Vísir Sunnudagsblað - 12.10.1941, Blaðsíða 2

2
VlSIR SUNNUDAGSBLAÐ
Skipsstrand á
Mýrdalssandi.
Alræmd eru hin
mörgu og' tíðu
skipsströnd fyr-
ir strandlengju
Vestur-Skafta-
fellssýslu — og
eru mörg þeirra
hin átakanleg-
ustu.

Sunnudaginn var að mestu
lialdið kyrru fyrir hjá Lárusi,
veður var grútt og ekki laust við
úrkomu. Eg var farinn að lialda
að gestirnir ætluðu ekki að geta
haft sig á stað frá Klaustrinu, en
tnánudaginn 25. ágúst drifum
við okkur á stað. Lárus bóndi
þakkaði gestum komuna yfir
horðum, en þeir föru frá
Klaustri með þakklæti i huga.
Nú var haldið niður í Álftaver,
hina litlu, láglendu byggð- milli
sands og strandar, sem oftast er
gelið mn í sambandi við skip-
strönd og Kölluhlaup. Það er
áhrifamikið að aka um Eld-
hraunið milli Landbrots og
Skaptártungu og er undur hve
það er orðið gróið siðan það
rann 1783. í Skaptártungu kom-
um við að Hemru til Valdimars
Jónssonar bónda; gekk hann
með okkur umhverfis bæinn og
sýndi okkur liamrana. Var
skygni heldur leitt svo ekki sá
fjær, en grösugar og hrísivaxnar
brekkur og hálsa sáum við vel,
einkum nálægt Fiögu og Hrís-
nesi og vissulega er búsældar-
legt í Tungunni.
Vestan við Hólmsá, sem er ó-
venju þykk jökulsá, tekur við
auðn Mýrdalssands og sést varla
stingandi strá fyr en komið er i
Verið. Græn lægð, með bæja-
röðina i kringum mýrina og
einn á eyrunum úti i Kúðafljóti,
þar er Álftaver. Gaman hefði
verið að lítast þar um á land-
námstíð, þegar álftirnar voru
þar einráðar og byggðinni var
gefið þetta fagra nafn. Og vist
er enn fagurt í Veri og er þó
fjallasýnin höfuðprýðin. En
hana fengum við ekki að sjá
þaðan. Við tókum náttstað á
Þykkvabæjarklaustri, þau Ein-
ar hjá Sveini og Hildi, en við hjá
Jóni í lijáleigunni, og hljótum
hinar alúðlegustu viðtökur. En
fátt minnir á klaustrið sem þar
var fyrir öldum síðan; „Nunnu-
tóftir“ eru þar þó og minna á
að Þykkvabæj arbi-æður liafi
fengið heimsóknir systranna frá
Kirkjubæ á Síðu. Þarna er kirkja
sveitarinnar lítil en svo vel við
lialdið að verið gæli öðrum
söfnuðum til fyrirmyndar.
Og þarna er líka gamli Jón
Bx-ynjólfsson, tengdafaðir
Sveins „á klaustrinu“, átti-æður
karl sem lítur út sem hann væri
"sextugur; hár og gi’annur og
mun frekar bogna aftur á bak
en áfrain. Hann hefir séð margt,
á langri lífsleið og kann frá
mörgu að segja.
Þriðjudagsmorgun fylgir Jón
Gíslason í Hjáleigunni okkur
niður að ströndinni að yitanunj.
á Stúfshami-i — ranglega nefnd-
ur Alviðruhamar. Nú er mold-
rok i lofti, senx hindrar fjalla-
sýn. Við skoðum vitann og síðar
skipbrotsmannaliælið þar lijá.
Það er að öllu leyti vel útbúið,
svo að þeir skipbrotsmenn eru
ekki illa staddir sem þangað
komast. En í vetur sein leið,
strandaði þar togari og menn-
irnir fóru i öfuga átl og nokkrir
þeirra urðu úti. Ein af mörgum
sorgarsögum þessarar strandar,
sem strikar fast undir að hæli
þurfa að vera fleiri og viðar en
þau eru við þessar eyðistrendur.
Enda vinna góð öfl að fjölgun
þeirra.
Einn sérkennilegasti staður i
Vestursýslunni er Hjörleifshöfði
sem ris brattur upp af bláum
sandi; kenndur við fóstbróðir
Ingólfs. Mér fannst að Einar frá
Galtafelli þyrfti að koma þar.
Eitt einangraðasta býli landsins
liefir Höfðinn verið, en þar hef,-
ir lengi verið búið vel. En nú
er hann i eyði. Og mun vist varla
byggjast aftur. Jón Brynjólfs-
son fylgir okkur í Höfðann og
Hildur nestar okkur vel, þvi
elcki er hressingu að fá fyr en i
Vik. Jón kann frá mörgu að
segja um Höfðann, því þar var
liann á hverju sumri við fýla-
tekju i áratugi, þó nú séu nær
30 ár síðan hann hefir komið
þar. Mannsaldur, og mikil er
breytingin.
Eitt liið ömurlegasta fyrir-
brigði eru eyðibýlin, og nærri
því mest þar sem sum af húsun-
um eru enn uppi hangandi —
eins og i Hjörleifshöfða. En
Höfðinn er jafn töfrandi og
hann var áður og alltaf, langar
mig til'.að koma þar við, í hvert
sinn sem eg fer mn Mýrdals-
sand. Við gengum meðfram
hömrunum og upp að, þar sem
bærinn var og borðum þar nest-
ið, horfum upp til Hafursey sem
blánar í fjarlægð og út lil liafs.
