Vísir Sunnudagsblað - 28.09.1941, Síða 1

1941
Sunnudaginn 28. september
39. blað
W
Adriano Zuccoli:
Lygalanpnr
ítölsk smásaga
» * U *l * t. I
„Ilafið þér nokkuru sinni
komið í litlu kirkjuna, sein
stendur á San Fausto liæð?“
„Já, greifafrú,“ svaraði Art-
uro Andolfi og var furðulega
fljótur til svars. „Eg kom þang-
að fyrir þremur árum. Eg man
það eins og það hefði gerzt i
gær. Þegar eg var kominn hálfa
leið upp, varð mér fótaskortur
við litla, straumharða lækinn,
og eg datl á knéð og meiddi mig.
Daginn eftir varð eg að láta
sækja lækni — nijög einkenni-
legan lækni, sem læknaði mig á
mjög einkennilegan liátt eftir
sínu höfði......“
Og þegar hér var komið raus-
aði Arturo heillengi um lækni
þennan og aðferðir hans lil þess
að lækna mar, og hann ræddi
um ýmsar hlóinategundir, sem
hann liafði tínt við rætur San
Fausto liæðar. Og kirkjan litla
er úr sögunni sem umræðuefni.
Greifafrúin, ef satt skal segja,
er dálítið undrandi yfir að liafa
lieyrt getið um straumharðan
læk á þessum slóðum, en er þó
ekki frá því, að lækjarspræna
hafi verið þarna fyrir þremur
árum, en vatninu svo verið veitt
í annan farveg. En livað sem því
líður iilustar hún iá Arturo,
brosandi og ánægð.
En eg fyrir mitt leyti þori að
fullyrða.að Arturo Andolfi hefir
aldrei komið inn í þessa kirkju,
aldrei litið liana augum — ekki
einu sinni úr fjarlægð — og að
liann liafi ekki minnstu hug-
mynd um livar San Fausto hæð
sé.
Eg hefi þekkt liann lengi —
nógu lengi til þess að vita að það
var ekki satt orð í því, sem liann
sagði. En hvers vegna sagði
liann ósatt um þetta?
Ef til vill liefir lionum gram-
izt að liugsa til þess, ef í ljós
kæmi, að hann liefði aldrei ver-
ið þar. Eða kannslce sagði hann
ósatt að gamni sínu, til þess að
skemmta sér við að segja já,
þar sem í hans sporum aðrir
'mundu liafa sagt nei — og til
þess að fá tækifæri til að láta
dæluna ganga.
Arturo Andolfi er hreinasti
snillingur að segja lygasögur.
Hann hefir allt á takteinum
— liann gefur í skyn með hrosi
það, sem er gagnstætt því, sem
maður hafði ætlað, og honum
verður ekki skotaskuld úr þvi,
að slíálda upp einhvern ævin-
týralegan atburð fyrirvaralaust,
til þess að bjarga öllu við, ef í ó-
göngur stefndi, eða ef nauðsyn-
legt var að leyna einhverju,
stöðva vaknandi gi’unsemdir i
liugum liluslendanna, eða bæla
þær niður.
Þegar liann segir lygasögur
sínar er liann alveg ákafalaus,
að þvi er vii’ðist. Iiið slétta,
Iiraustlega andlit lians virðist
næstum þunglyndislegt. Það er
eins og sannleikurinn geti ekki
komið fram án erfiðis, og lion-
um mundi aldrei detta í hug að
leiða liann í ljós, nema við
mestu vildarvini sína, en hér er
að vísu átt við þann „sannleika“,
sem liann býr til sjálfur, af
engu, og vér i óskáldlegu máli
myndum kalla lýgi.
Rödd Arturo er alltaf liita-
laus, í’óleg; hann liorfir beint
fram. Það er eitllivað kvenlegl
við augu lians og tillil þeirra.
Augnahárin eru löng og augun
stór og hera liugvitssemi vott.
Tillit þeirra liefir liæg, sannfær-
andi áhrif og leyfir manni ekki
að ala neinar grunsemdir. Og
bros hans er frenxur óákveðið,
næstum því feimnislegt, og lief-
ir þau áhrif, að manni finnst
liann leita að stuðningi og sam-
þykki. Og með mjúkri rödd
sinni, þessurn augum, þessu
hrosi, með öllum hinum per-
sónulega þokka, sem honum
ríkulega lilotnaðist i vöggu-
gjöf, hefh’ hann ástuudað að
þjóna lyginni í þrjátíu lár, ótta-
laus, án þess að láta sér bregða,
eins og liann væri að inna af
höndum lielga skyldu.
