Vísir Sunnudagsblað - 14.06.1942, Qupperneq 1
1942
Sunnudagínn 14. j liní
17. blaö
Ragnar Ásgeirsson:
l^iin frá Nölleröð.
Um það leyti sem veturinn
var harðastur þá sátum við, eg
og húsbóndi minn í Sölleröð,
inni í stofu og fléttuðum körf-
ur úr víðigreinum. Þær voru
sumar 3 álnir á lengd, af stór-
vaxnari víðitegundum en hér
þekkjast. Þetta var skemmtileg
iðja og var gaman að x-eyna að
hafa körfurnar sem snoti-astar.
Þar var nóg við slik ílát að gera,
þegar sumarið kom með kirsu-
berin, plómurnar, perurnar og
eplin. Yiðigreinarnar klipptum
við og bundum í knýti áður en
veturinn gekk í garð.
Einu *„opinheru“ embætti átti
húsbóndi minn að gegna, hann
var „snjófógeti“ i þorpinu. Á
húseigendunx í sókninni livildi
sii kvöð, að ef snjóalög komu,
þá átti liver þeirra að útvega
mann til snjómoksturs. Það vai-
hlutverk snjófógeta að sjá um,
að götur væru hæfar til umfei’ð-
ar. Þennan vetur snjóaði oft og
fengu þvi margir vinnu við
moksturinn. Eg var auðvitað
látinn- moka snjó þegar þess
þurfti við og fékk þá húsbóndi
minn kaup fulloi’ðins manns
fyrir mig —- en aldrei sá eg neitt
af því. Snjómoksturinn var oft
skemmtilegur, ekki sízt þegar
þannig var háttað, að tré voru
meðfram veginum. Eftir logn-
di’ífu lá oft mikill snjór á gi’ein-
um stóx-ra trjáa. Ef maður sló
skófluskafti við trjástofn svo
hann titi-aði, um leið og maður
gelck framhjá, þá fengu þeir,
senx á eftir gengu, oft snjóski’iðu
og lxana stundum mikla yfir sig.
Það var oft glatt þessa snjó-
mokstursdaga. Snjófógetaem-
bættinu þurfti þó aðeins að
gegna við og við um átta vikna
tírna þennan vetur.
Eg hefi getið þess áður, að
húsbóndinn var ekki bókai’inn-
ar maður og fyrg-leit að eyða
tinxa sínunx til lestrar. En hon-
unx var þó ekki alls varnað á
sviði hinna fögru lista. Hann
hafði yndi af söng og hljóðfæra-
slætti. Eina „hljóðfærið“ á
heimilinu var granxmófónn og
var hann niikið notaður. En það
var ekki allt saman „eftir lxann
aumingja Beethoven minn sál-
uga“ (eins og Stefán Eiríksson
oi'ðaði það), sem spilað var. Þar
kenndi annara grasa. Það voru
mest dægui’visur og vísur úr
„revyum“, en þó slæddust ein-
stöku sæmilegar plötur á milli.
Þetta vai’, að eg hygg, eini „ó-
þarfinn“ senx húsbóndi minn
leyfði sér og þegar hann fór til
Hafnar, senx liann gerði stöku
sinnum, þá konx lxann alltaf með
tvær til þrjár nýjar plötur, sem
svo voru spilaðar þangað til
flestir voru bxxnir að fá leið á
þeim.
Af þvi að lionum var nú oi’ðið
heldur vel við mig, þá bar það
við að hann kom með íslenzkar
plötur heinx. Það voru fyrstu
lögin sem Pétur Jónsson söng
inn á plötur, „Fifilbrekka“ o. fl.
Þótti okkur mikið til þeii’ra
konxa og Frederiksen ki'ossbölv-
aði sér upp á livað löghi væru
falleg og rödd Pétui-s — og það
var víst alveg óhætt að bölva
sér upp á það. En húsbóndi
nxinn var óvenju blótsamur og
var snillingur í að tengja öll
blótsyrði, sem hann kunni, sam-
an í eina langa röð, þegar hon-
um þótti mikið liggja við. Auð-
vitað læi'ði eg þetta af mínum
meistara og svo vel að eg var
fai'inn að flétta blótsyi’ði í
lxverja setningu alveg óafvit-
andi. En svo fór eg einu sinni að
hugsa um hvað þetta væri ljótt
og að slikur munnsöfnuður
hafði aldrei verið hafður um
hönd á heimili foreldra minna,
og vandi mig svo með öllu af
þessum ósið.
Fyrsti veturinn í Sölleröð var
fljótur að líða, fæði og þjónusta
gott og þó að húsplássið væri
litið þá bætti það úr að hjarta-
lag húsmóðurinnar var gott.
