Vísir Sunnudagsblað - 09.11.1941, Blaðsíða 4

4
VlSIR SUNNUDAGSBLAÐ
ítolsk gamansaga frá 15. öld
Sagan af
Eftir Antonio Manetti
tréikeranum Gra§§o
Sunnudagskvöld nokkurt ár-
ið 1409 hittust nokkurir ungir
Flórenz-húar i húsi vinar þeirra,
Tomasso de’ Pecori, eins og þeir
iðulega gerðu, til þess að neyta
kvöldmáltíðar og rahha saman
sér til skemmtunar. Tomasso
þessi var góðlyndur og naut
virðingar almennings. Var
hann gestrisinn og ræðinn. og
undir eins að máltíð lokinni
settust menn við arineldinn og
tóku til að ræða góðlátlega um
daginn og veginn, eins og geng-
ur í slíkum félagsskap, og gekk
svo um hríð, unz einn gestanna
leit í lcringum sig og sagði:
„Hvernig skyldi standa á þvi,
að Manetto Ammanatini er ekki
hér staddur “
Nú er þess að gela, að Man-
etto var tréskeri að iðn og hafði
hann vinnustofu á Piazza San
Giovanni, þar sem hann hjó til
ýmiskonar útskorna muni úr
harðviði. Var hann álitinn
slyngur í iðninni, prúðmenni og
viðfeldinn i framkomu, og var,
er þessi saga gerðist, um 28 ára
að aldri. -Nú er þess að geta, að
hann var all-feitlaginn og sæl-
legur, og þess vegna var hann
kallaður Grasso, eða hinn gild-
vaxni, og var hann af öllum er
þekktu hann, talinn svo góð-
lyndur og gæfur í skapi, að hann
ætti fáa sína lika, þótt víða væri
leitað, og alltaf gerði hann sitt
til þess að koma öllum í gott
skap, ef menn gerðu sér eitt-
hvað til dægrastyttingar. En i
þetta skipti, hvort sem það nú
var af ásettu ráði, eða dutlung-
um var um að kenna, lét hinn
hugvitssami tréskeri ekki sjá
sig í hópi vina sinna, og vegna
fjgrveru hans var ekki sama
kæti á ferðum og vanalega, á
kvöldstundum slíkum sem
þessum.
Var nú um þetta rætt fram og
áftur góða stund, en menn kom-
ust ekki að neinni niðurstöðu
um, hver vera mundi orsök þess,
að Grasso kom ekki. Og dálít-
illar gremju varð vart yfir því,
að hann hafði engin boð sent
um, að hann gæti ekki komið.
Loks tók sá, er fyrstur hafði
hreyft því, að Grasso væri fjar-
verandi, svo til máls:
„Væri 'ekki maklegt að gera
honum dálítinn grikk, til þess
að kenna honum að hegða sér
kurteislega framvegis?“
„Því ekki það,“ sagði einn
hinna, „en hvaða grikk getum
við gert honum — nema náð
okkur niðri á honum með því
að fá hann til að bjóða okkur
öllum til miðdegisverðar?“
Einn í liópnum, Philip Brun-
ellesco, var kunnugur Grasso.
og öllu, sem hann tók sér fyrir
hendur, og lagði hann litt til
málanna í fyrstu, en lmgsaði
hvað hyggilegast væri að gera.
Þegar Philip nú hafði brotið
heilann um þetta stundarkorn,
en hann var maður slóttugur,
sagði hann:
„Mér er það ljóst orðið, félag-
ar góðir, hversu við gætum leik-
ið á hann og komið fram hefnd-
um á kostulegan hátt, en hitt
er annað mál, livort nlér er
brellni svo ofarlega í hug, að
láta uppskátt hvað eg gæti lagt
til. En við gætum leikið á liann
með þeim hætti, að okkur mælti
skemmtuu að verða upp frá
þessu.“
En nú var Philip orðinn svo
hrifinn af því, sem'honum hafði
dottið í hug, að hann hélt áfram
og lét uppskátt hvað fyrir hon-
um vakti.
„Eg efast ekki um,“ sagði
hann, „að við gætum talið hon-
um trú um, að hann væri allt
annar maður en hann í raun og
veru er.“
„Nei, nei,“ hrópuðu hinir,
„þetta nær ekki nokkuri átt.“
„Hvers vegna ekki?“, hélt
Philip áfram, „nú skal eg skýra
málið fyrir ykkur.“
Og það gerði hann af svo
miklum slóttugheitum, að þeir
komu sér allir saman um, að
hjálpa honum til þess að telja
Grasso trú um, að hann væri
Matteo, einn í hópnum.
Kvöldið næsta var valið til
þess, að sannfæra Grasso um
það, að hann væri Matteo. Phil-
ip, sem var nánasti vinur
Grasso, var til þess kjörinn að
fara í smiðju hans, um það
leyti. sem hann vanalega hætti
störfum, og ræða' við hann.
Þegar Pliilip hafði rætt við
Grasso um hríð, eins og ráðgert
hafði verið, kom litill dreng-
snáði á harða hlaupum, og
spurðí hvort signor Brunell-
esco værí þar staddur. Philip
kvað svo vera og spurði hvað
iiann vildi sér.
