Vísir Sunnudagsblað - 24.08.1941, Blaðsíða 3

VlSIR SUNNUDAGSBLAÐ
3
Axel Thorsteinsson:
Að prýða
varpann og klæða fjallið.
Góðir hlustendur.
Þegar eg seinast átti þess kosl
að sumarlagi, að hrista af mér
bæjarrykið, eins og stundum er
að orði kornizt, og fara um sveit-
ir landsins, flugu mér í hug sem
oft fyrrum, þessi orð Jónasar
Hallgrímssonar:
„Lofið gæzku gjafarans,
grænar eru sveitir lands,
fagur himinhringur.“
Því að vissulega var himin-
liringunnn jafn lieillandi og
fagur og nokkuru sinni og
grundirnar grænar og angandi
— og erill og' þras og strit
gleymist, er blær leikur um
vangann og grasilmur berst að
vitum, það er betra að lifa, svo
gott, að i hugum okkar glevm-
inna og vanþakklátra manna,
kemur fram löngun til þess að
lofa gjafarann mikla. Oss finnst
jörðin anga sem á bernskudög-
unum. —
„Ó, livað jörðin angar hér,
einir þekur grund og viðir,
lyngið þétta lautu skrýðir.
Móðurfold á borðin ber. —“
Það er margt, nú sem áður,
til þess að „gleðja augað og
hressa liugann“, þegar farið er
um sveitir landsins, eii ekkert
meira en það, að það verður
fegurra með hverju árinu að
horfa heim til bæjanna, því að
æ víðar er unnið að þvi, að fegra
og prýða heima við bæina, litlir
teinungar eru víða orðnir að
fögrum trjám, sem skarta við
bændabýlin, eru þar til skjóls
og ununar þeim, sem þar starfa,
og laða til sín þreyttan vegfar-
andann.
Þær eru lika orðnar nokkuð
margar húsfreyjurnar og
lieimasæturnar, sem starfa í
anda Guðbjargar í Múlakoti og
nöfnu hennar í Svansvík vestra,
og sanna störf þeirra, að gifta
fylgir góðu nafni.
Einar heitinn Helgason sagði í
Ársriti Garðyrkjufélagsins 1929, um
Guðbjörgu í Svansvík og garð henn-
ar: —
Garðræktaráhugi glæðist óðum
meðal landsmanna, garðyrkjufröm-
uðirnir eru orðnir fleiri en almennt
er kunnugt um, margir i sumum
byggðarlögum. Frá einum slikum er
eftirfarandi hréfkafli. Þótti mér þær
línur bera svo greinilegan vott um
ást til plantnanna og hugulsemi til
þeirra, að. ég gat ekki stillt mig um
að birta þær hér, vona að bréfritar-
inn misvirði það ekki:
„Garðurinn minn er lítill hlettur,
96 nr að flatarmáli, i hrekku sunn-
an við bæinn. I þessum litla reit hefi
ég ræktað bæði matjurtir og ýmis-
konar skrúðplöntur. Engin tré hefi
ég ennþá svo teljandi séu, aðeins 2
birkiplöntur og 1 víðir, sem ég gróð-
ursetti i fyrra, hafa þær lifað .vel
í vetur. Eplatrésplöntu á ég eina
tveggja ára. Þær fáu tegundir, sem
ég liefi fengizt við að rækta, liafa
náð góðum þroska. Eg legg meiri á-
herzlu á þroskann en fjöldann. Þeg-
ar ég er búin að gróðursetja og
plönturnar eru farnar að vaxa að
nokkrum mun, vökva ég stöðugt með
áburðarlegi. Reynsla mín er sú, að
af honum hafi plönturnar mestu not-
in. Ég hefi tvö ílát í einu horninu
á garðinum (á húsabaki), annað
undir áburðarlögin, en hitt með
hreinu vatni. Blessuð sólin er búin
að verma þetta svo vel á kvöldin,
að það er auðsær ánægjusvipurinn
á plöntunum minum þegar ég ber
þetta góðgæti á borð fyrir þær. Ég
dreifi alltaf hreinu vatni á þær þeg-
ar ég er búin að gefa áburðarlöginn,
til að skola hurtu óhreinindin, sem
komið hafa á blöðin, þótt ég varist
að láta þau koma, að svo miklu leyti
sem niér er unnt.
Ég fékk hvítkálshöfuð í haust upp
úr garðinum 3% pund að þyngd, sáði
til þess 2. mai. Um miðjan ágúst voru
gulrófur það sprottnar, að þær vigt-
uðu margar um 3 pund. í vor sái ég
fræi, sem ég aflaði mér sjálf næst-
liðið sumar.
Svansvík, 19. april 1929.
