Vísir Sunnudagsblað - 10.08.1941, Blaðsíða 3

VÍSIR SUNNUDAGSBLAÐ
3
ÍSILAND
ísland, ísland, þú fagra frelsisstOTð,
sem fóstrar hugi þinna dætra og sona
og leggur þeim á tungu íslenzkt orð,
með allt, sem hjartað þarf að muna og vona.
Rís hátt mót geislum sólar, feðra fold,
með fjarðargullið bjart og dalsins gróðurmold,
og himinveldin vefji þig að sér;
við skulum aldrei, aldrei gleyma þér.
ísland, ísland, þú sögu og ljóða land,
sem leiðir okkar fyrstu hlómum skreytir,
hjá þér á rætur okkar ættarband
og allt, sem hjarta dýpstu sælu veitir.
Skín, ástarstjarna, djúpsins dýra láð
með dyggð og tryggð hvers rnanns í frelsismerkið skráð,
og björtu vorin. vefji þig að sér,
við skulum unna, lifa og starfa þér.
iKjartan ólafsson.
borgar, þar sem hann átti mikl-
ar eignir. Þar settist Jón að,
staðfesti ráð sitt og þótti hinn
nýtasti maður.
Oft kom það fyrir, að Eggert
tók vetursetumenn, eins og aðr-
ir stórbændur. Er ekki annars
getið, en að hann hafi haldið
þá vel í mat og drykk, en hins
krafðist hann fastlega, að þeir
ynnu sleitulaust að öllum þeim
verkum, sem fyrir komu. Eitt-
hvert haust kom til Eggerts út-
lendur maður, Jón Nesten að
nafni. Hafði hann vexáð „fálka-
fangari“ undanfarin sumur, og
bað nú Eggert að taka við sér
sem vetursetumanni. Varð það
úr, að Jón fór til Eggerts. Latur
þótti liahn til vinnu, en heimt-
aði þó óspart að vel væri við
sig gert, og var matvandur
mjög. Eggert krafðist þess, að
hann tæki sér eitthvað fyrir
hendui', og skipaði honum að
róa með vinnumönnum sínum
um haustið. Jón fór i róðui', en
nauðugur þó. Er þess ekki get-
ið, að vinnumönnum hafi orðið
mikill stuðningur að liðsemd
hans. Þegar úr róðri kom, tók
hann upp á því, að steikja fisk-
inn og ki-ydda á ýrnsan veg, en
það þótti hin mesta nýlunda, og
gerðu menn óspart gabh að,
ekki sízt Eggert. Öðrú sinni var
það, að Eggert mætti Jóni með
tvo fiska. Sagði hann þá í háði:
„Sjóddu annan og steiktu hinn“
— Max-gt fleira bar þeim Egg-
ert á milli urn veturinn. Fékkst
Jón eitthvað við verzlunar-
pi-ang og seldi flest dýrara en
leyfilegt var. Kom Eggert í veg
fyrir þetta, og varð af fullur
fjandskapur með þeim Jóni.
Kom þar, að Jón strauk á brott,
og hugði fastlega á hefndir.
Leið ekki á löngu unz hann sá
þá von sína í'ætast.
Svo stóð á, að skip eitt, er-
lent, stundaði livalveiðar úíi
fyrir Vestfjörðum þetta sumar.
Voru á því 180 menn, og þóttu
heldur mildir fyrir sér. Það
vei'ður nú fangai'áð Jóns, að
leita til þessara manna og espa
þá upp gegn Eggert og öðrum
Vestfirðingum. Héldu þeir fyrst
inn á Patreksfjörð. Guðmund-
úr hét bóndinn í Hænuvik.
Hann liélt að hér væru á ferð-
inni meinlausir „duggarar“, og
fór þvi um horð til þeirra á
fleytu sinni. Var lionum vei
tekið í fvi'stu og veitt vín, ó-
sleitilega. Fór svo að hann varð
þéttkenndur og vildi lialda til
lands. Skipverjar vörnuðu hon-
um þess, og tóku nú að færa
sig upp á skaftið. Skipuðu þeir
honum að segja sér allt af létta
um Eggert Hannesson, og
hversu fjölmennur hann rnuni
vera. Guðxnundur varðist allra
fi'étta og lenti brátt í harki'
miklu. Var hann loks tekinn,
hundinn og píndur til sagna.
Héldu þeir glóandi járni við
fætur honum, létu di'júpa heitt
flesk á bak hans, og kvöldu
hann á alla vegu. En þar sem
allt slíkt varð árangurslaust,
höfðu þeir hann i haldi hjá sér
á skipinu. Síðan fóru 40 þeirra
i land, alvopnaðir og héldu til
Hænuvíkur. Þar tóku þeir
dreng Guðmundar, bundu á
lxann snæri, og ráku hann á
undan sér, eins og rakka. Skip-
uðu þeir honurn að lxalda
skemmstu leið til Bæjar á
Rauðasandi, bústaðar Eggerts
Hannessonar. Gengu þeir alla
nóttina og komu á áfangastað
snemxna morguns, nokkru fyr-
ir fótafei'ðartíma.
Svo bar við á Bæ þennan
morgun, að gömul kona fór
fyrst af öllum til að reka úr
túninu. Sá hún þá hvar mikill
flokkur manna kom og stefndi.