Hún studdi alltaf þann sem var
nxinni máttar, ef eitthvað bar á
milli, sem kom þó sjaldan fyrir.
Kröfuharður vai’ húsbóndinn
um vinnuna og þó rnest yfir vor-
timann. Eg man þaðan marga
16 og 18 stunda vinnudaga og
ekki myndi það þykja gott nxx
á tímum. Aukaborgun var ekki
um að ræða, en margan aukabit-
ann fékk eg, enda var matarlyst-
in sæmileg á þessum árum og
heilsan pi’ýðileg.
Einn íslendingur átti heima i
Sölleröð allt árið. Það var Stef-
án Stefánsson cand. jur. (Daní-
elssonar. Til hans kom eg ein-
stöku sinnum og var alltaf vel-
kominn. En sjaldnar kom eg
þar en eg vildi, þvi við voi’um
alltaf sívinnandi hjá Frederik-
sen. Stefán vann þá á einni af
stjórnarskrifstofunum í Höfn,
en fór á milli kvölds og morgna.
Hjá honum hitti eg eitt sinn Jón-
as Guðlaugsson skáld. Of lítið
þekkja landar hans til ljóða
hans og sagna og hygg eg að
Jónas hefði orðið afbragðs höf-
undur ef aldur hefði enzt til.
Hæfileikar hans voru miklir, en
brjóstveiki lagði hann snemma
að velli.
Þegax’ liða fór á sumarið,
komu nokkurir kunningjar
mínir, sem þá voru nýorðnir
stúdentar frá Menntaskólanum,
til Kaupmannahafnai'. Eg fékk
að fara til borgarinnar þegar
þeir komu og vera þar í tvo
fyrstu dagana sem þeir voru
þar. Þar voru þeir Hallgrimur
Hallgrímsson núv. bókavörður,
Þórsteinn Kristjánsson, nú
prestur í Sauðlauksdal, Páll
Auðunnsson og fleiri bekkjar-
bræður Ásgeirs bróður mins.
Var eg nú leiðsögumaður þeirra
og túlkur fyrstu tvo dagana
meðan þeir voru að koma sér
fyi’ir, áður en þeir komust á
„Garð“. Því þó þeir væru vel
færir i dönsku, á bók, þá gekk
þeinx ekki vel að skilja hið
mælta mál til að byi-ja með.
Þar stóð eg betur að vígi, sem
talaði nú eins og „innfæddur“
maður. Hálfum mánuði síðai’
komu þeir svo út i Sölleröð og
var telcið þar með mestu rausn
af húsbændum minum. Þegar
þeir svo höfðu komið sér fyrir
í borginni, fór eg að fá farai’leyfi
við og við inn til þeix-ra um helg-
ar og þótti gott að losna við
sunnudagavinnuna. En góða og
gilda ástæðu varð eg að hafa til
að fá fararleyfi, en það var nú
hægt að sjá fyrir þvi. Eg á enn
til bréfspjöld frá þeim félögum,
þar sem þeir bjóða mér liátið-
lega í afmælisveizlu „á sunnu-
daginn kemur“, enda þótt eng-
inn þeirra ætti afmæli þann dag.
Og þeir konxu svo við og við til
mín og voru alltaf vel séðir gest-
ir á heimili húsbænda minna.
Þetta varð til þéss að eg fór
að venja komur mínar á „Gai-ð“,
Regensen, þennan indæla frið-
sæla stað, i stórborginni miðri,
þar sem fjöldi íslenzkra mennta-
manna hefir dvalið árum sanx-
an, rneðan þeir nutu Garðs-
styrks.
Raupmangaragatan er þröng
og þar er nxikil umferð og
vagnaskrölt, hróp og hávaði. En
viki maður sér inn í Store Kan-
nikestræde og inn um aðaldym-
ar á Garði, þar sem fjórar rauð-
ar álmur mynda húsagarð, þá
er eins og maður lifi ekki leng-
ur á tuttugustu öldinni, lxeldur
sé horfinn hundrað ár aftur í
tímann. Yfir þaki einnar álm-
unnar gnæfir Sívaliturn og í
nxiðjunx garðinum stendur stórt
og fagurt linditré sem breiðir
greinar sínar yfir mikinn hluta
gax'ðsins. Linditré þetta er víst
oi'ðið á annað hxmdrað ára
gamallt og var gróðursett
snemma í mai. Sú venja helzt
þar enn að á „afmælisdegi"
linditi'ésins, er festur gerfihand-
Ieggur á það og svo ganga allir
íbúai' Garðs og taka í hendina
og óska trénu til hamingju. Is-
lendingar höfðu forgangsrétt að
Garðvist og nxunu margir, sem
þar hafa dvalið — og gestir