Vísir Sunnudagsblað - 07.06.1942, Blaðsíða 1
1942
Sunnudaginn 7. j&ní
16. blad
Gaðl. Einar§soD:
Mér finnst alls ekki framorð-
ið. Klukkan er rúmlega niu að
kvöldi dags, þegar eg labba af
stað upp á Njálsgötu 52 A hér i
bæ, til þess að hitta 85 ára gaml-
an öldung að máli, Sophus H.
Holm að nafni. — „Hann hlýt-
ur að vera vakandi. — Skildi
hann nokkuð vilja við mig lala,
ef hann kemst að raun um það,
að eg er fréttasoltinn blaða-
maður? Eg ætla samt að reyna;
það kostar ekkert.“ Þannig
liugsa eg með sjálfum mér,
þangað til eg staðnæmist fyrir
framan álcvörðunarstaðinn. Að
stundarkorni liðnu er eg kom-
inn inn í forstofu hússins. Eg
nxæti miðaldra konu og spyr eft-
ir Holm. „Það býr enginn Holm
i þessu húsi,“ er svarið. „Enginn
Holm?“ Eg rek upp stór augu.
„Er þetta ekki Njálsgata
52 A?“
„Jú, alveg rétt.“
,„Og hér býr enginn Holm —
Sophus Holm?“
„Sophus Holm — Sophus, það
er allt annað mál. Hann býr
hér. Það er að segja uppi á
lofti,“
„Takk fyrir,“ flýti eg mér að
segja og lileyp upp stigann. Eg
ber að dyrum,. Augnablik liður,
og dyrnar eru opnaðar.
„Gott kvöld,“ segi eg við kon-
una, sem stendur í dyrunum,
„bjýr hér Sophus Holm?“
j,Já, en hann er liáttaður.“ ,
„Nú, já — en — eg er frá dag-
blaðinu Vísi. Mig langaði til þess
að lala við hann fáein orð, þvi
við höfum frétt, að hann hafi
orðið 85 ára þann 21. maí sið-
ast liðinn.“
„Já, einmitt, gerið þér svo vel
að koma inn fyrir.“
„Takk fyrir,“ segi eg og stíg
inn fyrir þrepskjöldinn.
„Eg skal athuga hvort hann
er vakandi,“ segir konan þegar
við erum, komin inn í borðstof-
una.
„Við skulum láta þetta sam-
tal bíða, eg kem bara seinna,
það liggur ekki svo mjög mikið
á,“ malda eg í móinn, frekar þó
KvöldstundhJ
fortíðarinnar
Ijósi
í kurteisisskyni, heldur en liitt,
að mig langi ekki til þess að tala
við öldunginn strax. Og konan,
sem er dóttir gamla mannsins,
er komin inn i næsta lierbergi
áður en eg veit af.
„Á fætur?“ heyri eg gamla
manninn segja inni í herberg-
inu. „Hvers vegna?“
Svo kemur konan aftur fi’am
i dyi-agættina og tjáir mér, að
faðir hennar vilji ekkert við
hlaðamenn tala, því lxann liafi
engu frá að segja.
„Jæja, — það nær þá ekki
Iengra,“ segi eg og gei’i mig lík-
legan til þess að fara.
„Við skulum bíða augnablik
og sjá hvort hoixum snýst ekki
hugur,“ segir dóttirin og vekur
um leið þá von lijá mér, að ferð
mín verði ekki með öllu árang-
urslaus. Við setjumst niður og
bíðum átekta. 1 þessum svifum
kemur maður hennar inn. Eg
þekki hann strax og eg sé hann,
því að það er Marinus Buch
hjólhestaviðgerðarmaður. Frú-
in segir íxianni sínum frá því,
að eg sé hér kominn til þess að
liafa tal af föður hennar. Buch
gengur síðan að herbergisdyr-
um gamla mannsins og gægjist
inn fyi’ir. „Hann er að klæða
sig,“ segir liann brosandi. Eg
teygi úr mér á stólnum, mont-
inn yfir ái’angrinum, sem eg hefi
náð, með frekju blaðamanns-
ins. —
Nú kemur öldungurinn fram.
Hann er meðalmaður á hæð,
beinvaxinn og spengilegur. Hár-
ið er silfurhvítt og andlitssvip-
urinn hreinn og skerpulegur.
