Vísir Sunnudagsblað - 01.06.1941, Síða 1

1941 Sunnudaginn 1. j úní 22. blaö
„Það sem fyrir mig bar“
Fyrir ekki löngu hitti eg mann þann að máli, sem Guðmundut Gísli Friðriksson heitir. Hann er
œttaður úr Arnarfirði í Vestur-ísafjarðarsýslu og fæddur 7. maí 1861 að Álftamýri við Arnarfjörð.
Guðmundur ólzt upp að Hrafnseyri, en byrjaði búskap á unga aldri í Hrafnseyrarhúsum, en eftir
6 ára búskap fluttist hann að Hjallkárseyri og þar bjó hann um þrjátíu ára skeið. Árið 1924 brá Guð-
mundur búi, og hefir verið á ýmsum stöðum síðan. Er hann nú búsettur hér í Rvík hjá dóttur sinni og
lengdasyni, en fer á hverju sumri í átthagana og dvelur þá meðal ættingja og vina í Arnarfirði.
Eg hitti Guðmund að máli rétt áður en hann fór „heim“, eins og hann kallaði það. Hann var þá
nýlega áttræður orðinn, en unglegur, fjörmikill og kátur, eins og hann væri fimmtíu árum yngri. Eg
spurði hann, hvort eg mætti ekki hripa eitthvað upp eftir honum og varð hann fúslega við þeirri
Deiðni, enda -þótt hann teldi ekkert það í ævi sinni, sem væri þess virði, að það væri fært í letur. Þó
kvað hann ýmislegt fyrir sig hafa borið, sem sér væri minnistætt og kvaðst hann ekki skyldi dylja
mig þess. Hripaði eg upp fáeinar fyrirburðasögur eftir honum og fara þær hér á eftir. Þ. J.
Ferlíkið í fjörunni.
Á meðan eg dvaldist vestra,
stundaði eg mjög sela- og refa-
veiðar, eg hafði yndi af þeim og
sótti þær af miklu kappi vetur
og sumur.
Svo bar það eitt sinn við, eg
man ekki hvaða vetur það var,
því eg er orðinn minnissljór á
ártöl, þó eg muni löngu liðna
atburði eins og þeir hefðu gerst
í gær — en þetta mun liafa ver-
ið skömmu eftir aldamótin —
að eg lá fyrir tóum inni á fjöru
með Hj allkárseyrarhlíðinni.Hún
liggur nokkuð fyrir innan Hjall.
kárseyrarbæinn og eru Rauðs-
staðir næsti bær fyrir innan.
Eg rölti eina kvöklstund,
löngu eftir dagssetur, með byssu
mína inn með hlíðinni. Það var
útsynningsrosi með éljagangi,en
hálfvaxinn máni, og lagði öðru
hvoru föla birtu á fjörðinn og
livít fjöllin þegar hann gægðist
fram á milli skýjarofanna.
Eg lagðist undir stein niður
við fjöruborðið og beið reiðu-
búinn með lilaðna byssuna, ef
tæfa skyldi nálgast. Biðin varð
löng og eg varð einskis vísari.
Allt í einu rjúfa boðaföllmik-
il og busl í sjónum kyrrðina, og
kemur mér fyrst til hugar, að
þarna kunni útselur að vera á
ferð. Bráðlega varð mér þó
ljóst, að svo var ekki, því eg
heyri fruss og allskyns hljóð í
sjónum, sem í fyrstu líktust
frísi i hesti, en tóku síðai- ýms-
um breytingum, urðu stundum
að livellu hljóði eins og i gjall-
arhorni, stundum blistrandi eins
og i flautu, en aðra stundina
breyttist liljóðið i dimmt og ógn-
þrungið öskur, sem barst út í
myrkcið og nóttina. Tóku fjöll-
in undir og bergmáluðu öskrið.
Verður mér litið fram á
fjörðinn og kem eg þá auga á
ferlíki, stórt og dökkt á lit, sem
bærist í fjörunni skammt frá
mér. Verður mér starsýnt á
þessa skeþnu, því hennar líka
hafði eg eklci áður séð. En birt-
án var dauf og það sást illa til
dýrsins nema þegar ský dró frá
tunglinu. Svó leit eg af því, til
að hyggja að tæfu, en þegar eg
liorfði aftur út á sjóinn var
dýrið liorfið þaðan og komið
upp á land. Ekki gat eg komið
á það auga þar, sökum myrk-
urs, enda bar það í svarta bakk-
ana. Hinsvegar lieyrði eg
bægslaganginn í þvi i fjörunni
og small í, eins og þegar lamið
er með sleggju í grjót, þegar
ferlíkið byltist áfram eftir stór-
grýttri urðinni.
