Vísir Sunnudagsblað - 14.09.1941, Blaðsíða 1
1941
Sunnudaginn 14. september
37. blad
A SLETTII OG I AXARFIRÐI.
EFTIR RAGNAR ÁSGEIRSSON
V 4*
Eg átti erindi i Axarfjörð, en
var búinn að fá nóg af að aka i
bilum og greip því fegins hendi
tækifærið sem bauðst mér á Ak-
ureyri 16. júlí, að fara þaðan
með Esju til Kópaskers. t>að
var hressandi tilbreyting i því,
að koma á sjóinn spegilsléttan
um hásumarið norður að nyrstu
töngum.
Ekki ætla eg mér að fara að
lýsa siglingu við Eyjafjörð, þar
sem vel hýsl bændabýli blasa
við, til beggja handa og skammt
á milli þeirra. Utan við Höfða-
hverfið á Látraströndinni lekur
slrjálbýlið við, en milli liinna
byggðu jarða þar standa eyði-
býlin, æði mörg og þögul vitni
um landflótta • íslendinga úr
sveitum sins eigin lands, í kaup-
staðinn, frá moldinni til mal-
bikaðra stræta. Og lífið verður
þá enp þyngra fyrir þá, sem eft-
ir þreyja, af tryggð við sveitina
sína og jörðina. Langar bæjar-
leiðir, fólksfæð, unz ekki verður
við unað lengur og nienn verða
að fara sömui leið og hinir, sem
á undan fóru. Þarna sýnast þó
fagrir blettir og grösugir á
Látraströndinni og i Fjörðum,
þegar siglt er framhjá nærri
landi i góðu veðri. Þetta er
bjartur sumardagur og hlýr, en
á köldum vetrardegi lítur lífið
og landið öðruvisi úl á þessum
slóðum, sem liggja fast við
þjóðveg sjávarins, en eru þó svo
afskekktar.
Það er ólikt að sitja i hinum
notalegu salarkynnum Esjunn-
ar, eða að eiga að lifa lífinu
þarna.
Esjan er allra elskulegasta
skip, að minnsta kosti uni eg
mér allaf vel um, horð í henni.
Eitt er einkennilegt um þetta
skip hins íslenzka ríkis, það, að'
reykingasalurinn er prýddur
myndum eftir íslenzkan lista-
mann, og er það meiri hugui-
semi i þeirra garð en þeir eiga
að venjast, þegar um opinberar
byggingar er að ræða. I liverri
einustu af opinberum bygging-
um ættu listamenn okkar að fá
viðfangsefni, vegna þeirra
sjálfra og almennings, sem
þyrfti að liafa eittlivað gott og
fagurt að horfa á sem allra oft-
ast.
Gunnlaugur Ó. Scheving liefir
gert myndir þær, sem hér um
ræðir og valið sér efni úr þjóð-
sögum oklfar. Hinar teiknuðu
myndir hans sýna Guðmund
góða, er vigir bjargið í Drangey;
þar er Æru-Tobbi í smiðjunni,
djákninn með Gunnu fyrir aft-
an sig úli i miðri Myrkánni,
Borghildur álfkona — að ó-
gleymdum Sæmundi fróða með
Saltarann í hendi, reiddan að-
höfði kölska i selslíki og ýmis-
legt fleira. Myndirnar eru 8 eða
9 talsins og er það eitt við þetta
að alhuga, að þær þyrftu að
vera um' helmingi fleiri, til þess
að prýða hinn stóra sal veru-
lega. Það er eins og sl^orti svip
á skreytingu salsins, vegna þess,
að myndirnar eru of fáar. Sal-
urinn er svo stór. Það ber sann-
arlega að þakka, þegar munað
er eftir listamönnunum og leit-
að lil þeirra — og er þessari
hógværu aðfinnslu, að myndirn-
ar þyrftu að vera fleiri, hér með
skotið til forstjóra skipaútgerð-
arinnar. Nógu er af að taka, þar
sem þjóðsögurnar okkar eru —
og nóg af peningum hjá skipa-
útgerðinni til að kippa þessu í
lag.