Og svo er enn eitt, hann er
enn einum liæfileika gæddur,
sem kemur honum að miklu
liði, nei, er honum óhjákvæmi-
legur. Hann liefir frábært
minni. Þvi að minnið, sem aðrir
menn nota fyrst og frenxst sér
að gagni, lieiðai’lega, í daglegu
lífi, er — i augunx Arturo —
þerna lyginnar.
Og vegna þessara óvanalegu
hæfileika sinna getur hann gert
lxreinustu kraftáverk á sinu
sviði. Til dæmis hefir lxann
ákaflega gaman af þvi, að segja
ólíkar lygasögur hinum og þess-
um, um sanxa atburðinn, og
liann finnur upp einstök atriði
ætluð einunx, sem hann svo
kemur til annars i öðrum hún-
ingi, og xnánuði síðai’, eða ári
siðar, ef hann skyldi endurtaka
lygasögurnar, fyrst fyrir öðruxn
og svo hinum, mun hann greiða
allan lygavefinn sundur, þannig
að livorugan grunar neitt, án
þess lionuin verði noklcur mis-
tök á. _
Eg hugði í fyrstu, að liann
héldi dagbók eða nxinnisbók,
sem hann ski’ifaði i furðuleg-
uslu lygareglur sínar og upp-
finningar, svo og að hann liéldi
skrá yfir nöfn þeirra, senx hann
hafði logið fulla. En eg hi’att
þessum húgsunum frá mér, þvi
að lieilt hókasafn liefði ekki
nægt til þess. Hann lagði allt á
minnið. Ef eg til dænxis niinnti
liann á liinar ýnxsu lygasögur
lians, sem liann sagði mér
fyrstu vináttuár okkai’, brást
það ekki, að liann gat, eftir öll
þessi ár, endurtekið fyrstu sög-
urnar sem hann hafði sagt mér.
Og svo er lxitt, að það er ekki
nein þörf á því fyrir hann, að
muna hvert smáatriði nákvæm-
lega, því að ef honuni verður
það á, að ætla að leika skakkt,
áttar hann sig jafnharðan af
svo ósegjanlegri lægni og tekur
aftur rétta stöðu i svo skjótri
svipan, að stórfurðulegt er.
Ai’turo er kvæntur. Getið þið
eklíi gert ykkur i hugarlund
livernig hún nxuni lita út, vesal-
ings konan lians? Hún liefir í
rauninni engin kynni af Arturo.
Hún veit aðeins það um lxann,
sem liann sjálfur hefir sagt
henni, en það er eins og annað,
skáldskapur, skrök, spaug —
livað senx vera skal, — nema
sannleikurinn. —
Dag nokkux’n spyr konan
hans hann hvei’n hann hafi lxitt
í Rómaboi’g ,en þaðan er hann
nýkominn. Meðal ýmissa nefnir
Arturo Scargi greifa.
Þetta sanxa kvöld un’dir borð-
um, þegar hann er að segja frá
för sinni, kemur mjög í ljós
sjálfsaðdáun hans á eigin
mælsku, og verður honunx nú
að segja:
„Já, veistu, Scargi var þar
líka á ferð, og hann var mér i
öllu sam,mála.“
„En iá ekki Scargi heima í
Rónxaborg?“ spyr konan hans,
hyggilega.
„Það er bróðir lians,“ svarar
Arturo þegar í stað. „Hvað er að
larna, þú þekkir liann, væna
níhi.“
„Nei, væni niinn.“
„Jú, væna min.“
Þau í’ífast um þetta dálitla
stund og meðan á þeirri við-
ræðu stendur reyriir aumingja
konan af öllunx sálar ki’öftum
að muna eftir þessunx Scargi,
sem hún þekkir líka, og hún
glatar tækifærinu til þess að
komast að hinu sanna, nxeð því
að spyi’ja frekara.
Eg var viðstaddur þarna og eg
spurði sjálfan mig hvor þeirra
væri til, Scargi í Rómaborg eða
Scárgi i Milano? Og hvers vegna
hafði Arturo búið til einhvei’n
„Scargi“ í þeiri’i boi’ginni, senx
enginn Scargi var? Allir vila, að
það er ekki til nema einn Scargi
greifi i öllum heiminunx, — en
var hann í Rómaborg eða Mil-
ano, þegar þetta bar við? ....
Það var leyndarriiál hins full-
komna lygara.
Þvi að ef liann var staðinn að
ósannindum, hikaði hann ekki
við þegar í stað að sannfæra
þann, sem það gerði, um, að