Vísir Sunnudagsblað - 21.09.1941, Síða 1

1941
Sunnudaginn 21. september
38. blað
A. J. Johuion:
Ágríp af sögu Ölfusárbrúarinnar.
RITAÐ 8. SEPT. 1941 í TILEFNI AF ÞVÍ, AÐ ÞANN MÁNAÐ-
ARDAG FYRIR 50 ÁRUM VAR BRÚIN VÍGÐ OG TEKIN TIL
ALMENNRAR NOTKUNAR1).
Það liefii’ mátt líta nianna-
ferð mikla stefna að ölfusá hjá
Selfossi úr öllunz áttuzn þriðju-
daginn 8. septeniber 1891, þrátt
fyrir látlaust óveður (rok og
regn) mestallan daginn. Talið er
að mannfjöldinn er þar safnað-
ist saman, hafi verið um 18CK),
en hefði vafalaust orðið miklu
meiri, ef veður liefði verið gott,
eins og næsta dag á undan (logn
og sólskin)2).
Á þeirra tíma mælikvarða var
þetta stór hópur, og ekki hvað
sízt er þess er gætt, að þá varð
fólk að ferðasl einungis á liest-
haki.
Það hlaut því að vera eitthvað
nýstái’legt á ferðinni, er seiddi
og heillaði svo margt fólk á
einn og sama stað í jafn vondu
veðri. Enda var það svo, því
auglýst hafði verið, að lands-
höfðinginn yfir íslandi, ætlaði
þennan dag að vígja annað
stærsta mannvirkið er þjóðin
hafði ráðist í að framkvæma,
(hitt var Alþingishúsið) og
langstærsta, sinnar tegundar, —
og raunar hið fyrsta — hengi-
brúna yfir Ölfusá hjá Selfossi.3)
3) Svona til gamans má geta
þess, aö forstööunefnd brúarvígsl-
unnar hafði ákveöiö aö loka brúnni
fyrir allri umferö kl. n árd. vígslu-
daginn. Vegna veöurs haföi Magn-
úsi Stephensen landshöföingja
seinkaö svo, aö hann komst ekki
austur yfir brúna áöur en henni
var lokað, en vígsluathöfnin átti
aö fara fram fyrir austan ána. En
ekki kom honum til hugar aö fá
undanþágu hjá nefndinni til aö fara
yfir brúna, þó fyrirhöfnin væri nú
ekki önnur aö líkindum, en aö losa
um enda á tveimur silkiborðum á
endum brúarinnar, — heldur reiö
hann meö fylgdarliði sínu á næsta
ferjustað, og sundlagði hestana, en
lét ferja sig yfir ána, — eins og
aörir, er of seint uröu fyrir. Mundu
valdhafar nútímans gera þaö sama,
ef eins stæði á? Björn bóndi og fv.
alþm. i Grafarholti, sem var við-
staddur vígsluna, segist enn í dag
Þegar hér var komið, og loks-
ins var húið að taka valdið af
hinni mildu elfu, sem um alda-
raðir hafði látlaust sungið sína
„sigursöngva“ yfir því, að
„banna ferðir manna“, þegar
loksins liafði tekizt að koma
beizli nieð „stengum úr hrezku
stáli, og-keðju-strengjum frá
sömu þjóð, við þessa glófextu
fjörugu og fasmiklu ótemju, er
frá órofi alda liafði geyst áfram
með flaxandi faxi, fnæsandi
nösum og háværum jódyn,“
voru liðin 19 iár, nitján löng ár,
frá því er sú liugsjón fæddist,
að taka einveldið af Ölfusá (og
Þjórsá) með fjötrum stáls og
sleina.
En þessi hugsjón fæddist
austur i Rangárþingi árið 1872,
i heila séi’a Hannesar Stephen-
sens á Barkarstöðum, er þá var
prestur í Flj ó tshlíðarþingum.
dást að minni landshöföingja, því
hann varð, vegna veðurs, aö flytja
ræöu sína blaðalaust — var vitan-
lega með hana skrifaða, — en
mundi hana svo vel, að honum
skeikaði aldrei, frekar en hann
hefði lesið hana upp af prenti.
Hann hreyfði þvi fyrstur allra
manna að hyggja brýr yfir Ölf-
usá og Þjórsá, á þingmálafundi
að Stórólfhvoli fyri’greint ár.
Þessai’i djörfu liugsjón — á
þeirri tíð, var sti’ax vel tekið,
og kaus fundurinn þá þegar
nefnd — einn mann úr hverj-
um lireppi sýslunnar — til að
lirinda málinu af stað. 1 þeirri
nefnd áttu sæti ýmsir merkis-
meiin Rangæinga á þeim tímaj
t. d. sira Isleifur Gislason (sið-
ast prestur i Arnarbæli) Sigurð-
ur Magnússon hóndi á Skúms-
stöðum, Jón Hjörleifsson hrepp-
stjóri i Skógum, séra Hannes
Stephensen og Sighvatur Árna-
son hóndi i Eyvindarliolti, er um
langt skeið var þingmaður
Rangæinga, og barðist lengi og
vel á þingi fyrir því, að þessar
stórelfur væri brúaðar.
Var Sighvatur formaður
nefndarinnar. Safnaði hún dá-
litlu fé (200 kr.) er síðar var
greitt upp í ferðakostnað erlends
verkfræðings.
Nefnd þessi sendi þá beiðni til
þáverandi landshöfðingja Hilm-
ars Finsens, að hann útvegaði
J) í einu dagblaðinu, er kom
út hér í bænum 7. sept. s.l., var svo
komizt aö orði: „Fyrir nokkrum
4ögum voru 50 ár liðin síðan brú-
jn yfir ölfusá var tekih til notkun-
ar.......Saga þessa brúarmáls er
táknræn fyrir sögu þjóöarinnar.
|Hin erlenda stjórn, sem þá haföi
lítök í framkvæmdum landsmanna,
faldi, að hin fátæka þjóö mætti
ivart rísa undir þeim útgjöldum.“
l(Leturbr. hér.) Ekkert af þessu er
isögunni eða sannleikanum sam-
kvæmt.
2) Fjórutn árum síðar, er
Þjórsárbrúin var vigð, 28. júlí
11895, var talið að um 2300 manns
hefði sótt vígsluna. Veður þá frenv-
ur gott. Þrjátíu og níu árum siðar,
eða 1934, er brúin yfir þriðja
stærsta vatnsfallið á Suðurlandi,
Markarfljót, var vígð (1. júlí), var
imannfjöldinn um 7000, er var við-
istaddur þá vígslu. Mun það vera
íjölmennasta útisamkoma hér á
landi til þessa, þegar Alþingisliá-
tíðin er undan tekin, enda var veð-
ur mjög gott.