Vísir Sunnudagsblað - 12.04.1942, Síða 1

KRISTMANN GUDMUNDSSON:
HVERAGERDI
Nveitaþorpið, §em er vísir til framtiðar hins nvja íslands.
Éinu sinni s. 1. sumar gekk eg
með miðaldra manni, útlendum,
um Hveragerði. Hann var hug-
sjónamaður mikill, og hafði
fest yndi við þetta land, sem er
erlendu fólki oftast erfitt í
fyrstu, sökum auðna og hrjóst-
urs. „í þessum fjallkrika“, sagði
hann, „i þessu „alpvesi“ er
framtíð hins nýja fslands að
bruma.“
Hann hafði rétt fyrir sér. Hér
í Hveragerði mun upp rísa
fyrsta og mesta landbúnaðar-
borg íslands. Og að fimmtíu ár-
um liðnum mun lmn ná alla leið
til Þorláksliafnar, sem þá verð-
ur stærsta höfn landsins, og
miðstöð allra viðskipta við út-
lönd; en óslitið þéttbýli nær þá
yfir alla Rangárvallasýslu! Dag-
ar hirðingjabúskapar á Islandi
munu senn taldir. Á næstunni
munu tugir þúsunda af ungu
fólki leita úr andstyggð borgar-
lifsins, og vígja líf sitt gróand-
anum, í tvennum skilningi! Vér
liöfum nú um skeið verið á bull-
andi „túr“ í annarlegri kvik-
myndamenningu, pólitískum
grillum, búðarlokufinheitum,

I
Sundlaugin
og öðrum óþverra sem hingað
hefir skolast. Gleði- og menn-
ingarþorsti margra gáfaðra
hirðingjakynslóða liefir farið
með oss í allskonar gönur. Vér
stigum úr móbíl miðaldanna,
upp í nýtizku flugvél framtíðar-
innar, og því engin furða þó á
oss rynni, fyrst í stað. En vér
höfum fyrr siglt krappan sjó, og
náð þó liöfn, heilir að mestu.
Svo mun enn verða. Eg sé ekki
ástæðu til að bera kvíðboga fyr-
ir framtíð íslenzks kyns, og is-
lenzkrar tungu, þó að nokkur
þúsund erlendir liermenn dvelji
liér með oss um hrið. Sú raun,
sem vér nú þolum, er ekki meiri
en það, að hún mun verða oss
til blessunar, ef vér erum þeir
menn, sem vér sjálfir höfum,
lengi gumað af. Og ef svo er
ekki, ef vér erum lubbar og
aumingjar, þá er ekki nema vel
farið að vér liverfum í deiglu
sköpunarinnar! En það er undir
oss sjálfum komið, og því má
enginn ábyrgur tslendingur
gleyma!
Eg vil leyfa mér að skjóta hér
inn atriði, sem er ekki beinlinis
tilheyrandi því efni sem þetta
greinarkorn á að fjalla um. Ef
menning vor þolir ekki þá þrek-
raun, sem samhúðin við erlent
setulið, og allt sem slríðinu
fylgir, hlýtur að hafa í för með
sér, þá skulum vér að minnsta
kosti ekki láta eftir oss þann
lúalega ræfilsskap, að kenna
kvenfólkinu um það! Ef piltar
vorir hefðu almennt tamið sér
prúðmennsku og siði hvitra
manna, í stað allskonar horn-
rónaháttar, sem hér er landlæg-
ur, þá hefði vissulega aldrei
þurft að skipa neina nefnd til
viðreisnar íslenzku kvenfólki!
Nei, vinir góðir, skipið heldur
nefndir sem vinna að því, að
gera mönnum kleift að græða
og rækta þetta óviðjafnanlega
fagra land! Einblínið ekki á
hættur og erfiðleika, skapið yð-
ur umfram allt ekki grýlur,
málið ekki andskotann á vegg-
inn! Segið við sjálfa yður liið
sama og engillinn sagði við kerl-
inguria, sem horfði hugstola á
ljá þá hina miklu, er liun skyldi
raka:
„Horf þú ekki á ljá þína langa,
láttu heldur hrífuna ganga!“
Hér er yfrið nóg að vinna.
Setjið þennán margumtalaða
stríðsgi-óða í ræktun og upp-
byggingu nýrra sveitabýla-
hverfa, fyrst ekki er hægt að
kaupa fyrir hann skip! Stríðs-
gróðinn verður yður hvort sem
er þvi aðeins til blessunar, að
liann sé notaður í þjónustu gróð-
urs og lífs! Annars verður hann
ólánið einbert! — Fylgið dæmi
Hveragerðinga, og skapið ný
verðmæti handa framtíðinni,
fyrir það fé, sem berst yður i
hendur sökum niðurrifs og eyði-
legginga annarsstaðar í heimin-
um. Þá mun það aldrei sviða
hendur yðar, og þér finnið aldrei
af þvi þann þef blóðs og tára,
sem við það er bundinn!
Hér í Hveragerði er lianda-
gangur í öskjunni. Eftir því sem
eg kemst næst, á að byggja hér
25—30 gróðurhús á þessum
vetri og 20 íbúðarhús. Ill-lendis-
móar, sem legið hafa gagnslitlir
um þúsundir ára, eru rifnir
sundur með traktorum, og úr
þeim skal á sumri komanda
vaxa lífsþróttur og hamingja til
handa börnum þessa lands!
Jarðhitinn, sem allt fram að
þessu hefir unnið óbundinn í
þjónustu eyðingarimiar, er
færður í fjötra og látinn mala
gull og gæfu bornum og óborn-
um. Á hrjóstrum íslenzkra móa
Vínþrúgur
vaxa rósir og nytjajurtir, sem
auka fegurðina og efla lífskraft-
inn. Þetta er að vinna í þjónustu
lífsins, minir elskanlegir, þetta
er að byggja upp án hiks og
æðru, hvað sem hrynur og
brotnar í kringum mann. f
þessu starfi liggur einn af sterk-
ustu þáttum framtíðar vorrar,
heilla og hags. í móðurfaðm
náttúrunnar eigum vér að sækja
endurnýjungu kraftarins, gleð-
innar, ástarinnar, alls þess sem
gerir oss heila og sterka, og veit-
ir oss þrótt til að vinna bug á
hverju því mótlæti sem oss er
ætlað.
Lífskjör þjóðai'innar þurfa að
kornast sem fyrst í heilbrigðara
horf. Vér erum bændaþjóð, en
búskapur vor er orðmn á eftir
tímanum, og vér flykktumst í
kaupstaðina úr fátækt og fá-
sinni sveitanna. Vér fórum
þangað x gæfuleit; manneskjan
er ávallt að leita að gæfu sinni.
En grunur minn er sá, að al-
menningur íslenzkur finni ekki
gæfu sína í borgum, og hvar er
hennar þá að leita? Ætli hún sé
ekki einmitt í sveitunum sem