á bæjnn. Áttu þeir skammt eft-
ir í lilað, og hertu nú förina, er
þeir sáu, að einhver var út kom-
inn. Konan fór inn hið bráðasta,
og sagði hvað fyi’ir sig liefði
borið. Eggert var lieima við
fjórða mann, og lá hann enn í
rekkju. Hann gat þess sti-ax til,
að x-æningjar og illþýði væri i
ferðinni, hljóp upp úr rúmi
sinu á skyrtunni einni saman,
stökk inn í haðstofu og skreið
þar undir pallinn. Menn Eggerts
báru fyrir dymar mjöltunnur
og annað, sem tiltækilegt þótti,
en ræningjar hrutust bi'átt inn,
og var Jón Nesten fyi-irliði
þeirra. Hugsaði liann Eggerti
þegjandi þörfina og hljóp þeg-
ar að rúmi hans. Sá hann þar
autt rúmið, en fann aftur á
móti, að sængurfötm voru volg,
og vissi því, að Eggert myndi
ekki vera langt í burtu. Tóku
þeir nú að leita í bænum og
stungu spjótum sínum undir
rúm og hekki. Þegar þeir komu
i haðstofu og lögðu vopnum
undir pallinn, hljóðaði Eggert
upp af hræðslu, og gelck fi’am í
hendui' þeirra. Var hann strax
tekinn og færður í hönd. Að þvi
búnu gengu ræningjar um hús
og kirkju, brutu upp fjárhirzlur
og tóku allt, sem fémætt var.
Einnig hirgðu þeir sig upp af
mat og drykkjarföngum, því
nóg var'til. Að því búnu tóku
þeir hesta Eggerts, bundu feng
sinn í klyfjar, og færðu til
klakks. Héldu þeir síðan leiðar
sinnar og höfðu Eggert með sér.
Var hann í lialdi um hríð, og
hlaut lieldur illa meðferð. Fóru
rummungar þessir víða um
Vestfirði, og rændu þar og
rupluðu á mörgum stöðum.
Spurðust þessi tíðindi brátt um
næstu sveitirog þóttu bæði mik-
il og ill. Urðu margir óttaslegn-
ir mjög, háru það sem fémætt
var burt af bæjum sínum og
flúðu á fjöll eða í afdali.
Þegar Magnús prúði frétti
það, livernig komið var fyrir
tengdaföður sínum, brá liann
við skjótt og hauð að leysa hann
út með fégjaldi. Kröfðust ræn-
ingjar hvorki meira né minna
en 8 þúsund Lýbikumarka í
lausnargjald, en það var ó-
liemju mikið fé. Voru nú hafin
samskot víða um Vestfirði.
Brugðust inenn vel við og
greiðlega, enda var Eggert vin-
sæll maður, og Magnús ekki síð-
ur. Fengu ræningjar upphæð
þá, sem tilskilin var og segir
sagan, að þeirn hafi aldrei þótt
nógu vel mælt silfrið, fyr en
Ragnheiður Eggertsdóttir kast-
aði gullfesti ofan á hrúguna, for.
kunnarfögrum grip. Létu þeir
þá Eggert lausan, sigldu á brott
sem ákafast, og sáust ekki við
ísland eftir það.
Nokkurn rétting fékk Eggert
Jiessara mála. Voru ránsmenn-
irnir teknir ytra og forsprakk-
arnir liengdir.
Eftir atburði þá, sem nú hef-
ir verið frá sagt, festi Eggert
elcki yndi hér á landi. Hann'
hafði nú komið mildu af fjár-
munum sínum fyrir i Hamborg.
Þar bjó einnig Jón murti, son-
ur hans, auðugur maður og vel
metinn. Tók Eggert þá ákvörð-
un árið 1580, að flvtja til Ham-
borgar og dvelja þar, það sem
eftir væri ævinnar. Rétt fyrir
burtförina sló liann upp veizíu
mikilli og bauð til sín ættmenn-
um öllum og vinum. Voru þar
saman komnir flestir höfðingj-
ar á Vestfjörðum og margt
annað stórmenni. Veitti Eggert
kappsamlega og voru drykkjur
stórar. I veizlulok fylgdu menn
Eggerti á skipsfjöl og kvöddu
hann þar í hinzta sinni. Að
skilnaði mælti liann fram vísu
þessa, úr Vöslungarímum hin-
um fornu:
Eitt sinn kemur lífs endadægur
öllum lýð um síðir;
en sá finnst enginn sikling
frægur
er sínum dauða kvíðir.
★
Litlar sögur ganga af Eggert
eftir að liann fluttist til Ham-
borgar. Þó segja sumir, að hann
hafi kvænzt þar í þriðja sinn.
Fylgir það sögunni, að fráfall \
hans liafi orðið með þeim hætti,
að honum var lcippt fram úr
rúminu frá konu sinni, og lá
hann danður á gólfinu, er að
var gáð. Vissi enginn liver verk-
ið liafði unnið.
Hvort sem nokkur fótur er
fyrir þessari sögu eða eklci, þá
er liitt víst, að fá ár lifði Eggert
eftir að til Hamborgar kom.
Sést það á því, að í Alþingis-
dómi frá 1585, er hann lcallað-
ur „Eggert Hannesson, sálugur
í guði.“