Vísir Sunnudagsblað - 14.06.1942, Blaðsíða 2

2
VlSIR SUNNUDAGSBLAÐ
þeirra — miiinast Garðs með
lilýjum hug. Fyrir utan alvöru
námsins gerðist þarna margt
sögulegt og spaugilegt, því glað-
værðin liefir löngum fylgt æsk-
unni. Talið var að drykkjuslcap-
ur væri ahnennari meðal ís-
lenzkra stúdenla en danskra og
að sumir þeirra stæðu sig hetur
í slagsmálum en við hóknámið.
Eftirfarandi sögu heyrði eg
um Garð og set hana hér af því
að íslendingur kemur þar við
sögu, þó ekki muni eg nafn
hans.
Þá hjó I. C. Hostrup, hinn
ágæti gamanleikjahöfundur á
Garði. En í herhergi beint þai
uppi yfir bjó íslendingur, drykk-
felldur noklcuð og rammur að
afli. Hið nafnkunna leikrit
Hostrups, „Andbýlingarnir“,
hafði þá verið leikið nýlega í
fyrsta sinn og vakið mikinn
hlálur. Það gerist á Garði, eins
og kunnugt er, og er í því gert
gys nokkurt að koparsmið, sem
látinn er búa hinumegin göt-
unnar lijá Garði. En svo illa
vildi til að í einni götunni and-
spænis, bjó koparsmiður, sem
var heldur einfalldur, en jafn-
framt mikill kraftaiiiaður. Var
honum talin trú um að glens
leiksins ætti við hann og reiddist
hann því stórlega og hugsaði
sér að hann skvldi launa Hostr-
up lambið grá við i’yrsta tæki-
færi. Greip hann nú töng sína,
fyrir barefli, og fór yfir á Garð
°g spyr hvar Hostrup eigi heima,
og er vísað á herbergi hans og
ber þar að dyrum. Ilostrup var
grannur vexli og væskill að
kröftum, og varð ekki um sel,
])egar hann opnaði hurðina og
smiðurinn spyr livort hann sé
„þetta déskotans leikritaskáld,
sem leyfi sér að draga dár að
heiðarlegu fólki“, — en áttar sig
þó og svarar: „Nei, liann býr
ekki hér; — liann býr hér beint
uppi yfir.“ Rauk þá smiðurinn
upp og inn til íslendingsins og
lagði til hans, án þess að spyrja
um hver hann væri, og lieyrði
nú Hostrup ógurlegar rysking-
ar og hávaða, fyrst úr herberg-
inu, en svo niður allan stiga.
Var það íslendingurinn sem
kastaði smiðnum á undan sér,
alla leið niður og út fyrir dyr á
Garði. Var Hoslrup jafnan síðan
þakklátur Islendingnum fyrir
vikið. En smiðinn hafði ekki
langað til að finna „Hostrup“ i
annað sinn.
Þetla er sagt hér eftir frásögn
Helge Hostrups, lýðskólastjóra,
en hann hafði það eftir föður
sínum — leikritaskáldinu.
Tilbreytingáríkara og
skemmtilegra varð lifið fyrir
mér eftir að eg fór að venja
komur mínar á Garð, en þar
kom eg i allmörg ár og kynnt-
ist mörgum landa. En eg hafði,
að lieita má, haft lítil sambönd
við landa síðan eg fór að heim-
an — og aðeins liitt móðursyst-
ur mínar einu sinni eða tvisvar
á ári.
Ilúsbóndi minn var ekki
kirkjurækinn maður. En til
kirkjugarðsins lá leið okkar ekki
sjaldan, því að oft þurfti að
hirða um grafir þar. Áreiðan-
lega öfundaði hann hringjar-
ann af sínu fastlaunaða embætti.
Hringjarinn var að því leyti
vandræðamaður að hann vai
nokkuð drykkfelldur og var það
auðskilið mál að hann myndi
elcki Iialda embættinu ef liann
sæi ekki að sér. En hann var nú
ekki alveg' á því. Gamalt mál-
tæki segir, að eins dauði sé ann-
ars brauð og svo reyndist þar.
