Vísir Sunnudagsblað - 31.08.1941, Blaðsíða 6

6
VÍSIR SUNNUDAGSBLAÐ
stjóri, bæði i Pétursborg og
Helsingfors, og þar kynntist
hann konu sinni, Noéma Bur-
mester.
Willy Burmester var um
langt skeið heimskunnur mað-
ur, sem einn allra mesti töfra-
maður fiðlu-tónlistarinnar. Eg
hefi hitt fáeina menn, sem ver-
ið höfðu áheyrendur hans, og
dáðust þeir mjög að snilld lians
og leikni. Hann var einnig
hnyttinn og slyngur tækifæris-
ræðumaður, og þægilegur og
viðfelldinn í umgengni. Hann
liefir ritað ævisögu sína ogkenn-
ir þar margra grasa um merka
menn, er hann hefir kynnzt á
hinum mörgu ferðum sínum.
Virðist hókin rituð af hæversku
og hreinskilni. Heimsfrægð
vann Burinester á unga aldri, 23
ára gamall, með hinum glæsi-
lega tónlistarsigri í Berlín 1894
(sem nánar greinir frá hér á
eftir) .Hversu óskapleg þrekraun
æfingarnar undir tónleikana
liafa verið, má gerla sjá af því,
að i finnn næstu mánuði á und-
an, frá maí til október, æfði
hann sig á hverjum einasta
degi, frá því klukkan 6 á morgn-
ana til kl. 11 á kvöldin, með
stuttum matarhléum. — 14—15
klukkustunda vinnudagur!
Listamanns frægð fæst ekki,
fremur en önnur gæði, nema
ineð markvissri ástundun og
þrotíausri elju. Hann hókfærði
æfingarnar og nefnir sem dæmi,
að í þessa fimm mánuði hafi
hann hvorki meira né minna en
4276 sinnuin æft sig á „G-dur-
Terts-Capricen“ eftir Paganini,
en þá segist hann líka liafa ver-
ið orðinn ánægður með árang-
urinn.
Burmester ætlaði að lialda 5
íónleika í Berlin. Kostnaðurinn
við hvern þeirra var um 1100
mörk, 4000 mörk fékk hann að
láni, til að geta komið þessu í
framkvæmd, því auðvitað þurfti
að greiða kostnaðinn fyrirfram.
Umboðsmaðurinn vildi enga á-
hættu hafa af þessu fyrirtæki.
Var því elcki annað að gera fyr-
ir Burmester, en að duga eða
drepast. — Hann var staðráðinn
í því að duga — og það gerði
hann.
Burmester andaðist í Ham-
borg 1931 eða ’32?
S. K. S.
Það var ömurlegur þoku-
morgunn, þegar kona mín og eg
komum til höfuðborgar þýzlca
ríkisins. Við fengum olckur að-
setur í litlu og íhurðarlausu gisti-
húsi, og neyttum morgunverðar
á veitingastofunni „Bauer’*.
Veðrið var ömurlegt og sjálf
voriiin við einnig í ömurlegu
skapi. Eg horfði stúrinn á svip
út um gluggann, út á götuna,-
sem var að komast í umferðar-
haminn. Eg sá fólkið hraða sér
kæruleysislega livað fram hjá
öðru, stóra almenningsvagna og
vagnhesta sem slettu fótunum
þreytulega. Mér fannst þeir vera
álíka niðurbeygðir og við. Mér
varð hugsað til hinnar litlu glað-
væru Helsingforsborgar. Ef til
vill hefðurn við þegar lagt af
stað þangað aftur, ef eg hefði
ekki verið búinn að greiða fyrir-
fram allan kostnaðinn við
hljómleika mína í Berlín. Þann-
ig voru brýrnar brotnar að baki,
og ekki annars kostur, en að híta
á jaxlinn og taka því með karl-
mennsku sem að höndum hæri.
