaðinu með yfirskriftinni:
„Á.tsndið á Vopnafirði". Uadir
henni stendur svo hið óskiljanlega
— skáletrað: Vopnfirðingur.
Misjafnar eru ástæður almenn
ings hér á landi. Og mér er full-
Ijóst, að Vopnaíjörður er engin
undantekning, og að þörf er A
að vekja fóiklð til meðvitundar
um sitt eigið ástand. En af þvf,
að eg tel rétt og fært að fara
nær sannleikanum heldur en höf
undur . Alþýðublaðs* greinarinnar
gerir i nefadri grein, finn eg mér
skylt, að. gera nokkrar athuga-