Vísir Sunnudagsblað - 31.08.1941, Blaðsíða 7

VÍSIR SUNNUDAGSBLAÐ
7
að austur í Rússlandi, — þá er
eg gérði mér ekki miklar vonir
um framtíðina. Þetta voru
hljóðfæraleikarar með gott
Jijartalag, sem ávalt höfðu haft
mætur á hinum unga hlómsveit-
arstjóra þeirra, og ævinlega
reynt að hughreysta hann.
Þetta kvöld ijómuðu andlit
þeirra móti mér. Það var engu
líkara, en að þeir hefðu haft
lmgboð um að svona myndi
fara, og hefðu rólegir heðið
þessa kvöld.
Þessir Paganini-tónleikar
mínir urðu fullkominn sigur.
Blaðadómaramir, sem annai’s
hlusta á eitt eða tvö tónverk, og
vegna hinna erfiðu skyldustarfa
sinna, verða að þeytast á milli,
á aðra tónleika, voru kyrrir í
sætum sínum, þar til hinn síðasti
tónn liljómaði í sal Sönglistar-
Jiáskólans. Að tónleikunum
loknum þusti fjöldi manns til
mín, sem eg hafði aldrei séð
áður: Hljómlistar-stjórar og
hljóðfæraleikarar, sem allir
óskuðu mér hamingju. Svona
atburðir finnst mér nú, eins og
öðrum kunnum listamönnum,
vera ofboð eðlilegir, en liafði
þá einhver draumkennd og
hjartnæm áhrif á mig, óþekkt-
an hljómsveitarstjóra, sem allt
i einu var orðinn hinn mikli
,,sigurvegari“. — Þvilík hrein
og ósnortin tilfinning er ekki
meðal fánýtustu eiginleika sál
arlifsins. Blátt áfram sagt, og
iaust við allt óþarfa lítillæti,
leyfist mér að segja, að eg á
marga tónlistarsigra að baki
mér, og þó þeir hafi auðgað líf
mitt, — iivað voru þeir í saman-
burði við hinn fyrsta sigur
minn í Berlín ? -— Alla æfi mina
mun hann gnæfa sem foldgnátt
fjall yfir aðra minningafjár-
sjóði mina.
Og svo næstu daga, blaða-
dómarnir! Það er varla unt að
til hafi verið hamingjusamari
maður en eg þegar eg var að
lesa blaðadómana upphátt fyrir
konu mína, brast röddin stund-
um, svo hrærður var eg. Að
vera laus við áhyggjur og kvíða,
að vekja einróma aðdáun í Ber-
iín. — Það var næstum því of
mikil liamingja fyrir mig, sem
að visu hafði alltaf unnið og sótt
markvíst fram, með iðni og á-
stundun. En þó hafði eg aldrei
dirfst að gera svona miklar
vonir.
— Eins og áður er getið, voru
blaðadómarnir um hljómleik-
ana í Berlín svo góðir sem frek-
ast verður á kosið. í kjölfar
þeirra komu svo blaðaummæli
hinna annara stórborga í Þýzka-
landi. Um listræn efni voru Ber-
linarblöðin heimsdrottnandi
stórveldi. Þau höfðu'sagt töfra-
orðið, sem iauk upp öllum dyr-
um fyrir mér. 1 minni ástkæru,
iistelsku Vínarborg, naut eg
fyrstu áhrifanna af þessum tón-
leikasigri, þvínæst i Prag, Belg-
íu. Hollandi og Frakklandi. En
til aiirar ólukku var metnaðar-
girnd minni ekki fullnægt með
þvi, nema að nokkuru leyti.
Til er mikið og stórt eyland,
sem allir listamenn þrá og
keppa eftir að sigra: England.