Hann lítur í kringum sig, þar
sem hann staðnæmist á þrep-
skildinum og horfir síðan rann-
sakandi augnaráði á mig. Eg les
út úr augum öldungsins jxessar
spurningar: „Hvað viljið þér
mér? Hvað rekur yður til þess
að trufla svefnró mína?“
Eg stend upp, rétti fram hönd-
ina og býð gott kvöld. Hann
svarar kveðju minni með hlý-
legu handtaki. Svo setjumst við
báðir að borðstofuborðinu, á-
sarnl Buch-hjónunum.
„Getið þéT ekki sagt mér eitt-
livað skemmtilegt úr lífi eldri
kynslóðarinnar?“ spyr eg. Öld-
ungurinn hristir höfðuið. Hann
vill augsýnilega sem minnst um
sig eða sína fyrri samtíð segja.
„Eg hefi ekki mildð að segja.
Mín ævi hefir verið þannig, að
einn dagur var öðrum líkur.“
„Viljið þér ekki segja mér
eitthvað samt?“
„Eitthvað? Auðvitað get eg
sagt eitthvað, en hvað?“ segh'
öldungurinn og horfir i gaupnir
sér. Allt í einu er sem hann lifni
við; hann brosir eilitið og hefur
fi’ásöguna: „Einu sinni þegar eg
var á Isafirði, eg meina ...
„Voi-uð þér lengi þar?“ gríp
eg framm í fyrir lionum.
„Já, i 20 ár. Eg kom þangað
til lands með foreldrum mínum
á afmælisdaginn rninn, þegar eg
var 13 ára. Það eru nú 72 ár
síðan. Faðir minn var kaup-
rnaður í smáþorpi, sem heitir
Stege á eyjunni Mön i Dan-
mörku. Hann hafði ekki mikið
að starfa, þvi lítið seldist í búð-
inni. — Þá var það einu sinni
að maðui', sem faðir minn
þekkti vel, sagði lxonum, að
hann skyldi fara lil íslands, þar
væri ágælt að vera. Faðir minn
fór að ráðuin þessa kunningja
síns og svo fórum við af stað.
Við komum fyrst til Isafjarðar
og þar setti faðir minn sig niður
með fjölskylduna. — Mér fannst
ferðin yfir Atilantshafið vera
löng. Við fórum með seglskipi,
því annað þekktist ekki þá og
vorum 33 daga á leiðinni. — Á
ísafirði setti faðir minn svo upp
verzlun og fór hún brátt að
ganga sæmilega. Við undum
hið bezta vistinni þarna. Eg var
hjá föður mínum fyrst, en svo,
SOPHUS H. HOLM.
Ixegar eg var kominn til full-
orðins ára, hóf eg starf við verzl-
un Ásgeirs Ásgeirssonar, sem
var á Isafirði, og var eg síðar
faktor við hana. Einnig var eg
í möi’g ár póstafgreiðslumaður
í bænum.“
„Hvernig var umhorfs á ísa-
firði, þegar þér komuð þangað
fyrst?“
„O, þetta var ósköp lítill bær.
Eg man ekki nákvæmlega hve
niargir íbúarnir voru, en eg held
eitthvað um 200, — en þér skul-
uð ekki skrifa það, eg er ekki al-
veg viss. — Skemmtilegasta
tíma ævi minnar lifði eg á ísa-
firði,“ segir gamli maðurinn, og
um leið bregður fyrh ánægju-
glampa i augum hans. Nú er
þessi virðulegi öldungur orðinn
liressari i bragði, en hann var
fyrst i stað. Eg ímynda mér, að
liann sé húinn að gleyma því,
að eg er blaðamaður, því að
minnsta kosti er hann hættur að
veigra sér við að svara þvi, sem
eg spyr hann um. Eg býð hon-
um cigarettu, en hann segist
aldrei reykja bréf. Hann tekur
upp pípu sína og treður í hana.
Frúin færir okkur kaffi.
„Eg nota kaffið sem fegrun-
armeðal. Það er hægt, ef menn
drekka það svart, sykurlaust og
kalt,“ segir hann og sýpur um
leið á bollanum.
„En meðal annara orða, þér
voruð byrjaðir áðan á einhverri
sögu, sem skeði á Isafirði."
„Já, rétt er það. Það er að