Vísir Sunnudagsblað - 10.08.1941, Qupperneq 1

1941
Sunnudaginn 10. ágúst
RÍKASTI
M V 1» I l(
ÍSI.WUS?
Nokkrar sagnir um
vestfirzka auðmann-
inn og höfðingjann
EGCJERT HANNESSON.
Skráð hefir
OILN LÍHIHEAOSSOA.
Nokkru eftir aldamótin 1500
gerðist sá atburður, að norskur
maður, Hannes Eggertsson að
nafni, flutti búferlum til íslands
Hannes var maður mikils hátt-
ar og niun hafa farið hingað til
lands á vegum Danakonungs.
Svo mikið er víst, að árið 1513
er hans getið í skjölum, og sést
þar að hann er umboðsmaður
konungs sunnan og vestan á Is-
landi. Tveim árum síðar er
vald hans enn aukið að mun, en
árið 1521 er hann skipaður
hirðstjóri.
Hannes kvæntist íslenzkri
konu, ágætrar ættar, Guðrúnu,
dóttur Björns Guðnasonar í
Ögri, hins nafnkunna skörungs
og bændahöfðingja. Reistu þau
hjón bú að Núpi i Dýrafirði og
gerðust brátt auðug að löndum
og lausafé. Yar Hannes dug-
mikill maður, og virðist hafa
verið allvel liðinn af lands-
mönnum. Ekki kembdi hann
hærurnar, andaðist á hezta aldri
um 1530. Hélt Guðrún ekkja
hans áfram búskapnum á Núpi
og fór mikið orð af rausn henn-
ar. —
Meðal barna þeirra Núps-
hjóna var Eggert, sem gerðist
með aldrinum einna aðsóps-
mestur og mikilhæfastur allra
íslenzkra höfðingja á 16. öld.
Verður hér sagt lítið eitt frá æfi
hans og getið nokkurra sagna,
sem af honum ganga.
Eggert Hannesson mun vera
fæddur um 15?0. Hann var
snemma víðförull, fór fyrst er-
lendis með foreldrum sínum,
dvaldi þá í Þýzkalandi, nam
þýzka tungu, og batt þar þau
bönd, sem aldrei áttu eftir að
slitna síðan. Svo er að sjá, sem
Ögmundur biskup Pálsson hafi
tekið Eggert ungan í þjónustu
sína. Má það ótrúlegt þykja, þvi
vitað er af skjölum, að deilur
Bær á Rauðasandi.
miklar voru með þeim Hannesi
Eggertss. og Ögmundi. Hitt er
þó ekki að síður óvéfengjanlegt,
að í Skálholt var Eggert komið
til mennta, og fékk biskup á
honum hinar mestu mætur. Sést
það á því, að Ögmundur sendir
liann vart tvítugan í hinum
vandasömustu erindagerðum,
bæði til Þýzkalands og Noregs.
Dvaldi hann heilan vetur í Ham-
borg, og hefir sennilega stund-
að nám. Þar hitti hann Gissur
Einarsson, góðvin sinn úr Skál-
holti, er þá hafði farið utan til
að taka biskupsvígslu, þótt
, frestun yrði á því að sinni. Voru
þeir Eggert mjög samrýmdir
um veturinn og bundust traust-
um vináttuböndum. Mun fátt
hafa verið efnilegri aðkomu-
manna þar í borg, en þeir fé-
lagar, enda vöktu þeir almenna
athygli fyrir glæsimennsku og
gáfur. Svo vel voru þeir að sér
í þýzkri tungu, að orð var á
gert. Töluðu þeir málið sem
innlendir væru, og fengust
menn vart til að trúa því, að um
útlendinga væri að ræða. Til
marks um það er saga sú, er
gengur af Gissuri, og á að hafa
gerzt i þessari ferð. Sagan er
svona: Þegar Gissur kom til
Hafnar, i þvi skyni að fá stað-
festingu á biskupskjöri sínu,
leitaði hann á fund konungs,
eins og lög gera ráð fyrir. Fékk
hann að velja um það, hvort
liann vildi heldur tala latínu
eða þýzku við konunginn. Var
þýzka mjög töluð við hirðina.
enda var drottningin þýzk, og
liélt fram móðurmáli sínu.
Gissur valdi þýzkuna og talaði
svo fagurt mál, að drottning féll
i stafi, og vildi með engu móti
trúa því, að um íslenzkan mann
væri að ræða. Tók hún öllum
sönnunargögnum hans með
hinni mestu tortryggni, en lét
að lokum sækja islenzkan
námsmann, til að prófa Gissur
i íslenzkunni. Að því prófi
loknu hafði drottning hinar
mestu mætur á Gissuri, fvrir
þýzkukunnáttu hans.
Eftir að Eggert kom heim úr
utanför sinni, settist hann brátt
að á Vesfjörðum, þar sem hann
átti ætt og óðal. Bjó hann að
Núpi með móður sinni, fékk ær-
in mannaforráð vestur þar og
lét til sín taka í mörgu. Þótti
Iiann likjast Birni afa sínum um
dugnað og skörungsskap, og
gerðist kappsmaður um fram-
kvæmdir, málafylgjumaður
mikill og héraðsrikur með af-
brigðum. Var svo komið árið
1552, er Otti Stígsson höfuðs-
maður hvarf af landi brott, að
hann sá engan færari til að taka
við stöðu sinni, og hlaut Eggert
þá höfuðsmannsembættið.
Hafði hann þá stöðu í 2 ár og
bjó á Bessastöðum. Síðan varð
Eggert lögmaður, fyrst sunnan-
lands, en árið 1558 var hann
kjörinn lögmaður nyrðra og
fékk allar tekjur Barðastranda-
sýslu i lögmannslaun.
Kona Eggerts hét Sigríður.
Hún var dóttir Þorleifs Gríms-
sonar hins ríka á Möðruvöllum,
og óx auður Eggerts drjúgum
við það kvonfang. Ekki var
sambúð þeirra hjóna löng, þvi
Sigríður varð skammlíf. Bjó
Eggert um skeið eklcjumaðm.'
að Núpi, og var Guðrún móðir
hans fyrir búinu með honum.
Svo er sagt, að um þessar
mundir hafi maður sá búið á
Kirkjubóli í Önundarfirði, sem
Jón hét. Hann átti þrjár dætur.
Voru tvær þeirra augasteinar og
eftirlæti foreldra sinna, báru
góð klæði og unnu það eitt, sem
þær vildu. Sú þriðja var olboga-
barn. Klæddist hún liinum
mestu tötrum og var höfð fyr-
ir smalastelpu. Þá var það ein-
hverju sinni, að Eggert átti leið
um Önundarfjörð. Sló hann
tjaldi sínu í úthögum skammt
frá Kirkjubóli og lét þar fyrir-
berast um nótt. Að morgni voru
hestar hans á brottu, og sendi