Guðbjörg Ásgeirsdóttir.“
Já, þær munu margar orðnar
konurnar í sveitum landsins, er
feta í fótspor þeirra, þvi að heil-
ar sveifir eru að fá á sig nýjan
svip — og þessi nýi svipur
dregur enn betur fram fegurð
sveitanna. En það eru blóma-
og' trjáreitirnir, sem svipbreyt-
ingunni valda,
Vafalaust eru það konurnar,
sem hér eiga mestan heiður
skilið og „heiður þeim, sem
heiður ber“.
Við Islendingar höfum átt
ntarga ágæta forystumenn á
sviði garðræktarinnar, allt frá
því, er Eggert Ólafsscu reyndi
að vekja þjóðina til umliugsun-
ar um þau mál. Við minnumst
þeirra orða, sem Jónas Hall-
grímsson lagði Eggerti í munn
í Hulduljóðum:
Smávinir fagrir, foldar skart,
finn eg yður öll í haganum enn,
veitt hefir Fróni mikið og margt
miskunnar faðir, — en hlindir
menn
meta það aldrei eins og ber,
unna því lítt, sem fagurt er,
telja sér lítinn yndis arð,
að annast blómgaðan jurtagarð.
Og það mætti fara enn lengra
aftur í tírnann og minnast fleiri
góðra manna, sem reyndu að
ryðja brautina. Stundum þok-
aðist í áttina, en stundum stóð
líka í stað, en á okkar tímum
gengur allt greiðara, á þessum
sviðuin sem öðrum. Og þó er
margt ógert, enn vantar reiti til
gagns og prýði, sumstaðar er
löngun fyrir hendi til þess að
koma þeim upp, en lítil geta,
stundum veldur skilningsleysi
bóndans kannske, að húsfreyjan
bænda, verkamanna og iðnað-
armanna, lögfræðinga lækna,
kaupsýslumanna — konur
manna í öllum stéttum, ætla
sjálfum sér þá gleði að annast
í öllu heimili sín, en það er þá
líka venjan, að eiginmenn og
unglingar í bæjunum, er að
heiman vinna á daginn, láta það
verða sitt fyrsta verk, er heim
kemur, að hjálpa húsmóðurinni,
konu 'eða móður, til þess að
koma öllu frá, til þess að hún
geti notið hvíldar það sem eftir
er dags eða kvölds. Piltar jafjit
sem stúlkur liirða fatnað sinn,
piltarnir ekki að öllu leyti, en
miklu leyti, bursta föt sín og
skó, og fyrirverða sig ekki fyrir
að gera hvað eina, seni gera
þarf. En hér nenna tvítugir
unglingar oft og tíðum ekki að
hursta skóna sína livað þá
meira, eða þeir telja það fyrir
neðan virðingu sina. Hefir mér
Gestir í Svansvíkurgarðinum 1931.
getur ekki komið sér upp dálitl-
um blómagarði, þar sem eg
mætti rækta margt sem til bú-
drýginda er, ef vill, en sem bet-
ur fer er aukinn skilningur á
garðræktinni mjög vaxandi.
Það er vitanlegt, að mörgu er
að sinna og víða fáar hendur til
stai'fp á sveitahæjunum í seinni
tíð, en víðast mun það reynast
svo, að ef lögð er hönd á plóg-
inn með að undirbúa jarðveg-
inn og girða — ef til vill að eins
að girða, mun húsfreyjan sjá um
hitt, þrátt fyrir allar annir. Og
þó vil eg því við bæta, að hús-
freyjurnar í sveitinni ætti skilið
alla aðstoð við slik störf sem
önnur og hefir mér oft flogið í
hug, eftir að eg kom heim frá
Vesturheimi, liversu óalgengt
það er hér, jafnalgengt og það
er þar, að lconum sé lijálpað til
við heimilisstörfin. Þar er líka
litið á vinnuna öðrum augum
en hér. Húsfi-eyjui-nar, jafnt i
sveitum sem borgum, konur
oft flogið i hug sagan af Tlieo-
dore Roosevelt Bandaríkjafor-
seta, er liann burstaði skó sina
og' alls lieimilisfólks og nokk-
urra gesta. Sagan er sönn.
Roosevelt var i sumarbækistöð
með fjölskyldu sinni og gestum
hennar. Meðal þeirra voru einn
eða tveir menn af aðalsættum.
Arla morguns dag nokkurn, er
menn risu úr rekkju, gat eng-
inn fundið skóna sína, en bnátt
kom forsetinn inn i skálann með
heilmikla stígvélakippu. Hann
liafði orðið andvaka síðari
hluta nætur, reis snemma úr
rekkju, tók sig til og gljáburst-
aði stígvél allra sem þarna voru.
Englendingarnir voru einkum
hissa á þessu tiltæki forsetans
og annar þeirra spurði:
„Hvernig gat yður dottið ann-
að eins í liug, lierra forseti?“
„Mig langaði til þess,“ sagði
Roosevelt, „og liófst þegar
handa.“ Þegar liann var kominn
á fætur greip þenna atliafna-