Vísir Sunnudagsblað - 10.05.1942, Blaðsíða 2

2
VÍSIR SUNNUDAGSBLAÐ
Skothríðin kom þó af stað
nokkrum smábrunum, en íbú-
arnir voru liinir rólegustu og
slökktu eldana, áður en þeim
lókst að ná verulegri útbreiðslu.
Aðeins einn eldsvoðanna stóð
yfir til næsta dags, en það þurfti
líka fimmtán rússneskar í-
kveikjusprengjur til að kveikja
hann og halda honum við.
Næst sendi Tottleben fót-
gönguliðsmenn sína fram til á-
hlaups, en stórskotahríðin hafði
verið alltof lítil til þess að undir-
búa það og voru Rússar því
hraktir á flótta. Hélt Tottleben
])á á brotl með fótgönguliðið —
fór samt aðeins stutt— og lét
riddaraliðið um að halda uppi
umsátinni. Síðan sendi liann
skýrslu um aðstöðuna til Rúss-
lan'ds. Var hann síðar sakaður
um að hafa falsað skýrsluna
með því, að þykjast hafa eytt
miklu meira af skotfærum en
satt var og draga úr tjóni því, er
liann hafði orðið fyrir. í lok
skýrslunnar játaði hann að geta
ekki tekið Berlín hjálparlaust
Tottleben hikaði samt við að
fara fram á liðveizlu frá austur-
rískum eða rússneskum hers-
höfðingjum, til þess að „geta átt
heiðurinn einn, ef hann næði
borginni“, eins og fjandmenn
hans sögðu. Þessir ákærendur
sögðu líka, og ekki að ástæðu-
lausu, að með hiki sínu í önd-
verðu hefði hann komið í veg
fyrir að Iiann gæti komið bcírg-
arbúum að óvörum og sigrað þá
strax.
\
Berhnarbúar urðu því heldur
vonbetri. Friðrik og hershöfð-
ingjum, er voru nær, voru gerð
I oð um, hvernig komið væri.
.Frilz1 lét Eugene, prinsafWiirt-
cmberg, fara með 5000 mönnum
áleiðis til Berlínar. Prinsinn
bafði verið að reka flótta Svía,
sem átlu þá lika í stríði við
Friðrik. Skipti hann liði sínu
og lét minnihlutann halda á-
fram eftirförinni, en fór sjálfur
með hinn hlutann áleiðis til
Berlínar. Þ. 8. októher kom
Hulsen, hershöfðingi, með 9000
manna lið til hjálpar Seidlitz.
En nú átti Tottleben líka von
á liðveizlu, því að bæði austur-
riski herhöfðinginn Lacy og
Rússinn Chernyshev hröðuðu
sér til Berlínar, er það varð ljóst,
að Tottleben væri of liðfár eða
óákveðinn tii þess að hremma
bráðina. Þeir höfðu 35.000
manna lið gegn þeim 14.000,
sem Berlín barst til hjálpar.
En þótt Þjóðverjar væru
miklu liðfærri, stóðu þeir þó
að sumu leyti betur að vígi en
andstæðingai'nir. Herstj órn
bandamannanna var þrískipt og
þeir liöfðu sett upp herbúðir sín-
ar á báðuin bökkum Spree. Þar
við bættist, að viggirðingar Ber-
línar höfðu reynzt nógu sterkar
til að stöðva Tottleben og siðau
liöfðu þær verið styrktar enn.
Tottleben gerði sér þetta ljóst
og varð því bæði undrandi og á-
nægður, þegar þeir Hiilsen og
Eugene liéldu aftur á brott frá
Berlín, sama daginn og þeir
komu þangað, því að þeir voru
sannfærðir um yfirburði Tott-
lebens og félaga lians. Seidlitz
og Lelrwald urðu ævareiðir, en
fengu ekki að gert — og Ro-
eliow hélt áfram samningum
um uppgjöf.