Öðru hvoru rak skepna þessi
upp mikil öskur og heyrði eg á
þeim, að hún fjarlægðist. Hélt
hún inn með hlíðinni og heyrði
eg til hennar alla léið inn að
Grjóteyri, en svo heitir eyri sú,
sem skilur Rauðstaða- og Hjall-
kárseyrarlandeignir sundur.
Sjóskrímslið á Hjallkárseyri.
Það var sunnudag einn, sum-
arið eftir, að eg sá ferlíkið i fjör-
unni inn með Hjallkárseyrar-
hlið, að við hjónin og börnin
vorum stödd inni í bæ á Hjall-
kárseyri, og hað konan mín mig
þá, að skreppa fyrir sig út í
skemmu eftir sylcri.
Þegar eg kom út úr skemm-
unni verður mér litið niður í
fjöruna óg sé eg þá boðaföll
nhkil eða hvítfyssandi liringiðu
rétt fyrir framan tanga, sem
gekk út í sjóinn framundan
túninu. Dettur mér fyrst i hug,
að þarna séu selir á ferli, eins
og þeir eru oft á þessum slóð-
um, enda þólt mér þyki boða-
föllin, sem þeir mynduðu, ó-
venjulega mikil.
En það skipti engum togum,
og eg var ekki búinn að gera
mér neina ljósa grein fyrir
])essu, þegar eg sé risastórt fer-
líki — einhverja ógurlega
skepnu koma upp á yfirborð
sævarins og renna á hröðu sundi
inn með landinu.
Skepna þessi var kolsvört á
lit, nema á vinstri ’bógnum var
snjóhvít skella. Það gljáði á all-
an skrokkinn. Hausinn var
klumbumyndaður og skálmynd-
aðar klaufir í kinnarnar. Eyr-
un líktust eyrum á kú, nema
hvað þau voru miklu stærri. —1
Einnig þau voru biksvört.
Þegar dýrið fór í kaf, sá eg
greinilega á fætur þess og gat
ekki annað greint, en að það
væri ldaufdýr. Annars var það
miklu ferlegra og sfærra í vexti
en nokkurt landdýr sem eg
þekki tij.
Hleyp eg þegar inn í bæ til
konu minnar svo að hún og eins
börnin gætu lika séð skepnuna,
og sáu þau hana öll mjög greini-
lega. Sjálfur hljóp eg út í
slcemmu eftir selarifflinum
mínum, en þegar eg lcom út
með hann, hafði dýrið fjarlægst
landið og bar svo ört undan, að
eg taldi það tilgangslaust að
skjóta. Þegar það var komið inn
að svokallaðri Selseyri, fór það
í kaf og sáunr við það ekki eftir
það.
Það má vera að fólk telji mig
hafa séð sel, en slíkum tilgátum
vísa eg eindregið á bug, þvi eg
tel mig þekkja seli allra manna
bezt og liefi skotið þá unnvörp-
um í fjölda mörg ár.
Eg er held^r ekki einn til
frásagnar um þetta einkenni-
lega sædýr, það voru fleiri en
eg og fjölskylda min sem sáu
dýx-ið eða sporin eflir það —
annarleg spor, sem stundum sá-
ust á leirum eða í fjöi’uboi'ði.
Eg man það, að Ríkarð Torfa-
son, sem um tíu ára skeið var
sóknarprestur á Hrafnseyri,
fékkst ekld til þess að trúa því,
að spor þessa dýrs sæjust, fyrr
en liann sá þau sjáífur einu
sinni þegar hann fór inn að
Borg, innst í Boi’garfirði, til að
skíra bai’n. Eftir það véfengdi
lxaixn aldi’ei sögusagnir þeiiTa
manna, sem sáu dýr þessi eða
sjávarskrímsli.
Gröfin, sem opnaðist.
Maður er nefndur Elías Pét-
ursson. Hann bjó fyrst í Tungu
við Kúlu, en fluttist síðar að
Álftamýri, reisti sér þar hús
niði’i á túninu og stundaði róðra.
Hjá þessum manni réi’i eg.