Vísir Sunnudagsblað - 18.10.1942, Blaðsíða 5

VlSIR SUNNUÐAGSBLAÐ
5
Úr sögu Konstantinopel.
(Lesendur Vísis eru beíSnir vel-
virðingar á þeim drætti, sern orö-
iÖ hefir á biftingu framhaidsgrein-
arinnar um sögu Konstantinopel-
borgar, sem Visir hefir leyft sér
aö birta úr Lögbergi — ekki
Heimskringlu, einj og stóð hér i
blaðinu.)
Öllum þessum nafnbótum
fylgdu afar miklar inntektir, á-
samt virðingum og metorðum.
Það er sagt, aS þegar Júlíanus
Apostata var tekinn viS ríkis-
stjórninni, hafi hann beSiS um
aS senda sér rakara. ÓSara kom
skrautbúinn herramaSur inn til
lians. „Eg beiddi um rakara,“
sagSi keisarinn alveg hissa, „en
ekki tiginn herramann sem yS-
ur.“ En þessi maSur sem inn
kom var í raun og veru rakari,
enda var þaS á þeirri tíS ekkert
smáræðis embætti að vera keis-
aralegur rakari i Konstantinó-
pel, því fyrir utan hiá laun og
aukainntektir, var honum ætluð
dagleg borgun, sem var miðað
við hvað kostaði að halda 20
þjóna og 20 hesta.
Það var allt annaS en auðvelt
að ná fundi keisarans fyrir þá,
er þurftu að leita verndar hans
eða koma öðrum erindum á
framfæri.
Allir salir og gangar voru
skipaðir peningagræðgisfullu
hirðfólki, sem þurfti að múta
stórfé og hræsna fyrir og skjalla,
til að fá aðstoð þess til að koma
sér á framfæri við keisarann.
Þetta hirðfólk var i svo háum
metum, að þegar velmetnir
borgarar rikisins mættu ein-
hverjum þessara keisaralegu
gæðinga á förnum vegi, bar
þeim að stíga af hesti sinum og
lieilsa slíkum herra eða hefðar-
frú með knéfalli.
Hvort Konstantínus hefir
skoðað sig sem auðmjúkan og
iðrandi syndara frammi fyrir
guði, er erfitt að giska rétt til
um, en hitt er víst, að hann áleit
sig sem eitthvað meira en dauð-
legan mann gagnvart þegnum
sínum.
Þrátt fyrir hinar nýju skraut-
bjrggingar og hin nýju trúar-
brögð, var þó langt frá þvi að
allt væri nýtt í Konstantinópel,
því samtímis og hami lét reisa
hinar mörgu kirkjur, lét hann
einnig byggja tvö heiðin hof. Af-
leiðingin af þessum tviskinn-
ungshætti varð sú, að kristin og
heiðin trúarbrögð blönduðust
saman í óaðskiljanlegan graut,
sem aldrei siðan hefir að fullu
tekist að aðskilja,
II.
FYRSTA BLÓÐBAÐ
í BORGINNI.
Þegar Konstantinus dó, var
líkið skrýtt öllum hinum íburð-
armikla keisaraskrúða, og kór-
óna ríkisins sett á höfuð honum.
Líkið var lagt í gullsæng, sem
var látin standa í stærsta skraut-
sal hallarinnar; allt það skraut,
er menn gátu saman safnað, var
þangað borið, og ljósadýrðin
var svo níikil að livergi bar
skugga á.
Meðan líkið stóð uppi, þar til
Konstantínum sonur hans kom
til borgarinnar, til að standa fyr-
ir útförinni og taka við ríkis-
stjórn, stóðu heilir herskarar
hinna tignu hirðmanna og höfð-
ingja vörð, dag og nótt, kring-
um líkið, til þess að veita því
alla þjónustu.
Skömmu eftir andlát Kon-
stantínusar mikla, tók róm-
verska ráðið hann, á mjög há-
tíðlegan hátt í tölu þeirra guða,
sem hann hafði þó á banasæng-
inni opinberlega afneitað.
Bæði i Róm, Alexandriu og
öllum stórborgum ríkisins, voru
enn f jölmennir flokkar, er liéldu
sér fast við hina gömlu trú, og
kvað svo ramt að þvi, að á leik-
húsunum voru oft sýndir leikir,
sem blátt áfram hæddust að hin-
um kristnu siðum þeirra og inn-
byrðis deilum, og þeim afkára-
legu guðfræðiflækjum, sem
þeir voru að vefja sig í, og urðu
oft ekki til annars en athlægis
og ills eins.
Þessar uppihaldslausu trúar-
bragðadeilur og ofsóknir milli
hinna ýmsu kristnu trúflokka,
gengu svo langt og urðu svo
þýðingarmiklar, að þær stofn-
uðu ríkinu stundum i beina
hættu; og það mun óhætt að
fullyrða að afleiðingar slíkra
trúarbragðaæsinga og flokka-
drátta, hafi átt hvað mestan þátt
i hnignun og falli þessarar
miklu borgar að síðustu.
Hinar fyrstu blóðsútliellingar
á götum Konstantínópel-borgar,
stöfuðu af trúarbragðalegu of-
stæki. Þetta takmarkalausa hat-
ur meðal hmna kristnu, er
fylgdu mismunandi kennisetn-
ingum, varð að hreinu og beinu
brjálæði.
1 stjórnartið Konstantínusar
mikla, hófst afar grimmt strið
milli tveggia biskupa, um kenn-
ingu og yfirráð hinnar kristnu
kirkju. Annars vegar var Páll
biskup, hinn ákafasti stuðnings-
Tnaður Athonisku rétttrúnaðar-
kenningarinnar; hinn var Mace-
donius, sem undir niðri hélt sig
að hinni bannfærðu Ariönsku
kenningu.
