Vísir Sunnudagsblað - 10.05.1942, Blaðsíða 4

4
VÍSffi SUNNUDAG5BLAÐ
Jose
Raoul Capablanca
y Granpera.
Fyrir skömmu barst hingað
sú fregn, að skáksnillingurinn
heimsfrægi, og fyrrverandi
heimsmeistari í skák, R. J.
Capablanea, væri lálinn. Hann
andaðist i New York þann 8.
marz s. I. úr heilablóðfalli. Kl.
10 að kveldi hins 7. marz var
hann alheilljrigður, en kl. 5.30
morguninn eftir var hann dá-
inn. Það virðist ekki úr vegi að
geta þessa merka manns með
nokkrum orðum að enduðu æfi-
skeiði.
R. J. Capablanca var fæddur
í Iíavana 19. nóv. 1888. Hann
lærði skák þegar á barnsaldri
og 12 ára gamall sigraði hann
þáverandi skákmeistara Cul)a,
J. Corso, sem'var sterkur skák-
maðúr.
Að loknu undirbúningsnámi í
heimalandi sínu fór Capablanca
til New York til þess að lesa
verkfræði. Hann gerðist strax
meðlimur í „Manhattan Chess
Club“ og árið 1909 sigraði hann
skákmeistara Ameriku, Mars-
hall með 8 vinningum gegn 1 og
fjórtán skókir urðy jafnlefli.
Með þessum sigri var hann við-
urkenndur sterkasti skákmaður
Vesturheims, enda þótt lxeði
Reshevsky og Fine hafi síðan
skipst á um þennan ti'til, án þess
þó að hafa formlega unnið hann
af Capablanca í einvígi. Enda-
þótt Capablanca hefði þegar
hér var komið sögu öðlast mikla
frægð sem skákmaður hugsaði
hann þó hærra og Iagði mikla
vinnu í að iðka og nema skák.
Hann lagði ekki ýkja mikla á-
herzlu á að „stúdera“ skákbyrj-
anir, eins og t. d. Aljechine ger-
ir, en aftur á móti varði hann
gífurlega miklum tíma til þess
að athuga endatöfl og ýmsar
einfaldar stöður. Það er t. d.
sagt að hann hafi rannsakað ná-
kvæmlega vfir |>úsund hrók-
diktsson koma á móti okkur,
einréttan og fasmikinn og svo
mikið.glæsimenni, að allir sem á
götunni voru, virtust vera dverg-
ar .... Hann stanzaði og tók
okkur lali um stund og þá man
eg, að mér datt í hug: „Alltaf er
gaman að vera íslendingur, en
alveg sérstaklegá er það
skemmtilegt, þegar maðtir er að
tala við Einar Renediktsson.'1 ..
Rannveig' Schmidt.
CAPABLANCA.
cndatöfl, og kom það honum
siðar að góðu gagni, því hann
tefldi margar skákir sínar þann-
ig, að hann fékk lækifæri til að
beita hinni milclu endatafls-
kunnáttu sinni.
Þroskaferill hans á sviði skák-
listarinnar er að ýmsu leyti ó-
likur þvi sem venjulegt er um
stórmeistara. Hann tók að vísu
þátt í mörgum skákþingum í
Vesturheimi, en þær skákir sem
hann tefldi þar hafa' þó ef lil vill
átt minni þátt i því að gera hann
að þeim snillingi sem hann varð
en hraðskákirnar. Á stúdentsár-
um sínum i New York tefldi
hann hraðskákir svo þúsundum
skipti og ávallt upp á peninga.
Þetta æfði hann mjög vel i lnig-
areinbeitingu og mati á tafl-
stöðum, enda sýndi hann oft ó-
viðjafnanlega skarpskyggni í
þessu efni eftir að liann fór að
taka þátt í alþjóðlegum skák-
þingum. Þannig lærði harin
sem sagt: í fyrsta lagi, að leika
liratt án þess að leika af sér, i
öðru lagi ná einföldum taflstöð-
um, en það tókst honum flest-
um öðrum fremur. Árum sam-
an lenti liann aldrei i timahraki
og ]iað var ekki fyrr en á allra
siðustu árum, að „tímapúkinn“
fór að gera lionum smá grikki
öðru hvoru.