Árið 1895 steig eg i fyrsta sinn
fótum minum þar á land, með
hinar djörfustu framavonir i
huga, i jreim tilgangi að halda
þar marga tónleika, fyrir milli-
göngu hins fræga liljómleika-
umboðsmanns: D. Mayer. Að
sigra heimsborgina London, og
því næst að sjá hinar stórborgir
landsins falla, hverja af annari,
var markmiðið. Hin ágætu um-
mæli þýzku blaðanna um mig,
sem ensku blöðin vitnuðu óspart
i, áttu sinn góða þátt i því, að
mér tókst að sigra hið „volduga
vígi“: Lundúnaborg. Eg liélt þar
fimm tónleika hvern af öðrum,
og tókst að ná þeim tökum á
hinum dulu og hlédrægu Eng-
lendingum, að þótt áheyrendur
væri heldur fáir i byrjun tókst
mér að fá rifrildis aðsókn, loks
fullt hús áheyrenda. —- Eg
hafði sigrað, og var himinlifandi
glaður. — Þvi að vinna frægð i
Englandi er hverjum lista-
manni úrslitasigur. Fyrir utan
hinn fjárhagslega ágóða er sá
siðferðilegri og sálræni ávinning-
ur sem er því samfara, einnig
mikils virði. Þrátt fyrir það, þó
enska þjóðin, með fáeinum und-
antekningum þó, hafi ekki lagt
verulega af mörkum á hljóm-
listarsviðinu, er næmleiki þeirra
augljós, og sú nautn sem þeir
Iiafa af góðri hljómlist.
Sem dæmi þess má nefna
Hándel, er öðlaðist nýlt föður-
land í Englandi. Það er hægt að
halda áfram: Brahms, Liszt,
Wagner og Sti’auss, staðfesta
það dálæti, sem Englendingar
hafa á „þýzkri“? tónlist. (Franz
Liszt var, sem kunnugt er, ung-
verskur að ætt og uppruna, en
Johan Strauss, austurrískur).
Þessi staðreynd hlýtur að hræra
tilfinningar okkar. Jafnvel ekki
einu sinni heimsstyrjöldin, sem
kom róti á hugsunarhátt fjöld-
ans, megnaði að má þessi spor
út. Þess vegna minnist eg dval-
arinnar í Englandi fyrir mörg-
um áratugum síðan, með inni-
legri ánægjukennd. Það er
.skylda min að líta hlutdrægnis-
laust á þessar staðreyndir.
Hversu mörg andlit, ljómandi
af ánægju, er sökktu sér niður
í dulardjúp listarinnar, hefi eg
ekki séð í hljómlistarsölum
Lundúnaborgar? Til dæmis
þegar Joachim (Josep Joachim
fæddist 1831, frægur austur-
rískur fiðlusnillingur, seinna
prófessor og rektor tónlistarhá-
skólans í Berlín, og kennari
Burmesters) og meðleikarar
hans, með liinum göfga og
glæsilega skilning á list Beet-
hovens, spunnu hina fegurstu
töfraþræði listarinnar, fyrir
fullu liúsi áheyrenda. — Og
allar aðrar minningar minar
þaðan, þar á meðal frá mínum
eigin tónleikum. Róðrarferðirn-
ar á Thamesfljóti, skógargöng-
urnar í fallega skemmtigarðin-
um á fljótsbakkanum, hinn
gullni maítimi, með blómgun
og endurnæringu hins unga
listamannshjarta, sem átti löng
og ströng erfiðisár að baki, og
alltaf hafði þráð þessa fegurð
og þennan unað, sem ennþá
varpa mildu endurskini á lif
mitt á gamals aldri.
Árið 1987 hafði mér auðnast
sú lýðhylli í Englandi, sem eng-
inn listamaður annar, hvorki
fyrr né siðar, getur státað af.
