Vísir Sunnudagsblað - 29.06.1941, Blaðsíða 7
VÍSIR SUNNUDAGSBLAÐ
7
Sdmal Davidsen:
AFLAKÓ^ÍGAR
Fyrir' rúmum, mannsaldri
hófu Færeyingar fiskveiðar þær
sem tóku síðar sess landbunað-
arins sem aðalatvinnuvegur eyj-
anna. Færeyingar hættu að vera
bændaþjóð og urðu fiskimanna-
þjóð.
Þessi mikla breyting hafði af-
ar mikil áhrif á allt menning-
arlif eyjaskeggja í framfaraátt.
Velmegun fór liratt vaxandi,
svo að mönnum óx ásmegin og
þeir urðu djarfari við að leggja
út á nýjar brautir og leggja
grundvöllinn að nýhyggingum
innan hinna þröngu takmarka
þjóðfélagsins.
Eg ætla ekki að þreyta lesend-
ur mína á lýsingum að þessum
hagfræðilegu breytingum, en
ætla aðeins að nota þessar hug-
leiðingar sem formála að efni
þvi, sem eg ætla að rita um —
aflakóngana.
íslendingar hafa löngum átt
x aflakónga og munu eiga þá á
ókomnum árum — mennina,
sem lagt hafa mestan afla á
land liverja vertíð, eða allt árið
í heild. Orðið aflakóngur liefir
alltaf haft mikil áhrif á Fær-
eyinga, því að hann var sá
slyngasti af þeim hópi „liers-
höfðingja“, sem herjuðu fyrir
föðurlandið, eins og hinn ágæti
rithöfundur Færeyinga, Jör^en-
Frantz Jacobsen, sem látinn er
fyrir nokkuru, lcomst einu sinni
að orði í einni af bókum sinum.
Færeyingar veiddu á hand-
færi í tugi ára og þar sem sú
veiðiaðferð var hezt til þess
fallin, að sýna dugnað eða
heppni hvers skipverja, voru
veiðarnar sifelldur bardagi ein-
stakra skipverja um að draga
sem flesta og bezta fiska.
Starfsferilíinn liófst, er ung-
lingurinn fór fyrstu veiðiför
sina og hlaut eldskirnina. Á
hverju ári sýndi hann dugnað
sinn og starfsferill hans náði há-
marki, er liann sigldi úr höfn
á skútunni, sem honum hafði
verið falin skipsstjórn á. Veið-
arnar voru oft erfiðar og höfðu
mikla vosbúð í för með sér, svo
að ekki var hætta á öðru, en að
þær sýndu ljóslega hvað bjó i
hverjum þeim, er lagði út á
liafið.
Það er eiginlega það sama og
að fletta blöðunum í sögu Fær-
eyja, að fara að kynna sér liver
hafi verið aflakóngur í hvert
skipti. Þeir hafa ýitanlega verið
margir þau ár, sem liðin eru,
siðan menn fóru fyrst að hafa
áhuga á að fylgjast með afi’ek-
Sámal Davidsen.
um skipstjóranna, eða fi-á 1872
til voi-ra daga. Þeir hafa heitið
mismunandi nöfnum, vei’ið frá
mismunandi stöðum, stjórnað
ýmsum skipum, en eitt var
þeirn sameiginlegt: Þeir hófu
bai’áttuna 'súð Ægi á unga aldri,
lieppni þeirra og dugnaður
sköpuðu þeirn rétt til að verða
skipstjórar og sörnu eiginleikar
færðu þeim lokasigurinn —
gerðu þá að aflakóngum. Þeir
áttu það líka sameiginlegt, að
þeir voru átrúnaðai'goð landa
sinna frá því að að þeir sigruðu
og þangað til öðrum tókst að
velta þeim úr sessi.
Fyrsti aflakóngurinn fær-
eyski var Daniel Haraldsen frá
Tórshavn, og liann var líka
brautryðjandinn á sviði skútu-
veiðanna. Hann sigldi skipi sínu
„Fox“ til íslands árið 1872 og i
kjölfar hans hefir síðan siglt
fjöldi skipa. Nöfn margra eru
þó gleymd, en ef vel er að gáð,
er þó hægt að kynnast möi'gu,
sem ekki er á allra vitorði og
skemmtun er að.
Af þeirn aflakóngum, sem
enn eru á lífi, eru þessir og fer
nafn skips þeirra á eftir: Simon
Höjgaard, Toftii’, „Silver belle“,
Andreas Godtfred, Yági, „Krist-
ina“, David Joensen, Klakksvík,
„Skálanes“, Napoleon Jacobsen,
Glyvrar, „Sauna“, Christian
Paulsen, Strendir, „Standard“,
og' Ricard Jacobsen, Klakksvík,
„Yiðoy.“
Eg gæti nefnt fleiri. Afla-
kóngarnir hafa verið margir og
frábrugðnir að skapfei-li og eðl-
isfari. Þeir voru heiðraðir og
virtir i byggð sinni umfram
alla aði-a.
