Vísir Sunnudagsblað - 14.09.1941, Blaðsíða 2

2
VÍSIR SUNNUDAGSBLAÐ
r
Hver sem þarna festir fót
fordæmingar byggir reit.
Eg hafði alls ekki verið beð-
inn að koma á Sléltu og brá mér
þangað eingöngu fyrir foi*vitnis
sakir, þar sem eg nú var kom-
inn svo nálægt, og eg sá ekki
eflir því, enda þótt eg kæmi þar
uðeins á tvo bæi, Leirhöfn og
Nýhöfn. Frá Kópaskeri eru 12
eða 13 km. að Leirhöfn, og bíl-
vegur er kominn alla leið til
Haufauhafnar. Bærinn í Leir-
líöfn stendur vestan undir Sand-
f.jalli, sem er aðeins rúmlega
100 metra hátt, á bakkanum. við
slórt og grunnt stöðuvatn. í því
er afarmikill gróður, sem nær
víðast upp á yfirborð vatnsips,
Leirhöfn er stórbýli og prýði-
Iega setið. Þar býr nú Helgi
Kristjánsson og er hann yngst,ur
hinna mörgu og viða kunnu
Leirhafnar-bræðra, sem allir
eru sagðir hinir nvestu atorku-
menn.
Það, sem vekur fyrst undrun
í Leirhöfn, eru liinar miklu sáð-
sléttur, og eru þær einnig þær
elztu á þessum slóðum, um 20
ára gamlar. Þær gerði Hefgi
bóndi, er hann var nýkominn
hehn úr Noregsferð. Annað,
senv vekur álíka mikla eftirtekt,
ef ekki meiri, þvi sáðsléttur
ættu að vera sjálfsagður hlutur
. á bóndabýli; er hinn mikli
heimilisiðnaður bóndans. Er
það leðuriðnaður, sem Helgi
liefir gert að sérgrein sinni,
einkum húfugerð, en einnig
töskúr og fleiri íeðurvörur. —
Þettá vissi eg að vísu áður en eg
kom' að Leirhöfn, vegna þess, að
í.mörg ár ferðaðist eg með leð-
urhúfu frá Leirhöfn á höfðinu,
alllöngu áður en eg þekkti
Helga. Hinar miklu sáðsléttur
eiga vissulega sinn þátt í heirn-
ilisiðnaðinum. Á véltækum, tún-
um er heyskapurinn leikur, bor-
ið saman við að kroppa karga-
þýfi. Enda segir Helgi bóndi, að
heyskapartíminn, slátturinn, sé
eiginlega frí- eða livíldartimi
sinn. Og situr jafnyel og saum-
ar húfur unv sláttinn. Einni eða
tveimur húfum kom haníi sam-
an meðan við lijónin vorum
þar, enda þótt eg tefði lieilmik-
ið fyrir honum. — „Hvað er
langt síðan þú fórst að búa tii
húfurnar?“ spyr eg. „Um 20,
ár.“ — „Og hvað lieldur þú, að
þú liafir saumað margar alls?“
—- „Ætli það fari ekki að nálg-
ast 20, þúsundið,“ segir Helgi.
Það má kalla vel af sér vikið,
og þessi heimilisiðnaður veltir
nú orðið nviklum fjárhæðum,
bæði í efni og vinnu. Og til til-
breytingar gripur Iielgi í bók-
band að vetrinum. Fjölhæfir
menn þurfa aldrei að grípa til
örþrifaráða lil að fá tímann til
að líða, lieldur reynist þeim æv-
in jafnan of stutt.
Á lilöðuloftinu er unninn við-
ur, sagaðir og höggnir bjálkar
úr rekaviði, sem oft berst þar
að ströndum, og i skemmunni
er selaspik og selakjöt ætlað
tófunum, sem eru þar í mörg-
um. búrunv, silfraðir refir ú;t-
lendir og mórauðir m.elrakkar
af sléttunni, sem þeir gáfu nafn.
Um þetta hugsar Sigurður bróð-
ir Hélga, sem er þar í Leirhöfn
hjá lionum, afkastamaður til
allra verka, víst á sextugs aldri.
Eg hefði gjarnan viljað vera
með honunv nokkra daga og
pumpá upp úr' honum sitl af
hverju um lífið á Sléttu fyrr og
síðar. Ýmislegt sagði hann mér
og margt, sem eg liafði alls
ekki heyrt áður, t. d. um siðustu
æviár Páls Ólafssonar skálds, er
hann var ásamt Ragnhildi sínni
á Sigurðarstöðum á Sléttu. Fór
liann með ýmsar visur eftir
hann frá þessum tírna, sem eg
liafði ekki heyrt fyr. Var þar á
meðal þessi um kerlingu þar á
bænum, sem oft var að ergja
hann með nöldri sínu:
Hænsnin eru mesta mein
mitt og allra á bænum.
