Vísir Sunnudagsblað - 27.07.1941, Blaðsíða 1

1941
Sunnudaginn 27. júlí
30. blaö
Drottning Atlantshafsins
Eítir
ÞORSTEIN
EINÆRSSON
Hóli, Vestmannaeyjum.
Fyrir fótum mér liggur 80
metra hátt bergið, þverhnipt,
svimhátt, brotið úr samhengi
stórrar móbergsspildu. Hér býð-
ur það hvasseygt og kaldrana-
legt Atlantshafinu, um stundar-
sakir, birginn. Hánef teygir sig
hæst úr þessari dutthmgafullu
móðu. Það teygir sig hábrýnt
upp í lofthafið og lætur vinda
þess sverfa sig og lemja og regn
þess þvo sér og grópa, en við
fætur þess ólgar sjórinn, þessi
duttlungafulla hamhleypa.
Stundum hamslaus og eyðandi,
stundum kjassandi og sefandi.
Og einmitt i sinum sefandi, tæl-
andi ham er hann í kvöld. Hægt
liðast hann upp að bjargrótun-
um og springur vart við"brim-
þrepin og flárnar. Eitthvað
heillandí, tælandi yfirbragð er
á öllum þessum höfuðskepnum,
hafinu, loftinu og bjarginu. —
Gróðurþrunginn regnúði þvær
ýfír þennan gígbarm, sem, hefir
rekið blá-barminn upp úr At-
lantshafinu og léttur andvari af
vestri rjálar við túnvingulinn og
skarfakálið á bjargsnösunum.
Neðan úr berginu, frá lunda- og
fýlabyggðinni, og ofan úr fugl-
kviku loftinu berast allskonar
hljóð. Garganslegt tilkynning-
ai-arg súlna, sem eru að lenda
á súlubæli. Argandi súlusöngur.
Gargandi kvabbhljóð soltinna
fýlsunga. Með millibilum berst
sargandi væl frá svartfuglahol-
unum og angurblítt tíst frá ný-
útskriðnum ungum. Yfir höfði
mér kveður við hátíðarlegt eu
vargslegt gagg máfanna, sem
við og við gera á mig hljóðláta
loftárás. Byggðalundinn, sem
hefir verið að smá koma af
sjónum, situr eða húkir. Einn
og eimi skýtur sér inn í holu og
það rymur draugslega í holum
lundanna, af ánægju yfir aö
eggið þeirra reyndist ekki fúlt.
Með reigingi og virðugleik kem-
ur hann vappandi út göngin, ýt-
ii* fram bringunni og skimar í
kring um sig og veltir vöngum
af ánægju yfir tilverunni, teyg-
ir fram álkuna og ber vængjum
ákaft. Allt í einu hættir hann
vængjatifinu og áður en hann
leggur þá aftur með síðunum,
heldur hann þeim kyrrum, eins
og hann svífi gegn um blámóð-
una. Nú hefir hann fellt væng-
ina og lagar sig til með sínu háa
nefi. Skammt frá þessum kunn-
ingja mínum sitja tveir holubú-
ar. Annar er að kroppa og narta
hinn. Fitlar með nefbroddinum
um munnvik og hornbrydding-
ar, eða kroppar maka sinn i
hnakkann. Nú brýna þau nefj-
unum saman, eins og skilm-
ingamenn sverðum. En einhver
„bölvaður." lundarati hefir
hlammað sér niður við hlið
þeirra og truflar atlotin. Þess-
uzn óboðna gesti er fagnað með
rifandi nefi og krassandi klóm
og það er höggvist á með opn-
um kjöftum, og nú hafa þeir
náð tökum inn í munnvik hvors
annars og nú er hrisst og slitið.
Sá, sem undir er að verða, ætl-
ar að nota sínar beittu klær, en
við það missa þeir jafnvægið og
velta niður lundabyggðina í sín-
um friðsamlegu faðmlögum, og
allir nábúarnir , horfa með
vangaveltum á * aðfarirnar. —
Þarna er þó einn, sem ekki hef-
ir haft tíma til að horfa á ein-
vígið. Honum skýtur allt í einu
upp úr holu sinni, rífur og slít-
ur sinu og gras og er á svip-
stundu horfinn aftur niður i
holu sína til vöggugerðar. —
„Hann verður eldur við í
nótt," heyri eg að baki mér.
Hér eru þá komnir veiðimenn-
irnir, sem . eg hugði sofnaða.
Nei, andvarinn og suddarign-
ingin hefir vakið veiðihug
þeirra. Þeir eru því á leið i
veiðistaðina með háfana sína'.