Hinn fyrnefndi naut styrktar
og sluðnings hinnar óupplýstu
alþýðu, en hirðin og höfðingj-
arnir hölluðust að kenningu
liins síðarnefnda. Þetta stríð
magnaðist og varð að þvi heift-
aræði að engri reglu varð við
komið. Þannig var Piáll biskup,
fimm sinnum rekinn frá em-
bætti á 14 árum og jafn harðan
sóttur og settur í það aftur, þar
til keisarinn lét hannfæra liann
og reka úr borginni, til þess ef
hægt væri að halda friði meðal
manna; en sú tilraun mislukk-
aðist, því þegar valdsmaður sá,
er birta álli biskupi dóminn,
kom að biskupssetrinu, réðst
múgurinn á hann og drap hann
og hatt líkama hans við vagn-
hjól og lét hesta draga líkið
eftir götum borgarinnar; en aðr-
ir réðust að húsi lians og
brenndu það til ösku. Þó
Páll biskup og flokksmenn
hans bæru hærri hlut að því
sinni, lenti hann þó nokkuru
siðar í hendur mótstöðumanna
sinna, og var þá Macedonius
til biskups tekinn af aðlinum
og embættismönnum borgar-
innar; lenti þá flokkunum
saman í blóðugum bardaga, sem
lauk með því, að 3000 manns
láu dauðir á strætum borgarinn-
ar eftir viðureignina.
Eftir þessa orrahríð varð dá-
litið hlé/ en bráðlega hófust ó-
eirðirnar að nýju, milli flokk-
anna, sem slafaði af þvi að lik
Konstantinusar mikla var borið
í St. Acacius kirkjuna, þvert á
móti því sem múgurinn vildi
vera láta. Gerðust illdeilur svo
miklar út úr því, að hvoru-
tveggja gripu til vopna, og varð
þar í kirkjugarðinum eitt hið
hræðilegasta blóðbað, er sögur
fara af; blóðið rann i lækjum
eftir götunum, og fyllti brunn,
er var við kirkjugarðinn, svo
út úr flóði. — Það er yfir þessu
og öðru slíku trúarlegu brjálæði,
sem Georgius af Nagiang ldagar
með x’éttu: „að kirkjan sé.gerð
að fyrirmynd óreglu, illveðurs
og myrkurs"; já, að sjálfu hel-
víti.“ ... . .
IH.
STRlÐIÐ MILLI ÞEIRRA,
BLÁU OG GRÆNU.
Eins og áður hefir verið sagt,
var Hringleikjahúsið (Hippo-
dromatið) ein skrauUegasta
byggingip, sem Kopstantinps
skreytti sina voldugu höfuðborg
með, enda eru margar minning-
ar og atbui’ðir í sögu borgarinn-
ar við það tengdir.
Eftir þær hamfarir, er frá
hefir verið sagt, varð kyrrð á unx
stund, sein engin stórtiðindi
gerðust. Vér hlaupum því yfir
200 ái-a tímabil, sem var óslitið
þroska- og framfara-tímabil í
sögu borgarinnai’, og grennsl-
umst eftir lxvað þá er að gei’ast,
fyi’st á kappakstui’ssvíðinu, og
svo á öðrum sviðum í athafna-
lífi borgai’innar.
Það er alkunnugt, að kapp-
akstur var eitt af þvi er fram fór
á liinunx olympisku leikjum í
fornöld, og að þeir síðar voru
teknir upp í Róm, eftir griskri
fyrirmynd. Kappakstui’inn varð
á keisai’atímunum ein helzta
skemmtun Rómverja, og það
svo að nú á tímum er næstum
ómögulegl að gei-a sér ljósa
grein þeirrar æsingar og hrifn-
ingai’, sem fólkið komst í út úr
kappakstrinum.
Með Grikkjum höfðu hinir
olympisku leikir dýpi’i þjóðern-
islega þýðingu. Sigui’vegai’arnir
voru lieiðraðir sem landsins
beztu synii’, og þjóðin byggði
svo mikið traust á þeim, að
þeim var vanalega falið á liend-
ur ábyrgðarmikil staða i þjóð-
félaginu, og sérstaklega á ófrið-
artímum var þeinx öðrum frem-
ur treyst til forustu; það fx’ægð-
arorð, er þeir unnu sér í leikj-
ununx, kastaði og ljóma á ætt
þeirra og ættborg. Aftur á móti
urðu liringsvæðis kappleikarnir
í Rónx aðeins leikii’, sem ríkið,
embættismennirnir eða keisar-
arnir héldu uppi fólkinu til
skenxmtunai*, allt annars eðlis
en grísku Olympus-leikirnir. I
Rónx voru keppinautai’nir leigð-
ir til leikjanna, sem gerðu sér
list sína að atvinnu. Það er því
afar erfitt að gera sér glögga
grein fyrir þvi, hvernig, ekki
einungis jxeir sem tóku þátt í
leikjunum, heldur og áhorfend-
ui’nir, skiptust í hatursfulla
andstæðingaflokka, senx þrá
sinnis bárust á banaspjót.
Á hrhxgleikjasviðinu i Kon-
stántíliópel voru fyrst tveir
vágnar i kappaksti’inunx. og
ökuixiennii’nir báru, annar
rauðán en bdnn hvitan búixíng.
Síðaxx var tveinxur vöguum bætt
við, svo þeir voru alls fjórir, og
bái-u hinir viðbættu öku-
rnenn, annan grænan en hinn
bláan búning. Þeir fóru 25
hringi i þverjum kappakstri, og