Þegar eg dragnaðist óleiðis til
tónleikaskrifstofu Wolfs, fannst
mér umferðin á götunni og liinn
iðandi mannfjöldi, minna mig
á mauraþúfur. Það lagðist á mig
eins og mara og dró úr mér all-
an þrótt. — Það var þessi risa-
borg, sem eg ókunnur hljóm-
sveitarstjóri frá Helsingfors,
ætlaði að sigra — og hljóta
heimsfrægð að Iaunum. Mér
fannst hugsunin hvorttveggja í
senn, ósvífin og einfeldnisleg.
Ekki bætti það úr skák, er Her-
mann Wolf, sem sá um undir-
húning tónleikanna, sagði við
mig: „Þér liljótið að vera auð-
ugur maður, svo lítið þekktur
sem þér eruð, að ætla að halda
tónleika hér í Berlínarborg, með
aðstoð hljómsveitar. — Þér getið
ekki vænzt mikils árangurs í
skjótri svipan, og þar að auki
með Paganini-tónleikum“. (Nic-
cola Paganini fæddist í Genua
árið 1782, en andaðist í Nissa ár-
ið 1840. Hann er talinn vera ein-
hver allra mesti fiðlusnillingur
sem uppi hefir verið, og afkasta-
mikið og merkilegt tónskáld, og
samdi liann lög sín fyrir fiðlu-
leik. Þau kváðu gjöra óskaplega
miklar kröfur um leikni og
kunnáttu, ef vel á að fara). „Það
er að vísu nýstárlegt, en eigi að
síður þegar allt kemur til alls
hæpið, einkum gagnvart blaða-
dómunum, en þar er ekki alltaf
horin tillilýðileg virðing fyrir
hinni algildu snilld. Eg veit
raunar ekki livernig frammi-
staða yðar verður. — En ef þér
reynist vandanum vaxinn, getur
vel verið að hærilega rætist úr.
Þér ættuð að líta til Otto Less-
manns, liins áhrifamikla tón-
leikadómara við „Musikzeitung“
og ef yður tekst að vinna hann á
yðar hand, er þegar mikið feng-
ið“.
Eg hætti mér út í „ljóna-
gryfjuna“ til að hitta Otto Less-
mann, að máh, og auðvitað var
liann allur á nálum, út af Paga-
nini-tónleikunum. Hann réði
mér algjörlega frá þeirri hug-
mynd, og hafði handbær kynstr-
in öll af ráðleggingum, um lög
sem eg ætti heldur að leika,
og eggjaði mig lögeggjan, að
hreyta tónleikaskránni. Mér var
þungt í skapi og þrákelknin sauð
í mér á leiðinni, er eg liélt aftur
til Wolf, til að tjá honum árang-
urinn af viðræðunum við Less-
mann. En þá var liann búinn að
skipta um skoðun, og sagði:
„Lálið viðtökurnar hjá Less-
mann, ekkert á yður fá, ef til
vill eruð þér ótrúlega snjall, og
ef svo er, er það sannarlega ó-
maksins vert að hlusta á Paga-
nini tónleika. Þér vekið athygli
fólks á yður með þessu, og einn-
ig tónlistardómaranna, þó að
þeir kunni að láta annað í veðri
vaka. Mest ríður á því að þér
sjálfur bregðist ekki“. — Þetta
hafði bætandi áhrif á hugar-
ástand mitt. Eg rólaði af stað í
liægðum mínum, þangað sem
aðgöngumiðarnir að tónleikun-
um voru seldir. Tveir heldri
menn, stóðu við gluggann, þar
sem tónleikaskráin min státaði.
— „Eg kannast ekkert við nafn
þessa fiðluleikara, en hann lilýt-
ur að vera vel lærður, þar sem
hann ætlar að leika inörg af erf-
iðustu tónverkum Paganini. —
Hvernig lízt þér á — Eigum við
að kaupa okkur aðgöngumiða?“
— Hið taugásjúka sálarástand
mitt, liefir sennilega liaft álirif
á náungana, því þeir fóru inn,
og keyptu meira að segja þrjá
aðgöngumiða! — Það hafði þó
litið að segja, upp i kostnaðinn,
því hvert tónleikakvöld, kostaði
mig um 1100 mörk, en andvirði
seldra aðgöngumiða nam sam-
tals 65 mörkum (fyrsta kvöld-
ið) ! — Eigi að síður var salur
„Söng-háskólans“ þéttskipaður
áheyrendum, — sem fengið
höfðu gjafamiða!