Þeir haf fært sig í veiðifötin,
sem að vanda eru óvönduð, en
hlý föt, til varnar kulda, regni,
mold, lundadriti og fuglalús. —
„Sérðu, hann 'er að koma upp
af sjónum," segir annar og
bendir mér í áttina til Hánefs.
Hánefur hefh* fengið hálsmen.
Það hálsmen er gjört af iðandi,
flögrandi fugli. Kyrrðin, gróð-
urmagnið og andvarinn hefir
nú laðað fuglinn til þess að vitja
heimkynnanna og framtíðar-
byggðarinnar. Einhver þrá og
seiðandi tæling hefir blásið
þeim i brjóst löngun til þess að
nota andvarann og flögra nú
þöndum vængjum upp í kring-
um, Hánef og niður undir sjó
aftur og þessa sömu einstefnu
hringrás æ ofan í æ.
Hér er æskan að verki. Ung-
viði, sem ekkert egg á í mold-
arholu, til þess að hugsa um.
Svona „svermar" það eða „runt-
ar" eins og unga fólkið í bæj-
unum á kyrrum tunglskins-
vetrarkvöldum.. Þráin, vonin og
viðleitnin sú sama. • ' •
„Jæja, það er bezt að flýta sér
til veiðanna og ná sér í kippu
(100) yfir lágnættið," segir ann-
ar veiðimannanna, og þeir nær
hlaupa upp að veiðistöðunum,
þar sem þeir sitja fyrir fuglin-
um, sem þátt tekur í hringflug-
inu.
Nú eru þeir setztir og nú slá
þeir höndunum upp og það
„stendur aðeins á höndunum"
að greiða fuglínn úr. Það er
„eldur við" og nú kann Vest-
mannaeyingurinn við sig. Harð-
sperrurnar eftir fyrsta veiðidag-
inn eru allt í einu horfnar.
Eg tek í tvöfaldan tein, sem
eg hefi bundið um stóran stein
vel frá brúninni og nú reyni eg
að apa aðferðir bjargmannanna
og geng öfugur fram af brún-
inni. Eg held báðum höndum í
teininn, en spyrni fótunum, í
bjargvegginn. Þannig geng eg
eða læt mig síga niður á stall,
sem er um 10 metra frá brún-
inni.
Hér hefi eg búið mér byrgi
efst í gilkvos og úr byrginu hef
eg góða útsjón yfir heimkynni
60 súluhjóna. Hér ætla eg að
dvelja í 24 klukkutíma og at-
huga heimilislíf þessarar
di-ottningar Atlantshafsins.
Andvarinn af vestri veður nú
hærra á og það hvessir. Það
stendur beint upp á bjargsyll-
una, þar sem súlubælið mitt er.
Þetta bæli er af eyjaskeggjum
kallað Flagðarbæli og er stórt
og rúmgott. Súlurnar, sem sitja
á hreiðurhraukunum næstN
byrginu, hefi eg skýrt ýmsum
nöfnum, til þess að geta talað
um þær við dagbókina mína. Eg
hefi einnig merkt þær með
svörtu lakki, lítinn depil fram-
an á bringunni, svo eg get fylgst
með hvernig makarnir annast
heimilið. Súlurnar virðast
nokkuð geðillar; þó var ein,
sem af bar í vargaskapnum, og
skýrði eg hana Xantippu, eina
Æsu, aðra Þóru, þriéjú Imbu
og svo fjórðu Völu. Allar áttu
þær Unga,. nema Vala, sem sat
á eggi. Ungi Imbu var að koma
úr egginu; grár og fiðurlaus> á
stærð við hænu-unga, og blind-
ur í þokkabót. Hinir voru
klæddir hvítum dún-hýungi. Úr
þessum hvíta fituhnoðra skar
sig augna-umbúnaðunnn, nefið
og kverkin, sem eru alveg fið-
urlaus og dökk að lit.
Á þessu stigi súluþroskans
kalla Vestmamiaeyingar súluna
skerling. Næsti hamurinn er
gráíróttiu> fjaðurhamur. Sein-
ast hverfur hýungurinn af
hnakka og gumpi, og eru slík-
ar kallaðar línhnökkur. Þegar
þær hafa misst „linið" um
fram- og afturenda, eru þær
taldar „fullgerðar". (hæfar til
átu). Þessum gráýrótta fjaður-
ham halda þær fyrsta veturinn,
verða síðan svart-dröfnóttar. 2
til 3 fyrstu árin eru þær með
einstökum svörtum fjöðrum í
stéli og um bakið. Fullorðin
súla er hvit, nema hvað flug-
fjaðrir eru svartar. Um hófuð-
ið leikur smjörgulur blær, sem
hverfur út i hvita litinn niður
um miðjan háls. Augnaumbún-
aður er fiðurlaus, dökkur og