Eínn morgun var kirkjuklukk-
unum ekki hringt um sólarupp-
komu, eins og venja var, og
hringjarann var livergi að
finna. Þegar komið var upp í
kirkjuturninn þá liékk lningj-
arinn þar undir bita, í snörunni
og var dauður.
Þannig alvikaðist að hús-
hóndi minn var settur í embætt-
ið. Það kom sér vel, því vinna
var farin að minnka við garð-
yrkjuna, en nú varð nóg að gera
fyrir okkur báða. Fyrst var að
hringja liinum stóru hljóm-
fögru kirkjuklukkum, við sól-
aruppkomu og sólarlag. Það var
allþungt að koma klukkunum
á stað, en þeim var hringt i
þrjár mínútur i hvert sinn og.
slegin þrisvar siiinum þrjú högg
á 'I' eftir — sem Danir nefna
„Bedeslag“. En alveg ætlaði
liávaðinn að æra mig fyrst i
stað, en öllu má venjast, segir
mállækið, og svo fór hér. Eftir
nokkura æfingu fór eg að geta.
liringt einn. En þegar eg var að
ganga upp i turninn, gamla og
fornfálega, þar sem uglur skut-
ust út um litlu gluggaopin og;
leðurblökur hýmdu í myrkrinu;
og varð að fara l'ramhjá bitan-
um, þar sem grafarinn hafði
nýlega verið skorinn niður, þá
greip hin gamla myrkfælni mín
mig — en cg varð að fara:
minna ferða fyrir lienni.
Eg neitaði að taka nokkura
gröf fvrir liúsbónda minn, i
gamla kirkjugarðinum, þar
sem skóflu varð varla stungið
niður svo að ekki yrði meira
eða minna fyrir af mannabein-
um. Því þarna er stundum graf-
ið fimm sinnum á öld í sömu
gröf, kistur voru slundum að-
eins lítið fúnar og beinagrindur
lágu lieilar í þeim, en öllu var
í’utt til liliðar eins og hvcrju
öðru rusli, því réttur hafði verið
keyptur fyrir einhvern annan
til hvíldar „i friði“ — í næstu 20
ár. Kirkjugarðurinn hafði ný-
lega verið stækkaður, færður út
yfir akurland. Þar, í nýja garð-
inum, tók eg marga gröfina, því
þar var hrein jörð.
Jarðarfarirnar voru eins mis-
jafnar ,og kjör mannanna eru
um æfina og stundum bar ó-
teljandi pípuhatta við himin,
þegar efnafólkið var jarðsett,
sem vildi hvjla í Sölleröð
kirkjugarði vegna þess live hann
var fagur. Þá þurfti leigða karla
að bera kistuna til grafar og alla
blómsveigana og þeir báru al-
vöruþrunginn svip á meðan, það
lieyrði til og var innifalið í
greiðslunni fyrir vikið. En und-
ir eins og takinu var sleppt var
svipurinn horfinn og mátti
Jieyra margt óviðeigandi orð ef
hlustað var eftir.
Húsbóndi minn kunni vel við
sig í embættinu, en svo sem
tveim mánuðum síðar var það
veilt öðrum og' voru honum það
mikil vonbrigði. En hann bar
engan guðhræðslusvip og var
aldrei með guðs nafn á vörun-
um. En sá sem happið hlaut
hafði hið rétta útlit.
Svo nú varð hann að halda á-
fram að vinna fyrir liina og
þessa, hér eftir eins og. liingað
til — og hinn skuldseiga Mat-
liiesen líka.
Einmitt þetla nafn minnir
mig á smávegis alvik, sem eg
hefi stundum hugsa'ð um síðar,
flestir megum við víst minnast
einhverra prakkarastrika frá
æskuskeiði. — Það var snennna
i desember; eg vissi að eg
myndi sjálfsagt verða sendur til
Holte innan skamms, i áríðandi
erindi. Svo var það eina nótt,
þegar eg var nýlega sofnaður,
að húsbóndi minn vakti mig,
bað mig að snara mér nú í föt-
in og hlaupa niður til Holte,
vekja ljósmóðurina og biðja
hana að koma strax.