„Ó, signor,“ sagði drengur-
inn, „þér verðið að koma þegar
í stað, því að móðir yðar varð.
fyrir slysi, og lienni er vart líf
hugað, þér verðið að koma taf-
arlaust.“
Philip lézt verða mjög á-
hyggjufullur og óttasleginn og
lék sitt hlutverk svo vel, að
Grasso grunaði liann ekki um
græsku.
„Guð varðveiti okkur,“ sagði
Pliilip og fór af stað skyndilega
og kvaddi Grasso, sem sagðist
skyldu fara með honum, ef
hann gæti orðið honum að liði,
því að vissulega væri nú stund
samúðarinnar, en Philip þakk-
aði honum og sagði:
„Nei, ekki nú, en þurfi eg ó
þér að halda mun eg þegar í
stað gera boð eftir þér.“
Philip lagði nú af stað og
vissi Grasso ekki annað en að
hann ætlaði heim til sín, en
þegai’ Philip var kominn fyrir
næsta horn, gekk hann til húss
Grasso, sem stóð gegnt Santa
Preparata, tók útidyralásinn, án
þess að vera neitt að tvínóna
við það, gekk inn og festi lásinn
að innanverðu og læsti húsinu,
svo að enginn gæti komist inn.
Nú var svo ástatt, að móðir
Grasso hafði fyrir nokkurUm
dögum farið til Polerossa, sem
var staður uppi í sveit í nokk-
urri fjarlægð, og fór hún þang-
að til þess að þvo léréft sín, og
annara erinda, og var búist við
henni heim þá og þegar, og var
Philip þetta kunnugt.
Þegar Grasso hafði lokað
vinnustofu sinni rölti hann í
hægðum sínum yfir torgið og
hugsaði um Philip vin sinn af
mikilli samúð, vegna slyss þess,
sem móðir hans hafði orðið
fyrir. Var Grasso alllengi á rölti
sínu og var svo niðursokkinn i
hugsanir sínar, að hann áttaði
sig ekki á þvi fyrr en eftir góða
stund, að svo áliðið var orðið,
að Philip mundi ekki gera nein
boð eftir honum þá um kvöld-
ið. Lagði hann því leið sína til
húss sins og vakli það furðu
hans, ei’ hann kom að húsdyr-
unum, að hann gat ekki opnað
þær eins og .vanalega. Þegar
hann hafði gert nokkurar ár-
angurslausar tilraunir ályktaði
hann, að þær myndu vera laest-
ar að innanverðu, og barði
hann nú að dyrum allhart og
kallaði:
„Opnið dyrnar!“
Hugsaði hann, að móðir hans
þefði komið heijn og einþyerra
ástæðna vegna lokað dyrunum
að innanverðu.
Og loks var svarað með röddu,
sem var fui'ðulega lík röddu
Grasso sjálfs, en Philip var
hermikráka mesta:
„Hver er þar?“
Grasso varð bilt við og svar-
aði:
„Það er eg, hleyptu mér inn.“
„Nei,“ var svarað, „og eg bið
þig þess, Matteo, að þú farir
þína leið, því að eg hefi áhyggj-
ur mildar og stórar, vegna eins
vinar míns, því að er eg fyrir
skammri stundu var að tala við
Philip i vinnustofu minni kom
drengur hlaupandi með þau
skilaboð, að ‘móðir lians væri að
gefa upp öndina. Kenni eg sárt
í brjósti um hann.“
Sagði Philip allt þetta eins og
hann væri Grasso að tala við
Matteo, en því næst — eins og
hann liefði snúið sér að móður
Grasso, sagði hann:
„Æ, elsku mamma, er ekki
kvöldmaturinn til? Þú hefðir
átt að lcoma fyrir einum eða
tveimur dögum — og þú komst
ekki fyrr en dimmt var orðið.“
Qg hann liélt áfram að nöldra,
eins og Grasso átti til að gera í
heimahúsum.
Undrun Grasso hafði enn
vaxið og sagði hann nú við
sjálfan sig:
„Röddin er furðulega lik
minni eigin rödd? Hvernig get-
ur staðið á þessu? Hver getur
það verið, sem er þarna uppi?
Hann segir, að Philip hafi verið
staddur i vinnustofunni, er
honum barst fregn um, að móð-
ir hans hefði slasast -— og nú
er hann að karpa við móður
sína — eða Giovanna móður
mína, eg veit ekki'hvora. Er eg
genginn af vitinu — eða hvern-
ig getur á þessu staðið?“
Þvi næst gekk hann niður
tröppurnar, en kallaði enn einu
sinni, og bað um, að dyrunum
væri lokið upp, en í þessu fór
einn vina hans fram hjá — svo
sem ráðgert hafði verið af
bragðarefunum og hét sá
Donatello, og var myndhöggv-
ari. Kallaði hann til Grasso:
„Góða nótt, Matteo, góða
nótt, eg ætla að finna vin þinn
Grasso, sem mun vera nýkom-
inn heim.“
Þegar Donatello kallaði liann
Matleo varð Grasso svo ruglað-
ur, að hann vissi ekki þegar i