Alllanga stund dvöldum við þar
og Hjörleifsliöfðinn olli engum
vonbrigðum. Veglegra minnis-
merki eiga fáir en Hjörleifur,
höfðann græna á svarta sand-
inum.
Á leiðinni til Víkur er margt
að sjá. En einlcennilegastir eru
Lambaskarðshólar innarlega á
Höfðabrekkuheiði. Eru þar liol-
ur og sandsteinsstrípar, ein-
kennilega lagaðir og með þvi
skritnasta sem eg lief séð af þvi
tagi. Hugsunarsamt af vega-
málastjórninni að leggja þjóð-
veginn lijá þeim. — Til Vikur
var komið er leið að kveldi og
setzl að borðum lijá Jóni Hall-
dórssyni kaupmanni og bónda i
Suður-Vík. Þar var gist i tvær
nætur.
En daginn sem þar var verið
um kyrrt, var farið út i Urðina
undir Reynisfjalli og út i Bás,
sem lengi var þrautalending í
Vík. Eru þar stórkostleg björg
í fjörunni, sem lirapað liafa úr
fjallinu. Vegur er þar slæmur,
en fylgdarmenn oklcar, Jón á
Klaustrinu og Páll á Heiði, báð-
ir um áttrætt, hlupu þar um eins
og unglingar væru. Síðdegis var
haldið austur með hömrum, þar
er margt að skoða, t. d. Víkur-
baðslofa undir Víkurkletti. Er
baðstofa þessi feikna stór hellir,
sem væri hinn ákjósanlegasti
staður fyrir sanikomur. Klett-
urinn er eiginlega heilt fjall, svo
liár er hann og breiður, En þá
myndi þessi frásögn seint fá
enda, ætti að segja frá öllum
þeim náttúrunnar furðuverk-
um, sem Mýrdalurinn á til.
Frá Vík var farið fimmtudag
28. og að Hvoli í Dyrhólahreppi.
Páll á Heiði — því svo er hann
oflasl nefndur — Ólafsson frá
Höfðabrekku fylgdi okkur. Var
fyrst farið upp í Heiðardal þar
sem Páll bjó lengi og litið af
hárri lieiðarbrún yfir dalinn
með sínu yndislega stöðuvatni.
Svo var ekið til balca og út í
Reynishverfi að yzta bænum,
Görðum. Sá bær er syðsti bær
landsins. I Reynisf jalli, niður við
sjó, er stórkostlegur stuðla-
bergshellir, sem varla mun eiga
sinn jafningja. Þótti ferðafólk-
inu liann eitt hið furðulegasta,
sem það hafði augum, litið i för
þessari. Á leiðinni þaðan var
komið við hjá Sveini hónda á
Fossi og drukkið mikið kaffi.
En undir kvöld komið til Eyj-
ólfs að Hvoli. Voru allir gestirn-
ir sex, hýstir þar í tvær nætur
og fór vel um alla.
Eyjólfur á Hvoli Guðmunds-
son er nú að byrja á áttugasta
tuginum, en er léttur í spori og
létt um mál og allra manna
minnugastur. Eyjólfur veit víst
allt, sem skeð hefir á þessum
slóðum síðustu mannsaldrana.
Hann er og manna ritfærastur
og hefir skrifað margt um, dag-
ana, t. d. sögu foreldra sinna
og foreldra þeirra, en slíkar frá-
sagnir eru jafnan að nokkru
leyti saga héraðsins. Mun önnur
þeirra, er hann nefnir Afi og
amma, koma út i haust, hjá
Máli og menningu. Vil eg mæla
hið bezta með henni fyrirfram,
því séð liefi ég liandritið.
Voru þeir Páll á Heiði og
Eyjólfur á Hvoli hinir ákjósan-
legustu fylgdarmenn, sem Einar
Jónsson gat fengið um Mýrdal-
inn, því þeir vissu allt, sem
okkur gat dottið í hug að spyrja
um.
Þegar við vöknuðum föstu-
dagsmorguninn á Hvoli, var
Mýrdalsjökull upp á sitt feg-
ursta, sýndi sig allan með heiða-
löndum og giljadrögum fyrir
neðan. Fyrri part dagsins var
farið að Pétursey og í kringum
hana. Telur Eyjólfur að Péturs-
ey sé sá staður i Mýrdal, sem
flestar sögusagnir séu bundnar
við, sögur um álfa og óvætti og
alll þess háttar, sem þjóðtrú við
lcemur. I Eyjarhólum er Eyjólf-
ur fæddur og uppalinn, þar má
enn sjá snilldarhandtök afa hans
á veggjum sem standa enn, þó
meir en hundrað ár séu liðin frá
því er þeir voru hlaðnir. Var þar
á meðal stór hringmynduð
hlaða, en þakið er af og hún því
eigi notuð. Vonandi fá veggirn-
ir að standa i friði. Var yndis-
fagurt í Pétursey þennan morg-
un. —
Siðari hluta dagsins var var-
ið til að skoða Dyrhólaey. Er
hún svo víða kunn, að ekki vil