Vísir Sunnudagsblað - 30.08.1942, Page 1

1942
Sunnudaginn 30. ágtkat
28. blad
Quðján 'Jójísj&k:
Heimilisliættir
fi'á æsknárnm mínnm.
/Heimili foreldra minna var
regluheimili mikið og siðgæðis
gætt, æ og ætíð. Blót og formæl-
ingar máttu ekki heyrast og
klámyrði og saurugt tal for-
dæmt með öllu, og yrði manni
á að segja ósatt, var okkur sagt
að svartur blettur yrði á tungu
þess manns, sem temdi sér að
segja ósatt, og bak við hann
stæði óvinurinn sjálfur. Hús-
lestrar voru hafðir um hönd á
sunnudögum allt árið, og kvöld-
lestrar alla rúmhelga daga að
vetrinum til páska, og þaðan í
fi-á til hvítasunnu, og sálmar
sungnir fyrir og eftir. Sérstakur
andaktarblær var einkum yfir
slíkum guðsþjónustum á föst-
unni, og þá ætíð sungnir Passíu-
sálmar. Hallgríms. Framan af
búskap þeirra foreldra minna
var á sunnudögum lesið í Vída-
línspostillu, en seinna var það
bók Péturs biskups, sem, lesin
var, og sömuleiðis hugvekjur
hans á kvöldum. Hvað Vídalín
áhrærir, tókum við unglingarnir
einkum eftir því, að hann var
ærið langorður, og að honum
var æði ósárt um að blóta í
ræðum sínum, sem okkur var
þó bannað á heimilinu; en Pét-
ur sómdi sér betur um þá hluti.
En gömlu mennirnir sögðu, að
ekki væri annar eins kraftur
og orðsnilld i ræðum hans sem
Vídalíns.
Stundum eftir að vorannir
hófust fyrir alvöru, fórust kvöld-
lestrar fyrir, ef miklar annir
voru, dag og dag i bili, en ekki
var það oft.
Sumardagurínn fyrsti var æv-
ínlega einn hinn mesti tyflidag-
ur barnanna. Var um bað keppt,
hver fyrstur drengjanna yrðí til
þess að vakna á undan Öllu fólk-
inu, til þess að bjóða Hörpu í
bæinn, ^iinni yndislegu gyðju
vorsins, og var sá' heppinn, sem
fyrstur gaj qrðið til þess, gð
fagna henni, sem vert var, með
þessum eða þvífíkum orðum:
1
, t
„Ríður Harpa í tún
roðar röðull á brún
rósum stráir um löndin og
æginn.
Vakna sveinar við það,
glaðir hlaupa á hlað,
Hörpu vilja þeir leiða í bæinn.
1
Það er litfögur mær,
ung og yfirlitsskær,
ofur hýrleit og blómleg á vanga,
hárið mikið og frítt,
lokkar Ijósgulir sítt
í liðum niður um herðarnar
hanga.“
Svo þegar marnrna kom, á
fætur átti maður víst að fá heita
mjólk og lummur dísætar með,
og í mat, það sem búið hafði þá
bezt að bjóða. Og mikill var þá
fögnuðurinn, ef sá dagur tjald-
aði hinu bezla, sem kostur var
á, sólargulli um fjöll og hálsa.
Vorannir hófust, ef sæmileg
líð var, um sumarmál. Ef gott
veður var á sumardaginn fyrsta,
þótti okkur nýlunda að sjá
mömmu ganga um túnið og at-
huga hvort tiltækilegt væri að
vallarvinnsla gæti hafizt. Hún
sem annars sat öllum stundum
við rokkinn og leit ekki upp
frá honum,nema til að skammta
matinn og sinna búverkum sín-
um. Það var eins og það væri
vorboðinn um nýtt starf, sem
aðeins heyrði sumrinu til, hin-
um ljóskrýndu dögum hins yl-
ríka vors. Pabbi athugaði á-
vinnslutækin, hvort tiltækileg
væru eftir .veturinn. Fjöllin
blánuðu upp á brúnir og sauð-
fé skipaði sér ,um rindana, um
hclt og hæðir, &n hrossin hið
neðra um grund og móa. ísinn
leysti af firðinum og rak til og
frá með föllunum, unz hann
grotnaði sundur með öllu. Svan-
urinn lyfti sér UI flggs norður
um lieiðar, til að skyggnast um
á sumarstöðvum sínum og æð-
urinn tók að litast um á víkum
og vogum. Krían og veiðibjall-
an í sílaleit og lóan í hlíðinni
söng „dýrðin“.