Þó er verri Ólöf ein
áttatíu hænum.
Þá sver þessi sig í sömu ætt-
ina:
Hér er rifist hvíldarlausl
svo hófi engu nemur;
vetur, sumar, vor og liaust
og verst, þegar einhver kemur.
Vafalaust lifa þarna ýrnsar
minningar um þetta alþýðleg-
asta skáld 19. aldarinnar, sem
ekki er vitað annarsstaðar.
Eitt hið einkennilegsta, sem
eg sá í Leirhöfn, var í sambandi
við tjörnina, sem er mjög gróin
nykrutegundum .Þar halda flór-
goðarnir sig, fleiri en eg lief
séð á nokkrum öðrum stað áð-
ur. Flórgoðinn byggir hreiður
úr jurtaleifum, sem flýtur á
vatninu, ungar þar út eggjun-
um og flotinn er aðsetur ung-
anna þar til þeir eru orðnir
allstálpaðir. Eg hef aldrei séð
fleiri en eitt eða tvö flórgoða-
hreiður í sömu tjörn fyr, en
þarna vortr 23 eðá 24' hreiður í
Leirhafnartjörn. Þar íágu mæð-
urnar á eggjum eða ungum sin-
um, eða- syntu með þá á eftir
sér um tjörnina. Þarna ónáðar
þá engínn, þeir eru friðhelgir •
og fjölskyldunum, liefir fjölgað :
mjög síðustu tvö árin. Þarna
synda þeir um við bakkann og ;
er unun á að horfa, þeir gera
tjörnina töfrandi fagra, þó hún:
sé það í rauninni ekki sjálf. Og;
flórgoðarnir eru, eða gætu ver--
ið, tákn iðjuseminnar, því þeir*
eru að frá morgni til kvölds, þar-
er aldrei dautt augnablik» Þvl
þykir Leirliafnarfólkinu vænt
um flórgoðana á Ijörnínni. Og
sakna þeirra, þegar frostið kem-
ur og veturinn breiðir sitt hvíta
klæði yfir.
Síðari daginn fór eg til Krist-
ins bónda i Nýhöfn, skammt
frá Leirhöfn, nær sjónum. — -
Hann er einn þeirra Leirhafnar- •
bræðra og mesti völundur. Þar •
er fullkomið vélaverkstæði ái
bænum, með vélum, sem eru i
flóknari en svo, að eg treysti i
mér til að lýsa þeim. Marga bil-1-
aða hreyfivél liefir ILristinm gerti
við, svo að bátar gæti*j haldiðí
áfram veiðum, og spítrað') milÞ-
inn tíma við að leiía, aðgftWa á.
fjarlægari stöði^n,.
Við sjóinn, skaniiaut frá Ny-
höfn, stenöuiy ljjife, sem stund-
urn liefip. yorið aðsetur fær-
ej^skra sjómanna. En nú eru þar
engir frá þeirri þjóð, vegna
stvrjaldarinnar. Hin stóru fjór-
hús vekja undrun aðkomu-
mannsins, en ekki man eg fyrir
hve mörg hundruð þau eru;
kartöflugarðar eru þar og í
hinni sendnu jörð við sjóinn og
sáðsléttur stórar. Húsgögn í
stofunni eru úr mahogny úr
strönduðum, skipum og fjaran
gefur fleira en beilina.
Þelta, sem eg sá af hinni
norðlægu Sléttu, fannst mér svo
lieijlandi, að mig langar nú til
að sjá meira af henni, þó ekki
gæti eg leyft mér það í þetta
sinn.
Á Hraunhafnartanga, sem er -
nyrsti tangi landsins, er dys ;
Þorgeirs Hávarðssonar fóst- -
bróður Þormóðs Kolbrúnar--
skálds. Er lnin sögð einhver •
stærsta og tilkomumesta dys, ,
sem lil er frá Söguöld okkar. .
Eftir að liafa dvalið tvo daga *
i Leirhöfn, hélt eg svo með áætl-í •
unarbíl frá Kópaskeri fram ■ i i
Núpasveilina í Axarfirðinum,’,
því þangað hafði eg verið beðr>-
inn að koma og sneri eg mér tili;
Benedikts Kristjánssonar ái
Þverá. Það var jarðhitasvæðið >
við svonefnt Bakkahlaup á \
miðjum söndum í Axarfirði,;,
r —e------------- r? f f " i. ~
Það er litið um loftárásir á Bretland núna, en þótt „úrval sé lítið“ tekst óftast að skjóta eitthað
af heimsækjendunum niður. Hér sést þýzk flugvél, sem skotin hefir verið niður yfir S.-Englandi.