Vísir Sunnudagsblað - 20.09.1942, Page 1

Vísir Sunnudagsblað - 20.09.1942, Page 1
1942 Sunnudaginn 20. september 31. blad Tilraunastöðin á Sámsstöðum, Hlerkllegrar þáttnr I íislenzknm landbúnadl. í haust eru tuttugu ár liðin frá því að Klemenz Kristjánsson tilrauna- stjóri á Sámsstöðum uppskar fyrsta fullræktaða kornið sitt í Aldamóta- garðinum hér í Reykjavík. — En tuttugu ára tilraunir með kornrækt og reynsla í þeim efnum sannar að á íslandi er hægt að rækta bæði hafra og bygg, þannig að það nái fullum þroska. Munu tilraunir Klemenzar vafalaust verða til þess að skapa nýjan þátt í landbúnaði íslendingá, er fram líða stundir. EG þekki enga sveit, þar sem náttúrufegurð og búsæld samtvinnast i jafn ríkum mæli og í Fljótshlíðinni. Hún blasir við sólu og liggur vel i vari fyrir næðingum norðanáttarinnar. Tún og engjar eru þar grasgefn- ari en víðast hvar annarsstaðar á landinu og yfirleitt liggja þau vel við ræktun. En gegnt þess- ari frjósömu byggð rís hátt og frítt jökulhvel, með auðum undirfjöllum og bröttum hlíð- um. Það er Eyjafjallajökull, Hann myndar andstæðu við hina frjósömu byggð, en liinsvegar eykur liann á svip liennar og fegurð. Hið sama má segja um Þríhyrning, Tindafjallajökul, Goðalandsjökul og Þórsmörk, sem mynda, ásamt Eyjafjalla- jökli, einskonar umgjörð utan um Fljótshlíðina. Til þessarar sveitar voru þau orð töluð, sem Islendingar hafa öldum saman vitnað til og dáð, þegar talið hefir borizt að ætt- jarðarást eða heimfýsi eða fói’n- arlund einstakra manna, því það var vegna þessarar hlíðar, sem Gunnar á Hlíðarenda „vildi heldur biða liel, en horfinn vera fósturjarðar ströndum“. Orð Gunnars, er liann leit Hlíðina og sneri aftur, hafa ef til vill greypt sig svo fast inn í hugi og hjörtu þjóðarinnar vegna þess, að örlög einnar glæstustu iætjju fslendingasagnanna erú bundin við þau. Þessi fáu orð, sem Gunnar talaði á hinu ör- lagarika augnabliki, urðu undir- rót átakanlegs harmleiks, sem' hinsvegar varð tilefni til eins snilldarlegasta ritverks, sem ís- lenzkar bókmenntir eiga. Það þarf þvi engan að undra, þótt næstum hvert mannsbarn á landinu kannist við orð Gunn- ars: „Fögur er hlíðin“, sem jafnhliða því, að vera undan- fari mikilla tiðinda, er ein inni- legasta og dýpsta ástarjátning, sem nokkur maður hefir nokk- uru sinni mælt til íslenzks lands. EN jafnvel þótt þessi orð liefðu aldrei verið sögð, Gunnar eltki snúið aftur og engin harmsaga myndazt í Fljótshlíð, þá þurfti ekki neinn Gunnar til að opna augu manns fyrir fegurð þessarar sveitar. Til þess þurfti heldur hvorki Bjarna Thorarensen né Þorstein Erlingsson, því að Fljótshlíðin þarf engan boðbera, engan spá- mann, engan talsmann, — liún talar sjálf máli sínu til hvers þess manns, sem lítur hana augum. AÐ má þvi segja að það hafi ekki verið að ófyrirsynju, að Búnaðarfélag íslands lét ein- mitt hér i þessari gróðurríku og fögru sveit, reisa fullkomna og vandaða tilraunastöð fyrir jarðyrkju. Og í framtíðinni mun verkleg þekking bænda í landbúnaðarmálum að verulegu leyti auðgast af þeirri reynslu og