Vísir Sunnudagsblað - 27.07.1941, Blaðsíða 1

"í
1941
Sunnudaginn 27. jiilí
30. blað
Drottning Atlantshafsins
Eftir
ÞORSTEIN
EINÆRSSON
Hóli, Vestmannaeyjum.
Fyrir fótum mér liggur 80
metra hátt bergið, þverhnipt,
svimhátt, brotið úr samhengi
stórrar móbergsspildu. Hér býð-
ur það livasseygt og káldrana-
legt Atlantshafinu, um stutidar-
sakir, birginn. Hánef teygir sig
hæst úr þessari duttlungafullu
móðu. Það teygir sig hábrýnt
upp í lofthafið og lætur vinda
þess sverfa sig og lemja og regn
þess þvo sér og grópa, en við
fætur þess ólgar sjórinn, þessi
duttlungafulla hamhleypa.
Stundum hamslaus og eyðandi,
stundum kjassandi og sefandi.
Og einmitt í sínum sefandi, tæl-
andi ham er liann í kvöld. Hægt
liðast liann upp að bjargrótun-
um og springur vart við *brim-
þrepin og flámar. Eittlivað
heillandi, tælandi yfirbragð er
á öllum þessum höfuðskepnum,
hafinu, loftinu og bjarginu. —
Gróðurþrunginn regnúði þvær
yfir þennan gígbarm, sem, hefir
rekið blá-barminn upp úr At-
lantshafinu og léttur andvari af
vestri rjálar við túnvingulinn og
skarfakálið á bjargsnösunum.
Neðan úr berginu, frá lunda- og
fýlabyggðinni, og ofan úr fugl-
kviku loftinu berast allskonar
hljóð. Garganslegt tilkynning-
ararg súlna, sem eru að lenda
á súlubæli. Argandi súlusöngur.
Gargandi kvabbhljóð soltinna
fýlsunga. Með millibilum berst
sargandi væl frá svartfuglahol-
unum og angurblítt tíst frá ný-
útskriðnum ungum. Yfir höfði
mér kveður við hátíðarlegt en
vargslegt gagg máfanna, seni
við og við gera á mig hljóðláta
loftárás. Bvggðalundinn, sem
hefir verið að smá koma af
sjónum, situr eða húkir. Einn
og einn skýtur sér inn i liolu og
það rymur draugslega í holum
lundanna, af ánægju yfir að
eggið þeirra reyndist ekki fúlt.
Með reigingi og virðugleik kem-
ur hann vappandi út göngin, ýt-
íl* fram bringunni og skimar í
kring um sig og veltir vöngum
af ánægju yfir tilverunni, tevg-
ir fram álkuna og ber vængjum
ákaft. Allt í einu hættir hann
vængjatifinu og áður en hann
leggur þá aftur með síðunum,
heldur hann þeim lcyrrum, eins
og hann svífi gegn um blámóð-
una. Nú hefir liann fellt væng-
ina og lagar sig til með sínu háa
nefi. Skanimt frá þessum kunn-
ingja inínum sitja tveir holubú-
ar. Annar er að kroppa og narta
hinn. Fitlar með nefbroddinum
uin munnvik og liornbrydding-
ar, eða kroppar maka sinn i
hnakkann. Nú brýna þau nefj-
unuin saman, eins og skilm-
ingamenn sverðum. En einhver
„bölvaður.“ lundarati hefir
hlannnað sér niður við lilið
þeirra og truflar atlotin. Þess-
um óboðna gesti er fagnað með
rífandi nefi og krassandi klóm
og það er höggvist á með opn-
um kjöftum, og nú hafa þeir
náð tökum inn í munnvik hvors
annars og nú er hrisst og slitið.
Sá, sem undir er að verða, ætl-
ar að nota sínar beittu ldær, en
við það missa þeir jafnvægið og
velta niður lundabyggðina í sín-
um friðsamlegu faðmlögum, og
allir nábúarnir horfa með
vangaveltum á ‘ aðfarirnar. —
Þarna er þó einn, sem ekki lief-
ir liaft tíma til að horfa á ein-
vígið. Honum skýtur allt í einu
upp úr holu sinni, rífur og slít-
ur sinu og gras og er á svip-
stundu horfinn aftur niður í
holu sina iil vöggugerðai’- —
„Hann verður eldur við í
nótt,“ heyri eg að baki mér.
Hér eru þá komnir veiðimenn-
irnir, sem . eg hugði sofnaða.
Nei, andvarinn og suddarign-
ingin hefir vakið veiðihug
þeirra. Þeir eru því á leið i
veiðistaðina með háfana sína.