Það er áreiðanlegt, vorið er
að koma, og börnin syngja við
raust á bæjarhólnum: „Vorið er
komið og grundirnar gróa, gil-
in og lækirnir fossa af brún.“
Þau eru að létta af sér fargi
vetrarins og varpa sér glöð og
kát i arm vorsins og hyggja nú
gott til starfa undir heiðbláum
himni þess.
Svo næstu daga er tekið til
við ávinnsluna, að vísu með
frumstæðum tækjum, en mað-
ur fann eigi svo mjög til þess
þá, því þannig höfðu ömmur
og afar haft það í sínum bú-
skap, og sennilega eitthvað þessu
líkt, allt frá Iandnámstíð, hafði
það gengið til. Og þá var ekki
neitt við það að athuga.
Túnið fór smám, saman að
grænka hægt og bítandi. Alls-
staðar fór græna grasið að víkja
sinunni til hliðar: „Frá, frá
fölva strá, hyað átt þú með sól
að sjá, sinan visin, köld og grá.
Frá,«frá.‘‘ Og alltaf var þrengt
meira og meira að henni og hún
að lokum vígð moldinni og völl-
urinn var orðinn iðjagrænn.
Ærnar fóru að eignast ofur-
lítil, hvít og alla vega lit lömb,
sVo spræk og fjörug, litlu grey-
in. Flestar voru þær einlembdar,
en stöku kind átti tvö, og þótti
mikið til þess koma. En þeim
ám þurfti að hygla vel með rúg-
mjolsdeigi, mjólk eða því um
liku, svo öllu liði vel, einkum
þó ef kalt var, .og lömbunum
smjórSkofu, meðan groðurlítið
var. Annirnar urðu meiri og
meiri, sem lengra leið. Og þeg-
ar leið ó sauðburðinn, var hætt
að hýsa ærnar. En i þess stað
Vfti’ farið að rakn jámhféð á
stekkinn á kvöldin og mjólka
þær, sem leyfði í og þó einkum
hinar óbornu, sem voru með
hörð júfur. Það var erfitt verk
í fyrsta sinn, sem rekið var á
stekkinn, að koma öllu inn, því
lömbin sundruðust í allar áttir,
stukku upp á veggina, beljandi
hvellu jarmi, svo ekki heyrðist
mannsins mál. Ærnar priluðu
upp í veggina, ráku snoppuna
að lömbunum, þefuðu af þeim
og jörmuðu enn meir. Svo þegar
búið var að mjólka, var hleypt
út úr kvínni og kliðurinn jókst
um allan helming. Yar þá farið
að lemba og ekki hætt fyr en
hver fékk sitt lamb. Þetta end-
urtók sig svo á hverjum degi,
eða annanhvorn að minnsta
kosti, þar til allt var borið. Þá
var því sleppt á dalinn, en smal-
að af og til, til að líta eftir ull
á því.
Eftir að kvenfólk og ungling-
ar höfðu unnið á túninu, var far-
ið að sinna um sauðatað, sem
haft var til eldiviðar, og þó lít-
ið eitt. Sagði faðir minn, að það
væri sama og að brenna töðunni,
og því var það, að hann tók að
leita að mó, en fann hann hvergi
nær en á fjallinu uppi. Þann
eldivið notaði hann mest eftir
það, enda þegar nóg að gert um
eyðing skógarins.
Mórinn var tekinn upp fyrir
sláttinn og þurrkaður þar, en
fluttur heim á haustin á klökk-
um. Fyrir sláttinn áttu karl-
menn og að hafa lokið við kola-
gerð og húsabyggingar, því ó-
rá,ð þótti að láta þær bíða hausts-
ins.
Nú leið að fráfærum. Fór það
eftir tíðarfari, hvenær það var
gert. I fyrsta lagi var það um
Jónsmessu (sumarsólst.), um 9
Vikur af sumri, en stundum
drógst það fram i elleftu viku,
ef kuldatíð var og lörnbin illa
þroskuð, Nú var öllu tjaldað.