Esja leggst hjá Flatey á
Skjálfanda og dvelur þar í tvær
klukkustundir. Eyjarskeggjar,
sem voru að vísu allir skegg-
lausir, köma út með lýsistunn-
ur sem, hverfa óðfluga uiður í
iður Esjunnar. Því miður kem-
ur ekki til mála að fara í land,
og hefði þó verið gaman að
koma þar, því eyjan er frjósöm
og á síðari árum er farið að
rækta þar kartöflur. Yar mér
sagt, að sunnlenzk kona, er
þangað hafði giftst, hefði fyrst
byrjað á þeirri ræktun þar, —
en áður þótti ekki trúlegt að
það myndi heppnast.
Svo eru akkeri upp dregin og
lialdið áfram ferðinni, siglt all-
nærri landi, og er tigulegt að sjá
Ilágöng og Víknafjöllin, þegar
haldið er til Iiúsavikur. Víkin
sú er að ýmsu leyti einn eftir-
tektarverðasti kaupstaður þessa
lands, vegna hinnar miklu og
góðu ræktunar allt í kring. Er
þar ný og gömul ræktun, þvi
gamJir Húsvíkingar skildu
gjörla hverja þýðingu hún hafði
fyrir þorpsbúa. En ekki er þar
ræktað eingöngu gras, heldur
eru þar einnig stórir og smáir
kartöflugarðar, sem hafa drjúg-
um aukið hagsæld kauptúnsins.
Á Húsavíkurbryggju er ið-
andi líf. Færeyskt fisktökuskip
liggur við bryggjuna, bátarnir
eru að lcoma úr róðri og losa sig
við aflann beint í skipið. Þar er
fiskurinn veginn og þveginn og
síðan ísaður í lest. Háar upp-
hæðir liafa fengist fyrir aflann.
Allir hafa nóg að starfa, en
sandpokar, sem eru milli bjálka
utan um stýrishús færeyingsins,
minna harkalega á alvöru þeirra
tíma, sem nú standa yfir. Síld-
arverksmiðjan á Húsavík starf-
ar ekki i sumar, en í fjörunni
eru lióipar manna, sem, moka
sandi á bíla og er honum síðan
ekið inn fyrir steyptan garð til
uppfyllingar. Virðist ókunnug-
uro áhorfanda seni slíkt verk
hefði eins mátt bíða vetrar Qg
vinnuleysis og að láta gera það
um liá sumartímann.
m
Svo er aftur haldið áfram
meðfram ströndinni og farið
nærri Lundey, sem er auðvitað
öll sundurgrafin, eins og vera
ber á eyju með sliku. nafni.
„Prófastarnir“ standa í holuop-
um sínum með livita brjóstið
og rauða nefið og senda frá sér
tóninn við og við. Inni í liolunni
kúrir kofan og biður eftir silun-
um. Þá er farið hjá Mánáreyj-
um út af Tjörnesi, og er önnur
há en liin lág, en inn við land
sér á grænkollótta fallega stapa.
Um kvöldið, seint, er komið
að Kópaskeri. Þar er leitað
liúsaskjóls hjá Birni kaupfélags-
stjóra Kristjánssyni og það auð-
fengið. Kópasker er litið þorp á
láglendinu sunnan við Snartar-
staðarnúp og Leirhafnarfjöll,
sem aðskilja Núpasveit og hina
eiginlegu Melrakkasléttu. Ekki
er hægt að segja að fagurt sýn-
ist á Kópaslceri við fyrstu sýn,
þvi sendið er og gróðurlitið í
kringum þessi fáu liús, sem þar
eru. En garðar með kartöílum
og öðrum ágætum matjurtum
eru þar við húsin. í þangi vöxn-
um lónum í fjörunni buslar æð-
urin með ungana sina og unir
sér prýðilega þarna norður við
heimskautsbaug.
Morguninn eftir geng ég að
skoða nýræktina við kauptúnið,
skannnt fyrir ofan. Maður
stendur þar undrandi hjá hin-
uin stóru og fögru sáðsléttum,
þar sem liáliðagrasið virðist ná
meiri þroska en annarsstaðar á
landi hér. Mörgum þeim, sem
eru ókunnugir landinu i heild,
hugsa sér að æði svipað sé á
nyrztu löngum Iandsins, vest-
an og austan, en það er öðru
nær, en að svo sé. Hálendi Horn-
stranda og láglendi Melrakka-
sléttu er gjörólíkt og líklega er
Sléttan að ýmsu leyti með hetri
sveitum, enda þótt Látra-Björg
væri á öðru máli, er hún kvað;
Slétta er bæði löng og ljót,
leitun er að verri sveit.