þeim rannsóknum, sem hér hafa verið gerðar og munu verða gerðar, á svipaðan hátt og það var héðan, sem andi ættjarðarástarinnar á landinu lcviknaði og dafnaði i brjóstum íslendinga, öld fram af öld og gerir það enn i dag. 1 G nú sný eg mér að aðalefni þessarar greinar, sem á að fjalla um tilraunastöðina á Sámsstöðum í Fljótshlið, um það sem þar liefir verið unnið og þann árangur, sem af henni hefir fengizt. Til þess að kynnast málefn- inu nokkuru nánar, hringdi eg einn góðan veðurdag til Klemenzar Kristjánssonar til-; raunastjóra á Sámsstöðum og spurð i hvort eg mætti njóta góða veðux-sins lijá honum i einn dag eða svo. Klemenz, sem kannaðist ekk- ert við þenna fugl i símanum, sagði eg skyldi bara koma, og klukkan 9 um kvöldið knúði eg þar á dyr, alráðinn í þvi, að baða nxig í sólskininu daginn eftir. En í staðinn fyrir sólskin og veðurblíðu, var morguninn eftir komið eitthvert hið argasta ó- veður, sem eg gat hugsað mér, haustrigning, sem féll ekki, heldur heltist niður á jörðina og með tilsvax-andi landsynn- ingsroki. Á því augnabliki gerði eg þá uppgötvun, að eg væri ekki veðurspámaður. EN fátt er svo með öhu Ult, að ekki fylgi nokkuð gott. Fyrir bragðið gaf eg mér tíma til að lcynna mér nánar hinar gagnmerku tilraunir, sem Klemenz á Sámsstöðum hefir haft hér á hendi um fjölda ára. En i sumar, eða réttara sagt í haust, eru rétt tuttugu ár Uðin síðan Klemenz Kristjánsson skar fyrst upp fuUþroskað korn á íslandi. Það var að visu ekki á Sámsstöðum, heldur var það i Aldamótagarðinum í Reykja- vík, en það skiptir ekki máh. Það sem máli skiptir er það, að á íslandi er að nýju hafin kom- rækt og það hefir komið i ljós, að það dafnar og nær fuUum þi’oska við sæmileg jarðvegs- og veðui’skilyrði. Þá xæynslu eig- um við Klemenz á Sámsstöðum að þakka. 1 ÁÐ var árið 1927, sem Bún- aðax’félag íslands stofnaði til tili’aunastöðvarinnar á Mið- Sámsstöðum, en nokkrum ár- um síðar keypti það Austur- Sámsstaði til viðbótax’. Var stöð- in upphaflega ætluð sem tU- raunastöð fyrir gi’asfrærækt, en liefir síðan fært út kviarnar, þannig að þar hafa, auk gras- fræræktartilraunanna, verið gerðar tílraunir með kartöflu- rækt, korni’ækt og túnækt. Til að standa fyrir þessum tU- raunum fékk Búnaðarfélagið ungan mann, áhugasaman, öt- ulan og faglærðan, en það var Iílemenz Iíi’isljánsson frá Þver- dal i Norður-ísafjarðarsýslu. Hann er fæddur í Þverdal 1895, fór utan 1916 og var þrjú ár í Danmöi'ku, bæði við verklegt « jarðyrkjunám og bóklegt, sigldi svo aftur 1921 og var þá tvö ár ytra, fyrst í gi-asræktarskóla á Jótlandi, en síðan á landbiinað- ai’háskólanum í Ási í Noregi.

x

Vísir Sunnudagsblað

Direct Links

If you want to link to this newspaper/magazine, please use these links:

Link to this newspaper/magazine: Vísir Sunnudagsblað
https://timarit.is/publication/299

Link to this issue:

Link to this page:

Link to this article:

Please do not link directly to images or PDFs on Timarit.is as such URLs may change without warning. Please use the URLs provided above for linking to the website.