Það er f jarri því að vera eins
auðvelt, og margur lcann að
liyggja að fylla stóran sal af á-
heyrendum, á heppilegan hátt.
Stundum verður jafnvel að beita
hörku. Á því þurfti reyndar ekki
að halda að þessum tónleikum
hjá mér. Tónleikaskráin liafði
vakið athygli. Blaðadómararnir
voru mættir með tölu. Tónlist-
arkennarar, tónlistarunnendur
og nemendur tónlistarskólanna,
slógust blátt áfram, að því er
mér var síðar tjóð, um gjafa-
miðana.
Það er venj ulega alveg sérstölc
manntegund, sem hagnýtir sér
gjafamiða, og er auðþekkt á
þrennu: í fyrsta lagi kemur það
fólk að jafnaði, of seint, í öðru
lagi fer það ekki úr yfirhöfnun-
um og í þriðj lagi er það dóm-
harðast! Paganini-tónleikar
mínir, voru lausir við þessi ein-
kenni. Forvitnisleg eftirvænting
var á liverju andliti. — Tilfinn-
ingar mínar, þegar til skarar
skyldi skríða, voru líkastar því
sem eg get liugsað mér tilfinn-
ingar glæpamanns, sem verið er
að leiða til höggstokksins. — En
jafnvel slikar tilfinningar rjúka
út í veður og vind, þegar lcollur-
inn er laus frá holnum. -— Það
var varlahægt að segja,að höfuð-
ið á mér væri á síiium rétta stað,
meðan hinn síðasti undirbúning-
ur fór fram. Eg hafði gjörsam-
lega glatað hæfileikanum lil að
hugsa. Ef einhver hefði sagt
mér, að bvrja „D-dur“ tónverk
Paganini, í „G-dur“, liefði eg
sennilega gert það. — Það voru
einungis augun, sem störfuðu
ennþá að einhverju leyti, því er
eg gekk sem í leiðslu, fram á
leiksviðið, sá eg — sem í þoku,
stóra hljómsveit í kringum mig,
og mörg hundruð andlit, sem
horfðu á mig framan úr salnum.
En jafnskjótt og liinir sterku
tónar hljómsveitarinnar lieyrð-
ust, fékk eg ráð og rænu, eða
öllu lieldur, komst eg i einlivers-
konar dásamlega róandi kæru-
leysisástand, gagnvart öllu sem
kynni að gerast. — Eg setti
djarfmannlega boga á streng,
— til að sigra! Þegar eftir liina
fyrstu tóna, sá eg; skyndilega, í
anda, prófraunina við inntöku-
prófið í Tónlistarháskólann.fyrir
rnörgum árum. Mér fannst eg
vera kominn í sama lierbergið,
með „græna borðinu“ og sá pró-
fessorana í kring um mig, með
örvandi velþóknunarlátbragði.
Eg ölvaðist af velvilja þeirra,
komst í hrifningarástand, varð
laus úr öílum viðjum, og lék
eins og mér bar skylda til og
nauðsynlegt var, til að sigra Ber-
lín! Það er erfitt fyrir mig, án
þess að vera talinn drýldinn
lirokagikkur, að lýsa því, hvern-
ig áheyrendurnir létu velþókn-
un sína í Ijós að loknu fyrsta
tónverkinu. En ógleymanlegast
mun mér þó ætið verða, livernig
hljómsveitarspilararnir komu
fram við mig. Þeir voruhrærðir,
óskuðu mér til hamingju með
föðurlegri óstúð, þrýstu hendur
mínar og tóku innilegan þátt í
hamingju minni. Það var engu
líkara en að þeim fyndist þetta
vera þeirra eigin sigur. —
Hverjir voru þessir hljómlistar-
menn — og hvers vegna man eg
svona vel eftir þessu? — Það
vorii hljósveitarmennirnir úr
hljómsveit sem eg hafði stjórn-