Saga sú, sem eg ætla að segja
héi% lýsir vel virðingu þeirri, er
aflakóngurinn naut: Tveir fær-
eyskir skipstjórar hittust á
Seyðisfii'ði um sumartíma Þeir
heilsuðust, enda þótt þeir þekkt-
ust ekki. Þeir voru ekkert að
kynna sig, því að það liefir ekki
þótt mest nauðsynin , samneyti
Færeyinga innbyrðis.
Þessir tveir menn voru eins
frábrugðnir í fasi og útliti og
hægt var. Annar þeirra var lit-
illi og grannur maður, hæglát-
ur og þögull, svo að það var
alltaf eins og hann væri ráða-
laus. Hinn var stór og sterkleg-
ur, auðsjáanlega gortari, og það
var liann, sem rauf þögnina
með þessum orðum: „Á hvaða
sldpi ert þú, karlinn minn?“
Hinn svaraði með mesta lítil-
læti, eins og liann vildi helzt
ekk hafa hátt um það: „Eg er
skipstjórinn á Kristinu.“ Þögn
--------Það var þá aflakóngur-
inn, sem stóð þarna andspænis
gortaranum. Hann spurði ekki
frekari spufninga, fór á burt
hið skjótasta, en aflakóngurinn
stóð einn eftir.
\
Sérhvert skip er þjóðfélag út
af fyrir sig. Það er heimili, sem
hefir þjóðfánann að skjaldar-
merki og er sá orustuvöllur, þar
sem skipverjar lieyja baráttuna
við náttúruöflin (um auðinn,
sem sjórinn býr yfir og er Iíf-
gjafi eyjaskeggja. Afrek þeirra
ber vitni um orku þá, sem býr
með þjóðinni. Sá maður, sem
ber ábyrgðina á framgöngu
skipsliafnarinnar, hjálpar við
að byggja brú yfir hafið. Þeir
eyða ekki lífi sínu til einskis,
því að þeir lialda við trú þjóð-
arinnar á krafta og dug sjálfr-
ar sin.
SKÁK
Skák þessa tefldi lieims-
meistarinn, dr. Aljechin,
nýlega í Lissabon, en hann
var þá nýsloppinn frá
Frakklandi, en þar hafði
hann verið frá þvi stríðinu
lauk, hvað Frökkum við-
vék. Dr. Aljechin var liðs-
foringi í franska hernum.
Hvítt: Nokkrir portúgalskir
skákmenn.
Svart: Dr. Aljechin.
Caro-Kann vörn.
1. e4, c6; 2. d4, d5; 3. exd5,
cxd5; 4. c4, Rf6; 5. Rc3, e6
(Bg4, eftir Rc6 og Rf3, er farið
úr móð, það er of liættulegt);
6. Rf3, Be7; 7. Bd3 (c5 hefir
verið leikið, en það er tvíeggj-
að), o-o; 8. o-o, b6 (Tilraun,
sem tekst illa); 9. cxd5, Rxd5;
10. RxR, DxR; 11. Hel (Ef hv.
hefði leikið Dc2, ætlaði Alje-
chin að Ieika Bb7; ef þá Bxh7+,
Kh8, Bd3, Rc6 með sókn), f5;
12. Bf4, Rc6; 13. Iicl, Rxd4
(Aljechin var i vanda, Bb7 var
slæmt vegna Bc4); 14. RxR,
DxR; 15. Df3, Bd7; 16. Be5,
Dg4; 17. Db7, Had8! (Ef nú
Dxa7, Bc5, sem, hótar Bc6);
8
7
6
5
4
3
2
1
ABCDEFGH
18. Hc7, Db4; 19. Bc3, Dd6; 20.
Bc4, Kh8 (Hv. hótaði HxBd7,
Hb8 nægir hinsvegar ekki); 21.
Be5, Dd2; 22. Bc3, Dd6; 23.
Be5, Dd2, jafntefli samið.
♦
Ingólfur Kristjánsson
frá Hausthúsum:
Landið kallac.
Berðu ætíð eld í hjarta,
íslands vertu sonur góður,
gegnum húmið, geisla hjarta
gefðu þinni kæru móður.
Leggðu alla orku þína,
æskumaður, landi og þjóð.
í öllum verkum áttu að sýna
íslenzkt hetjublóð.
Landið þarfnast þinna handa
þungum steini burt að ryðja,
vinna skaltu í orði og anda,
efldu farsæld þinna niðja.
Horfin kynslóð hefir unnið
hetjuverk í sinni tíð.
Er feðrablóð vort burtu runnið
bæði fyrr og síð?
Nei, enn á landið okkar drengi,
er arfi sinna feðra halda.
Saga þeirra lifir lengi,
lýsir fram um raðir alda.
Tengjumst bræðraböndum allir,
búum okkar landi hag.
Tökum sáttir saman höndum,
sigra vinnum hvern einn dag.
„Frotte“-efni (upphleypt tau)
uppgötvaðist með þeim hætti,
að vefstóll bilaði lijá vefara ein-
um og i staðinn fyrir venjulegt
slétt efni, sem hann var vanur
að vefa og átti að vefa, kom
hrjúft og óslétt efni -— en efni
sem síðar komst í tízku og þykir
mjög fallegt.