Eftir sigurinn yfir Marshaíl
varð Capablanca strax heims-
frægur skákmaður. Árið 1911
kom hann i fvrsta sinn til Evr-
ópu og vann þá fyrstu verðlaun
á skákmóti i San Sebastian þar
sem margir sterkustu skákmenn
heimsins voru saman komnir.
Skömmu síðar fór hann ]x‘ss á
leit við Emanuel Lasker, þá-
vérandi heimsmeistara, að fá að
tefla við hann einvigi um þenn-
an virðulega titil, en úr því varð
þó ekki að sinni.
Árið 1914 tóku þeir báðir þátt
i skákþingi i Pétursborg og þá
vann Lasker hann, og mun það
hafa dregið úr löngun hans í bili
til þess að þreyta við hann ein-
vígið, en svo skall stríðið á rétt
á eftir, svo að allt skáklíf lagðist
á hilluna um hríð nema í Amer-
iku. Þar tók Capablanca þátt í
þremur skákþingum meðan á
stríðinu stóð (1915, 1916 og
1918) og var efstur í öll skiptiu.
Eftir friðai'samningana fór
hann aftur til Evrópu og endur-
nýjaði áskorun sína á Laker.
Eftir nokkurt þóf, meðal annars
]>að, að Lasker afsalaði sér titl-
inum af frjálsum vilja, — en
það neitaði Capablanca að taka
til greina — fór einvigið fram í
Ilavana 1921. Úrslitin urðu eins
og mörgum mun kunnugt,
glæsilegur sigur Capablanca.
Hann vann með 6:0 og 10 skákir
urðu jafntefli. Þegar svo var
komið gafst Lasker upp, því
liánn sá að sjálfsögðu að þýð-
ingarlaust var að halda áfram.
Árið 1922 tók Capablanca
þátt i fjölmennu og sterkliðuðu
skákþingi í I.ondon og varð þá
efstur með 11 vinninga, 1 jafn-
tefli og ekkert tap. Má segja, að
það hafi verið góð staðfesting á
sigri hans yfir Lasker, enda var
nú farið að kalla hann hinn „ó-
sigrandi“, en ]>að hafði Lasker
sagt um hann eftir einvigið,
Tveim árum siðar varð hann þó
að sætta sig við að vera nr. 2 á
skákþingi í New York, næstur á
eftir Lasker, eins og í Péturs-
borg 1914. Nokkru síðar tók
hann þátt í skákþingi i Moskva
og varð þá nr.,3. Þar varð Bog-
olybov efstur og Lasker nr. 2.
Árið 1927 varð hanii efstur í
sex manna keppni, sem haldin
var í New York og var Álje-
chine einn af þeim sex. Það leit
þvi út fyrir að hann væri nokk-
uð öruggur með titil sinn, ekki
síst með tilliti til þess að Lasker
hætti að tefla eftir þetta mót.
„En Adam var ekki lengi i Para-
dís“. Sama árið hófst einvígi
þeirra Aljechins sem byrjaði
með því að Capablanca tapaði
fyrstu skákinni á hvítt! og
endalok þess einvígis vita allir,
en það er skemmst að segja, að
ósigurinn i fyrstu skákinni (á
hvítt) hafði þau áhrif á Capa-
blanca, að hann náði sér aldi'ei
til fulls allar 33 skákirnar sem
á eftir fóru.
Eftir að Capablana var orð-
inn „fyrrverandi heimsmeist-
ari“ tók hann þátt í mörgum
skákþingum og oftastmeðglæsi-
legum árangri. Hann varð nr. 1
í Berlín 1928 og í Budapest 1929,
nr. 2 i Kissingen 1928 og nr. 2
ásamt Spielmann í Carlsbad
1929. Hann þreytti einvígi við
Max Euwe 1931 og sigraði með
2:0 og 8 skákir urðu jafntefli.
Eftir það liætti hann að tefla
opinberlega um hrið og kom
ekki fram á sjónarsviðið fyrr en
í Ilastings 1931 og varð þá að
láta sér nægja 4. sæti. Árið eftir
tók liann þátt í skákþingi í
Moskva og varð nr. 4 (Lasker
nr, 3!) Árið eftir tefldi hann enn
Piltarnir, sem sjást þarna undir myndum af Chiang Kai-
shek og Roosevelt, nefna sig „flug-hákarlana“. Þeir eru flug-
menn, sjálfboðaliðar i Kína.og .Tapanir hafa oft fengið aðkenna
á leikni þeirra,