Vísir Sunnudagsblað - 20.07.1941, Blaðsíða 1

1941
Sunnudaginn 20. júlí
29. blad
Pétur Jónssoii á Stökkiim:
Hestur á j ökulhj arni
Frá því að reglubundnar
ppstferðir hpfúst á landi hér og
þar til nokkru eftir síðastliðin
aldamót lá póstleið aðalpósta
Vestfjarða frá Reykjavík að
Hjarðarholti í Laxárdal, svo
þaðan vestur Svínadal og um
Saurbæ, Gilsf jörð og Reykhóla-
sveit, síðan yfir Þorskafjarðar-
heiði og Laugadal að Arngerð-
areyri. Þaðan svo á báti til ísa-
fjarðar. Sjóleiðin var talin full-
komin dagleið i góðu veðri,
logni eður leiði, enda talin erf-
iðasti áfanginn á leiðinni annar
en Þorskafjarðarheiði. Þegar
svo miklar fannir voru á
Þorskafjarðarheiði, að hún var
talin litt eður ekki fær, lentu
póstar oft á Laugabóli, sem er
nokkru innar við ísaf jörðinn en
Arngerðareyri.
Þeir fóru svo Kollafjarðar-
heiði suður i Kollafjörð. Hún
var jafnan ófærðarminni en
Þorskafjarðarheiði, og fullum
þriðjungi styttri bæja á milli,
svo fóru þeir yfir þrjá hálsa,
suður í Þorskafjörðinn, Gufu-
dalsháls, Ódrjúgsháls og Hjalla-
háls, og síðan eins og leið ligg- •
ur suður sveitir.
Vegna þess, að bér á eftir
verður sögð smásaga af svað-
ilför pósts nokkurs og tveggja
förunauta hans yfir Þorska-
fjarðarheiði, skal fjallvegi þeini
lýst hér að nokkru.
Frá Hjöllum eður Múla við
Þorskafjörð, sem eru næstu
bæir sunnan við heiðina, eður
frá Kollabúðum, sé sú leið far-
in, munu vera um 40—45 km.
að Bakkaseli, fremsta bæ í
Laugadal, norðan megin heið-
arinnar. Þaðan munu vera sem
næst 12 kmr' að Arngerðareyri
við ísafjörð.
Við tökum okkur nú ferð á
hendur frá Arngerðareyri, fram
Laugadal og svo suður heiði,
svo að við getum kynnt okkur
heiðina.
Frá Arngerðareyri förum við
yfir lágan háls upp í Laugadal-
inn! Förum þar fýrir ofan garð
á Brekku, næsta bænum í daln-
um. þeifn megin, gegnt Neðri-
Bakka hinsvegar. Við höldum á-
fram fram dalinn um 4.km. frá
Brekku og komum viðáKirkju-
bóli, næsta bæ, og fáum þar
kaffi eða aðra hressingu.Þarvar
kirkjustaður fram yfir 1880.
Þá var kirkjan færð að Naut-
eyri. Gegnt Kirkjubóli er
Frenui-Bakki.
Við förum yfir Laugadalsána
á svo nefndu Kirkjubólxvaði og
höldum fram dalinn hhlsvegar.
Er við böfum enn farið um 4
—5 km., komum við að fremsta
bænum i dalnum, sem heitir
Bakkasel. Þar hefir löngum ver-
ið gestkvæmt af þeim, sem,
sein komið hafa af heiðinni,
öllu meira þó áður, meðan
mjög var sótt að Djúpi, bæði til
sjóróðra og viðskipta úr hrepp-
unum sunnan megin heiðarinn-
ar, jafnvel sunnan úr Dalasýslu.
— Ef tir miðja 19. öld bjó bóndi
sá í Bakkaseli, sem talinn var
drengur góður og gestgjafi
mikill, Snjólfur að nafni. Um
hann var þetta kveðið:
Snjólfur elur hjú og hest,
hýsir félagsbræður,
heiðar- velur -brautir bezl,
Bakkaseli ræður.
