Vísir Sunnudagsblað - 24.05.1942, Blaðsíða 3

VÍSIR SUNNUÐAGSBLAÐ
3
allra kennara velviljaðastur og
reyndi alltaf a‘ð bæta um fyrir
okkur, ef til einhverra áta^h
kom gagnvart hinum kennur-
unum. Nú hafa allir þessir kenn-
arar lielveg troðið, sumir jafnvel
fyrir tugum ára, en lengst munu
þeir hafa þrauka'ð: Síra Eirikur
Briem og jÓlafur Rósinkranz,
leikfimiskennari.
Skólalíf var gla'ðvært og
lieimavistir í algleymingi. Vor-
um vi'ð um 60 alls í heimavist
og þar af um 40 á „Langa loft-
inu“. Þar var oft sungið og
kveðið og sögur sagðar, þegar
húið var að slökkva ljósin.
Hrókur alls sögu-fagnaðar var
Friðrik Friðriksson, sí'ðar presl-
ur. Stundum var hlerað við iijn-
ganginn, og kom þa'ð sér oft og
einatt illa, einkum ef samræð-
urnar snérust miður vinsamlega
um kennarana, eða ef sögurnar,
sem sagðar voru, voru ekki af
fínustu gerð.
Við vorum 13, sem gengum
samtímis inn í skólann, 16 sem
útskrifuðumst þa'ðan, en alls
átti eg 27 hekkjarbræður yfir
allan tímann, og er þetta all-
greinilegt dæmi um vanhöld í
skólalífinu. Af þessum 16 eru
tæpur helmingurinn á lífi, en
það eru dr. Helgi Pjeturss, síra *
Friðrik Hallgrimsson, Guðm.
Sveinbjörnsson, fyrrv. skrif-
slofustjóri, Karl Ó. Nikulásson,
síra Vigfús Þórðarson og Pétur
Hjálmarsson í Vesturheimi.
Einn er sá atburður, sem
gerðist er eg var prestur undir
Eyjafjöllum, sem seint mún
mér úr minni líða, en sem ávallt
mun standa ljós-lifandi fyrir
hugskotssjónum minum hversu
gamall sem eg kann að verða, en
það er hið hörmulega, óvenju-
lega slys, sem bar að á uppstign-
ingardag, 16. maí 1901, þegar
Björn Sigurðsson frá Skar'ðs-
hlið (bróðir Halldórs Sigur'ðs-
sonar, úrsmiðs) fórst við Vcst-
mannaeyjar, á vildnni suðaust-
ur af Klettsnefi, þar sem
drukknuðu 27 manns, 19 karlar
og 8 konur. Aðeins einn bjarg-
aðist af kili, Páll Bárðarson, nú
bóndi i Ytri-Skógum. Flest af
fólki þessu var á bezta skeiði.
Frá sumum heimilunum var
tvennt, t. d. frá Skarðshlíð, frá
Rau'ðafelli og af mínu heimili:
Jón Ó. Eymundsson, mágur
-minn og tengdamóðir lians. Það
voru |iung og' erfið spor er eg
varð, laugardaginn 18. maí, að
fara um alla sóknina til þess að
tilkynna slysið viðkomandi æll-
ingjum og vinum. Það er enn
önnur hlið þessa miáls, sem ger-
ir mér atburð þenna minnistæð-
an og kom mér til að hugsa
um það, hve mikill sannleikur
kunni a'ð vera í þvi orðtaki, a'ð
ekki verði feigum for'ða'ð né ó-
feigum í hel komi'ð. Eg liafði,
sem min var venja, ætlað mér
til Eyja vor jjetta, og var búinn
a'ð fá far með Birni, því a'ð me'ð
honum vWdi eg vera sökum á-
gæls kunningsskapar. En tveim
dögum á'ður en förin til Eyja
skvldi farin, minntist eg þess, a'ð
eg liafði ávallt verið vanur a'ð
ferma á hinUm lögboðna vor-
fermingardegi, þ. e. sunnudag-
inn næstan fyrir Urbanusmessu,
sem ávallt ber upp á 25. mai.
Eftir litla umhugsun ákvað eg
að breyta nú ekki út af þessari
reglu og ákvað að hælta við
ferðina, en fara heldur til Eyja
að fernlingunni lokinni. Til-
kvnnti eg Birni þessa ákvörðun
mína og við það sat. Minnist eg
þess enn, er eg þennan dag í
gó'ðu veðri gekk upp í liúsagarð-
inn í Eyvindarliólum og virti
fyrir mér Eyjarnar mínar, bláar
af fjarlægðinni, úti við sjón-
deildarhringinn, og sá jafnframt
skipið, sem eg liafði ákveðið a'ð
fara me'ð, halda frá Sandi
skammt fyrir vestan lieimili
mitt. Sá þa'ð sigla fullum segl-
um í liægum austanblæ, yfir
sléttann sæinn, út til Eyjæ
Grunaði mig þá sízt, að þetta
yrði liin mesta feigðarför, sem
farin hefir verið frá þessum
stöðvum i manna minnum og
þótt lengra væri leita'ð aftur í
tímann.