Þeir haf fært sig i veiðifötin,
sem að vanda eru óvönduð, en
hlý föt, til varnar kulda, regni,
mold, lundadriti og fuglalús. —
„Sérðu, hann er að koma upp
af sjónum,“ segir annar og
bendir mér í áttina til Hánefs.
Hánefur hefir fengið hálsmen.
Það hálsmen er gjört af iðandi,
flögrandi fugli. Kyrrðin, gróð-
urmagnið og andvarinn hefir
nú laðað fuglinn til þess að vitja
heimkynnanna og framtiðar-
byggðarinnar. Einhver þrá og
seiðandi tæling hefir blásið
þeim í brjóst löngun til þess að
nota andvarann og flögra nú
þöndum vængjum upp í kring-
um Hánef og niður undir sjó
aftur og þessa sömu einstefnu
hringrás æ ofan í æ.
Hér er æskan að verki. Ung-
viði, sem ekkert egg á i mold-
arholu, til þess að liugsa um.
Svona „svermar" það eða „runt-
ar“ eins og unga fólkið í bæj-
unum á kyrrum tunglskins-
vetrarkvöldum. Þráin, vonin og
viðleitnin sú sama.
„Jæja, það er bezt að flýta sér
til veiðanna og ná sér i kippu
(100) yfir Iágnættið,“ segir ann-
ar veiðimannanna, og þeir nær
hlaupa upp að veiðistöðunum,
þar sem þeir sitja fyrir fuglin-
um, sem þátt tekur í hringflug-
inu.
Nú eru þeir setztir og nú slá
þeir höndunuin upp og það
„stendur aðeins á höndunum“
að greiða fuglinn úr. Það er
„eldur við“ og nú kann Vest-
mannaeyingurinn við sig. Harð-
sperrurnar eftir fyrsta veiðidag-
inn eru allt í einu liorfnar.
Eg tek i tvöfaldan tein, sem
eg hefi bundið um stóran stein
vel frá brúninni og nú reyni eg
að apa aðferðir bjargmannanna
og geng öfugur fram af brún-
inni. Eg held báðum höndum i
teininn, en spyrni fótunum i
hjargvegginn. Þannig geng eg
eða læt mig síga niður á stall,
sem er um 10 metra frá brún-
inni.
Hér hefi eg búið mér byrgi
efst í gilkvos og úr byrginu hef
eg góða útsjón yfir lieimkynni
60 súluhjóna. Hér ætla eg að
dvelja i 24 ldukkutíma og at-
hug'a heimilislíf þessarar
di-ottningar Atlantshafsins.
Andvarinn af vestri veður nú
hærra á og það hvessir. Það
stendur beint upp á bjargsyll-
una, þar sem súlubælið mitt er.
Þetta bæli er af eyjaskeggjum
kallað Flagðarbæli og er stórt
og rúnigott. Súlurnar, sem sitja
á lireiðurhraukunum næsts
byrginu, hefi eg skýrt ýmsum
nöfnum, til þess að geta talað
um þær við dagbókina mína. Eg
liefi einnig merkt þær með
svörtu lakki, lítinn depil fram-
an á bringunni, svo eg get fylgst
með hvernig makarnir annast
heimilið. Súlurnar virðast
nokkuð geðillar; þó var ein,
sem af bar í vargaskapnum, og
skýrði eg liana Xantippu, eina
Æsu, aðra Þóru, þriðjii Imbil
og svo fjórðu Völu. Allar áttu
þær unga, nema Vala, sem sat
á eggi. Ungi Imbu var að koma
úr egginu; grár og fiðurlaus, á
stærð við hænu-unga, og blind-
ur í þokkabót. Hinir voru
kíæddir hvítum dún-hýungi. Úr
þessum hvíta fituhnoðra skar
sig augna-umbúnaðunnn, nefið
og kverkin, sem eru alveg fið-
urlaus og dökk að lit.
Á þessu stigi súluþroskans
kalla Vestmannaeyingar súluna
skerling. Næsti hamurinn er
gráíróttm» fjaðurhamur. Sein-
ast hverfur hýungurinn af
linakka og gumpi, og eru siík-
ar kallaðar línhnökkur. Þegar
þær Iiafa misst „linið“ um
fram- og afturenda, eru þær
taldar „fullgerðar". (hæfar til
átu). Þessum gráýrótta fjaður-
ham halda þær fyrsta veturinn,
verða síðan svart-dröfnóttar. 2
til 3 fyrstu árin eru þær með
einstökum svörtum fjöðrum i
stéli og um baldð. Fullorðin
súla er hvít, nema hvað flug-
fjaðrir eru svartar. Um höfuð-
ið leikur smjörgulur blær, sem
hverfur út í hvita litinn niður
um miðjan háls. Augnaumbún-
aður er fiðurlaus, dökkur og