Eg var þá á tveggja mánaða
tónleikaferð um England, Skot-
land og írland. Vinsældir mínar
virtust ekki eiga nein takmörk,
einkum varð eg þess þó var á
ferðum mínum. Frá heldri
manninum og niður í burðar-
manninn, gafst mér að lesa
á andliti allra óvæntan
fögnuð við að sjá mig. Á
götum Lundúnaborgar óx
liinni viðkunnanlegu sjálfsvel-
þóknunarkennd minni fiskur
um hrygg við að verða þess var,
að vegfarendurnir, þvert á móti
allri venju, snéru sér við til að
horfa á eftir mér og fá tækifæri
til að sjá mig. Það kom jafnvel
fyrir, að mér var veitt eftirför
af aðdáendum. Ef eg staðnæmd-
ist og skoðaði hugfanginn hinar
dásamlegu gluggasýningar
verzlunarliúsanna, hópaðist fólk
utan um mig, aldnir og ungir.
Verzlunarfólkið horfði á mig
með biðjandi augnaráði, um að
lita inn i verzlanirnar, auðvitað
ekki til að verzla, en einvörð-
ungu vegna sæmdarinnar.
Menn geta auðveldlega gert
sér í liugarlund, hvílika sælu-
tilfinningu þessi óvænta aðdáun
á mér vakti. í upphafi var eg
í einskonar gleðidvala, seinna
dró lieldur úr áhrifunum —
þetta varð að vana. — Auðvitað
brá mér eigi alllítið í brún, er
eg komst að hinni raunverulegu
ástæðu fyrir allri þessari aðdá-
un, sem alls ekki var mér ætl-
uð. Fólk liért nefnilega að eg
væri Friðþjófur Nansen! sem
þá var nýkominn úr hinum
frækilega Norðuríshafs leið-
angri sínum. Þessi „andstyggi-
lega“, vinsæli maður ferðaðist
um England í fyrirlestraerind-
um samtímis þvi, sem eg var
þar á tónleikaferðum mínum.
Eg var yfirbugaður maður, —
velsældarkennd mín var rokin
út i veður og vind, og mikil-
mennskuþótti minn að engu
orðinn. — En því ber ekki að
neita, að við vorum líkir í títliti,
og meira að segja svo likir, að
jafnvel fyriilestraumboðsmað-
ur (Impressario) hans, þekkti
okkur ekki að. Hann var fölleit-
ur i andliti eins og eg, yfir-
skeggið og augun voru eins, og
það sem setti smiðshöggið á allt
saman, var að við vorum báðir
í loðkápum, með heljar stórum
kraga, og svo með loðliúfu, sem
auðvitað liallaðist hæfilega
mikið. — Það kemur ennþá fyr-
ir, þó að langt sé um liðið síðan,
að eg verð gripinn einhverri
vandræðalegri auðmýkjandi til-
finningu, þegar eg minnist þess-
ara kynlegu misgripa, sem
lögðu skýjaborgir mínar i rúst-
ir í einni svipan.
Einhverju sinni, er eg var á
járnbrautarferð í Lundúnaborg,
brá ekki út af vananum. Starfs-
menn og samferðafólk gekk
brosandi og vingjarnlegt fram
hjá klefanum minum, til að geta
skoðað mig í ró og næði, og allt
i einu koma tvær ungmeyjar
þjótandi inn til min, og báðu
mig um eiginhandar áritun
mína!! — En þrátt fyrir að
stærilæti mínu væri misboðið,
varð eg við óskum þeirra, og
skrifaði eins og að líkum lætur,
— mitt eigið nafn. Vonbrigði
stúlknanna leyndi sér ekki, þó
virtist önnur þeirra átta sig á
því, að óviðeigandi væri að láta
um of á því bera, og bað mig af-
sökunar á því, hún hefði haldið
að eg væri — Nansen! — Eg
huggaði hana með því, að eg
væri Jíka þó nokkuð þekktur
maður, og skýrði það nánar. Þá
áttaði hún sig og spurði undr-
andi, hvort eg væri liinn „frægi
fiðluleikari ?“ — Og lét því næst
i ljósi ánægju sína yfir þvi, að
hafa þó að minnsta kosti fengið
eiginhandar áritun mína!
S. K. Steindórs
þýddi mjög lausl.
Vertu ávallt kurteis i við-
móti. Það kostar sjaldan mikið,
en getur orðið þér að ómetan-
legu gagni.