Eg hef ávallt verið vanafasl-
ur, og þa'ð svo, að stundum hefir
sú skapger'ð mín orðið mér til
óþæginda, og oft hafa mínir
nánustu brosað að mér í þessum
efnum. En hvað um þa'ð. Stund-
um getur útkoman orðið betri,
ef við setjum okkur þa'ð mark,
að taka þa'ð nauðsynlega fram
yfir hi'ð þægilega. Þannig var
Jia'ð í þetta sinn, frá mannlegu
sjónarmiði skoðað, að me'ð því
að hregða ekki út af sellri reglu,
flaut eg þá a'ðrir sukku. — Skal
eg ekki fara fleiri orðum um
þennan sorgaratburð, en eg hefi
hugsað mér, a'ð ef eg á enn.eftir
a'ð fljóta um stund, a'ð skrifa
nákvæmar um atburð þennan,
því að margs er að minnast í
sambandi við liann, sem hvergi
hefir enn skráð verið.“
Þannig er þetla brot af æsku-
minningum síra Jes A. Gíslason-
ar, bæði úr Eyjum og frá skóla-
árunum og síðar. En þetta er
ekki nema örlítið brot af þvi
sem síra Jes man og veit, þvi að
minnið er óskert, en liinsvegar
af ótæmandi fróðleik að taka.
Svo rakin séu frekari ævi-
atri'ði hans, skal þess geti'ð, að
21 órs a'ð aldri hafði hann loki'ð
latínuskóla- og prestaskóla-
námi. í biðtímanum var hann
tvö ár harnakennari i Austur-
Landeyjum, og eitt ár við verzl-
un P. C. Knudlzon’s & Sön í
Hafnarfirði.
Vorið 1896 tók síra Jes prests-
vislu til Eyvindarhólapresta-
kalls í Rangárvallaprófasts-
dæmi. Það sama ár kvæntist
hann Ágústu Eymundsdóttur,
frá Skjalþingsstöðum í Vopna-
fir'ði, bró'ðurdóttur Sigfúsar Ey-
mundssonar, ljósmyndara og
bóksala, og ólsl hún upp lijá
honum. Varð þeim hjónum sjö
barna auðið. Tvö þeirra dóu í
æsku, en á lífi eru: Solveig, gift
Haraldi Eiríkssyni, rafvirkja í
Vestmannaeyjum, Guðný, ógift,
Anna, gift Óskari Kárasyni
múrarameistara í Vestmanna-
eyjum, Friðrik, leikfijniskenn-
ari í Vestmannaeyjum, kvæntur
Magneu Sjöberg, og Ásdís, gil't
Þorsteini Einarssyni, íþrótta-
fulltrúa.
I Eyvindarhólum dvöldu þau
hjón í átta ár, siðasta árið þjón-
aði síra Jes einnig Mýrdalnum,
en flutlist þangað alfarinn þegar
síra Gísli Kjartansson liætti
prestsskap. Þar var sira Jes
prestur í þrjú ár, en fluttist al-
farinn til Vestmannaeyja í far-
dögum 1907, og hefir alið aldur
sinn þar sí'ðan. Vann síra Jes að
verzlunarstörfum lijá mági sin-
um Gísla J. Johnsen ræðismanni
til ársins 1929, að síra Jes gerð-
ist barnakennari við barnaskól-
ann í Vestmannaeyjum. Hefir
liann kennt þar síðan, en lætur
af kennslunni nú í vor. Konu
sina missti hann 13. júí 1939
eftir 43 ára hjónaband.
Síra Jes segir sjálfur, að þa'ð
hafi verið eitthvert hið mesta
happaspor í lífi sinu þegar hann
gerðist alger bindindismaður.
Stóðu þau hjón fyrir stofnun
stúku í Eyvindarhólum árið
1904, er bar nafnið Fjallarósin.
Síðan hefir síra * Jes ævinlega
verið góðtemplari, og það má
nefna sem dæmi fyrir áhuga
hans á þeim efnum, að bindind-
isræður hefir hann flutt svo
hundrliðum skiptir um ævina,
og spurning hvort nokkur ís-
lendingur standi honum á þvi
sviði framar.
Það sí'ðasta sem sira Jes A.
Gislason sagði við mig var þetla:
„Ef þa'ð er nokkuö, sem a'ð
mér amar, þegar eg lit yfir li'ðna
ævi, þá er það helzt það, a'ð
þurfa að sjá af samferðafólkinu,
og eiga síðan að samræma líf
sitt nýrri, uppvaxandi kynslóð.
Við gamla fólki'ð verðum við og
við að leggja frá okkur gömlu
gleraugun, en setja þá upp ný-
tízku-gleraugu, svo að við get-
um séð ungu kynslóðina í hinu
rétta Ijósi. Við ver'ðum að reyna
a'ð losa okkur við Hóiuers villu-
kenninguna: a'ð fáir séu föður-
betrungar en flestir æltlerar.
Tímarnir liafa breylzt svo óend-
anlega mikið og viðhorfin ekki
síður. Þrált fyrir þetta lel eg
mig liafa verið mikinn gæfu-
mann, og eg væri altilbúinn
þess, a'ð lifa lífinu upp aftur, ef
eg ætli þess kost. — Eg vil vera
íslendingur, en umfram allt þó
Vestinannaeyingur, því á'ð sú
ranima taug, scm ræ'ður i brjóst-
um svo margra, dró mig hingað
me'ð ómótstæðilegu afli. Og liér
vil eg deyja og hvíla bein mín,
eins og eg hefi lifað hér og starf-
að — því að fegurri heimkynni
en Vestmannaeyjar fæ eg mér
ekki kosi'ð.“
— Þannig liljóðuðu síðustu
or'ð hins sjötuga afmælisbarns.
Þ. J.
Bandaríkin fá nú ekki framar
neitt te frá Kína, en áður nani árs-
neyzlan io.ooo smál. Von er um,
aS hægt veröi aS bæta úr þessu
meö brazilisku tei, „maté“, sem er
bragSlíkt kínverska teinu og hef-
ir inni aS halda A, B-i og B-3 og C
fjörefni.