Austan megin árinnar, á
Kirkjubóli allt land fram í dai-
botn og þaðan suður til heið-
ar. Er.það hið ágætasta sauð-
land. Framarlega í dalnum er
fornt eyðibýli, í Bakkasels-
landi, sem iiefnist Skeggjastað-
ir. Þar áðu lestamenn áður fyr
vanalega hestum sínum, hvort
sem þeir f óru norður eður norð-
an um heiðina. Litlu framar
liggur vegurinn upp á heiðina
um svo nefndar Heiðarbrekk-
ui\ tekur svo við ávalur f jallás,
sem heitir Högnafjall. Litlu
sunnar dregur til dældar, um
hana rennur árkvísl, sem heit-
ir Högná. Síðan taka við aflið-
andi
er
brekkur suður eftir.
efst
og
svonefnd Brattabrekka
þar liggur heiðin hæst, rúmlega
500 m. yfir sjó. Litlu sunnar er
farið vestan megin við allstórt
vatn, sem heitir Gedduvatn.
Nokkru sunnar komum við á
stórt ávalt grjótholt með ara-
grúa af vörðum; er það kallað
Fjölskylduholt eða Fjölskylda.
Nú hefir verið byggt þar sælu-
hús. Gömul munnmæli sögðu,
að hver sem« hlæði þrjár vörð-
ur á Fjölskyldu, þegar hann
færi um heiðina í fyrsta shmi,
myndi aldrei villast á henni né
verða þar úti. Hvort menn hafa
trúað þessu er óvist, en varða-
fjöldinn sýnir, að margur ferða-
maðurinn hefir lagt þar stein
á stein ofan.
Þegar komið er niður fyrir
Fjölskyldu, fer heiðin smá-
lækkandi. Taka bráðum við
tveir daliiv hvor fram af öðrum.,
sem kallast Fj'alldalir, fremri
og heimri; sín árkvíslin rennur
um hvorn þeirra. Þeir liggja
samhliða að nokkru leyti. Fjall-
ás liggur á milli þeirra, sem
kallast Göltur. ^regurinn liggur
ofan fremri dalinn og svo yfir
Göltinn í heimri — neðri —
dalnum, siðan eftir honum þar
til kemur að lágum hálsi eður
ás, sem kallast Þröskuldur. Yf-
ir þá liggur vegurinn, suður í
alllangan dal, sem Þorgeirsdal-
ur heitir. Múli og Hjallar í
Þorskafirði standa sitt hvorum
megin i dalsmynninu niður við
fjörðinn.
Sunnan megin Gedduvatns
skiptast vegir á heiðinni. Ligg-
ur þá annar vegur austur há-
fjallið að svo nefndu Steingerði,
sem er ávöl hæð með stórri
vörðu; svo þaðan suður fjallið
og ofan svonefndar Nautatung-
ur, yfir svonefnt ÓfærugiL heim,
Kollabúðadal að Koílabúðum
við Þorskafjarðarbotn.
Þorskj af j arðarheiðin hef ir
löngum verið illræmd fyrir
fannalög og ófærð á vetrum,
PÉTUR JÓNSSON.
og svo fyrir það, hversu villu-
hætt er á þeim slóðum, sem
stafar af, að háfjallið allt er
mishæðalítil flatneskja. Enda
hefir mörgum ferðamanninum
orðið klaksárt að vetrinum á
þeim slóðum. Sumár hafa far-
izt í giljum og gljúfrum, sem
siðan eru við þá kennd, t. d.
Egilsfoss, Andrésargil, Isfirð-
ingagil o-. fl. Fjölskylduholt
dregur líklega nafn af því, að
fjölskjdda hafi borið þar bein-
in, þótt engar sagnalegar heim-
ildir séu fyrir því nú. Hinir
munu þó lángtum fleiri, sem
farizt hafa þar, og engin ör-
nefni né endurminningar hafa
látið eftir sig, engin vitanleg
spor liggja eftir. Enn aðrir hafa
hrakizt þar, en þó náð lifandi
til mannabyggða, helkaldir og
aðframkomnir, og siðan ýmist
dáið af kalsárunum eður orðið
örkumlamenn til æviloka. Slíkt
hefir jafnvel borið við nokkrum
sinnum í þeirra manna minni,
sem enn eru á lífi.
Hér skal nú sögð saga af ein-
um slíkum atburði.
Sumarið 1888 var aðal Vest-
fjarðapósti vikið frá stöðu
sinni sökum eins eður annars á-
greinings hans við póstmeistar-
ann í Reykjavík. Þá þegar, eður