Tottleben liraðaði öllum
samningum, til þess að hann
gæti ráðið öllu, áður en þeir
Lacy og Chernyshev gæti lagt
orð í belg. Gamall kunningi
hans, Gotzkowsky, kaupsýslu-
höldur í Berlín, var aðalsamn-
ingamaður hinna sigruðu. Ilann
var sannarlega einkennilegur
maður. Gotzkowsky hafði byrj-
að kaupsýsluferil sinn .sem um-
' ferðarsali og hafði þá á boðstól-
um allskonar kvenfatnað. Hann
var kurteis og duglegur, en þó
ekki of ásælinn, svo að honum
tókst að vinna sér traust aðals-
mannanna, Stofnaði hann heild-
og smávöruverzlun með aðstoð
margra þessara kunningja sinna
og hafði hvorki meira né minna
en 1500 menn íþjónustusinniár-
ið 1760. Hann vissi hvernig hann
átti að haga sér í samningum við
féndur landsins — hann kom
nefnilega fram við þá eins og
þeir væri alls ekki fjandmenn.
Honum liefir því, fremur en
nolckrum öðrum, verið þakkað,
að ekki var rænt og ruplað i
borginni í þetta skipti og hún
ekki brennd.
Að kveldi þessa örlagarika
dags, þ. 8. október, krafðist Tott-
leben þess, að sér yrði greiddar
fjórar milljónir dala í gulli, til
þess að borginni og ibúum henn-
ar yrði hlíft. Kaupsýsluhöldui--
inn hneigði sig og svaraði ör-
væntingarrómi: „Náðugi herra,
það er gjörsamlega ómögulegt!“
Tottleben tók það trúanlegt og
þeir kunningjarnir sættust á að
borgarbúar greiddu hálfa aðra
milljón dala í svonefndri „Efra-
ims-mynt“, en hún var ekki eins
verðmæt og gulldalirnir. Auk
þess var bætt við einskonar
„þjórfé", sem átti að útbýta
meðal óbreyttu hermannanna.
Þegar búið var að ná sam-
komulagi um lausnargjald
Berlínar krafðist Tottleben
nokkurra þekktra kaupmanna,
sem áttu að vera í gislingu,
þangað til gjaldið yrði greitt að
fullu. En Gotzkowsky var ekki
i miklum vandræðum með að
fá Tottleben til að fallast á að
taka við nokkurum bókhöldur-
um og öðrum álíka þýðingar-
litlum mönnum með þeirri rök-
færslu, að þeir væri miklu van-
ari að telja peninga en liús-
bændur þeirra og því mundu
þeir geta orðið Rússum til meira
gagns.
En Tottleben var enn sam-
vinnuþýðari, því að hann féllst
á, að þær hersveitir Þjóðverja,
sem voru ekki enn farnar úr
borginni, fengi að fara i friði.
Þá vildu þær fá leyfi til að hafa
á braut með sér þá fanga, er
þær höfðu tekið í hinu mis-
heppnaða áhlaupi Rússa, en það
þótti Tottleben of langt gengið.
Hét hann þeim, að þær skyldi
ekki áreittar, ef þær skildi fang-
ana eftir, og þ. 9. olctóber liélt
hann innreið sína í borgina.
Foringjar Austurríkismanna
og Rússa, sem siðar kornu, urðu
hálreiðir, er þeir fréttu um und •
anlátssemi Tottlebens við Ber-
línarbúa. Þeir þurftu ekki að
hýsa hermennina. Skólar þeirra
og aðrar eignir borgarinnar og
einstaklinga voru látnar í friði.
Engar hömlur vóru lagðar á
verzlun eða póstsamgöngur.
Lögreglan gegndi störfum eins
og ekkert hefði í skorizt. Borgar-
búar voru ekki krafðir um vist-
ir, en f járgreiðslur voru teknar
Normandic var ekki yfirgefið, þótl það legðisl á hliðiná í höfninni i New York i vetur. Það
er haldinn strangur vörður um það, eins óg ekkért hefði í skorizt. Hér sézt gangstígur, sem
gerður var fyrir varðmennina eftir endilangri skipshliðinni. Hann er úr tréborðum, en með-
fram honum hafa verið settir upp ljóskersstaurar, svo að þetla er engu líkara en ofur venju-
legri borgargötu.