Eins og geta má nærri þá
flýtti eg mér og hljóp á stað, út
á þjóðveginn, inn í Gilsskóg og
var ekki lengi á leiðinni. Erind-
inu lauk eg og Ijósan kvaðst
koma undireins; náði eg í vagn
hjá ökumanni til að flytja hana
upp eftir. En ekk.i kærði eg mig
um að vera með í vagninum,
heldur hljóp eg sömu leið til
Sölleröd. En þess íðraði mig,
því þar sem barrskógurinn var
dimmastur greip mig aftur
hræðslan við myrkrið, sem eg
hafði ekki gefið mér tima til að
hugsa um á leiðinni niðureftir.
En nú dalt mér maðurinn i hug,
sem hengdi sig þar hátt í tré
fyrir 4 árum, og fannst ekki
fyrr en búkurinn datt niður
löngu siðar. En eg var kominn
inn í svartasta skóginn og engin
leið að snúa við, svo eg lierti
mig og liélt áfram og heim
komst eg.
Það var ekki um svefn að
tala það sem eftir var. Húsbónd-
inn bað mig að halda eldstónni
rauðglóandi og vi'ð það hélt eg
mér vakandi, því oft þurfti að
bæta kvistum á svo að ekki
dræpist i eldinum. Inni leið erf-
iðlega, húsbóndinn áhyggju-
fullur og eg syfjaður.
Þegar klukkan var langt
gengin sex kom húsbóndinn
fram í eldhús, daufur í hragði
og sagði: „Þetta gengur illa —
og það er gefið að þú færð eng-
an svefn hvort sem er. — Þú
ættir að fara út í skúr og ná þér
í skóflu og ganga með hana
framhjá húsinu hans Mathie-
sens gróssera — og vita hvort
postulínsnafnspjaldið stóra þol-
ir að komið sé við það með
skófluskaftinu.“
Eg fann skófluna og hélt á
stað og kom aðeins diálítið við
nafnspjaldið — en það þoldi það
ekki! Frederiksen hafði til
morgunkaffið og vel með þvi
þegar eg kom til haka og bað
mig njóta heilan handa, eins og
segir í fornsögum — við þá sem
hafa unnið eitlhvert bannsett
illvirki. Og siðan var aldrei
minnst á þella. — Nokkuru fyr-
ir liádegi létti áhyggjum liús-
bóndans, því þá hafði honum
bæzl lítill vinnumaður.
Svo liðu tveir, þrír dagar. Eg'
var að kljúfa brenni úti i skúr
og lá á lmjánum við það. Þá
kom Petersen, lögregluþjónn
sóknarinnar og gekk inn til hús-
bónda míns. Eftir augnablik
kom liann svo út lil mín og'
sagði mér að postulíns-spjaldið
hjá Mathiesen gróssera hefði
verið hrotið; hvort eg hefði
nokkura liugmynd uin hver það
hefði gert, þetta væri i annað
sinn, sem það kænii fyrir; það
væri einkennilegt. Eg hristi
höfuðið og vissi ekki neitt, og
Petersen fór. En það bjargaði
mér að eg lá á hnjánum og eg
skalf þegar eg stó'ð upp er hann
var farinn. Eg var ekki forhert-
ari en svo að eg hefði meðgengið
strax, ef hann hefði spurt mig
frekar. Svo þetta var þá ekki i
fyrsta sinn sem reynt hafði ver-
i'ð hvort pbstulín væri brotliætt!
Áuðvitað varðaði ])etta við lög
ef upp hefði komizt, en þó finnst
mér enn í dag er eg hugsa til
])ess, að: skuldscigi grósserinn
hafi átt þetta meir en skilið.
Eg hafði fullan trúnað hús-
hónda míns og þau hjón voru
mér bæði góð allan límann, sem