Vísir Sunnudagsblað - 22.11.1942, Blaðsíða 1
1942 Sunnudaginn 22. nóvembep 40. blad
Ponl BonrgreÉ:
• •lean Loui§ Co§te
SMÁSAGA
Seinustu árin hefi eg, eins og
fjölda margir aðrir víða um
heim, heyrt eða lesið fjölda
margar sögur frá styrjaldar-
tímanum. Það var V. kapteinn
í franska hernum, sem sagði
mér þessa sögu. Hann var þá í
sólarhrings leyfi í París. Fund-
um okkar bar saman á heimili
vinar míns. — En V. kapteinn
féll við Somme viku síðar. —
Var það þess vegna, sem sagan
hafði svo mikil áhrif á mig?
Tæplega, því að eg rissaði upp
helztu atriði hennar þegar, er
eg fyrst heyrði liana, og það
bendir á, að hún hafi haft mikil
áhrif á mig þegar í upphafi. —
Nú getur lesandinn sjálfur um
dæmt.
—o—
Það var í seinustu viku ágúst-
mánaðar 1914. Orustan við
Marne var í aðsígi. S. lautenant
og eg höfðum villst frá her-
flokki okkar í skógi, sem er
hliðstæður Compiégne.
Eg man ekki hvað skógurinn
var kallaður. Við riðum liægt.
Eg horfði á bugðóttu skógar-
brautina fram undan, en S. á
hliðargöturnar. Mikið lá við að
fara sem varlegast og hafa nán-
ar gætur á öllu. Fátt hefir ónota-
legri áhrif en að villast, verða
allt í einu einn, og vita af óvina-
liermönnum allt í kringum sig.
Hestarnir okkar voru farnir að
lýjast. — Enn er eins og eg
heyri S. segja:
„Kapteinn, það væri vissulega
aumt að vera drepinn, án þess
að fá tækifæri til að berjast. Og
hér er enginn, sem hægt er að
spyrja til vegar.“
Hann liorfði í kringum sig og
hélt svo áfram:
„Enginn!“
Svo bætti hann við og kenndi
hrifni og hreykni í rödd hans:
„Manstu línur þessar — þær
eru úr ljóði nokkuru í óbundnu
máli frá 18. öld:
„Hvar er her minn?“, spurði
Soubise. „Hafa hermenn mínir
verið teknir höndum eða liefi
eg misst sjónar af þeim?“
Eg var í slæmu skapi og eg
man vel, að eg svaraði:
„1 fyrsta lagi er Soubise ekki
hershöfðingi okkar. Og í öðru
lagi, félagi, erum við ekki ná-
lægt Rosbach. — Það er laglega
ástatt fyrir okkur eða hitt þó
heldur. Við höfum riðið i hum-
áttina á eftir ræfilslegum fjand-
mönnum, til þess eins að villast,
að því er virðist. Ef við lrom-
umst í færi við óvinahermenn
skulu þeir fá að kenna á því.
Vertu viss um það. En ef við
gætum tekið nokkura þeirra
höndum væri þó betur farið en
heima setið.“
Hvorugur okkar niælti orð
um sinn. t
Allt í einu hvislaði S. að mér:
„Bifreið vinstra megin á veg-
inum — þarna, þarna .... Hún
lireyfðist ekki — hefir líklega
rekist á eitthvað og brotnað eða
eitthvað er í ólagi.“
Við stöðvuðum hesta okkar.
Eg horfði beint fram og. sá nú
bifreiðina í 400 metra fjarlægð.
Þetta var fjögurra farþega bif-
reið, grámáluð. I sjónauka min-
um sá eg glöggt þrjá menn í
einkennisbúningi. Einn þeirra,
sennilegast bifreiðarstjórinn,
beygði sig yfir bifreiðina, og
var að athuga hreyfilinn. Við
lilið hans stóð maður, sem ber-
sýnilega var herráðsforingi. Sá
þriðji sat í bifreiðinni. Hann
stóð upp snögglega og þá sá eg,
að hann bar einnig herráðsbún-
ing okkac.
„Þeir eru franskir,“ sagði eg.
„Komdu.“
Við lögðum út á hliðarbraut,
Þar sem hún byrjaði var enn
stólpi, með fjöl, sem á var letr-
að: Saint-Legér-sur-Oise. En
byssukúla liafði bersýnilega
molað járnþynnuna, sem á var
letraður kilómetrafjöldinn, og
var talan ólæsileg. Enn hafði
ekki verið barizt á þessum slóð-
um, en Þjóðverjar munu liafa
gert tölurnar ólæsilegar af á-
settu ráði, til þess að villa
mönum okkar sýn. — Heitt var
af sólu og vegurinn þur. Hófa-
dynur fáka vorra heyrðist þvi
alllanga leið og þeir, sem við
bifreiðina stóðu heyrðu nú til
okkar. Þeir litu i áttina til okk-
ar og miðuðu skammbyssum
sínum. En er þeir sáu að við
vorum franskfr heilsuðu þeir
okkur að hermanna sið.
„Heiðursknenn! Hvað er langt
til Saint-Legér?“
„Sex kílómetrar kapteinn,"
sagði eldri liðsforinginn. Það
var sá, sem stóð nær bifreiðar-
stjóranum.
Hann talaði með Parísar-
hreim.
„Komið þið þaðan?“, spurði
eg.
>»Já.“
„Frakkar eru þar þá enn?“
„Vissulega, 32. riddaraliðs-
deildin.“
Hann hafði dregið hanzka á
hendur sér og tók eg fyrst eftir
því, er hann benti á herdeildar-
tölurnar á krögum okkar, en
þær gáfu til kynna úr hvaða her-
deild við vorum.
„Þökk, majór,“ sagði eg. Þvi
að eg sá, að sú var tign hans, er
mér varð litið á borðann á
jakkaermi lians. Svo sneri eg
mér að S. og mælti:
„Það er gott og blessað. Við
erum á réttri leið. Áfram!“
En er við höfðum knúið hesta
okkar sporum rak bifreiðar-
stjórinn upp aðvörunaróp, svo
að við stöðvuðum hesta okkar
skyndilega:
„Farið þangað ekki. Þjóð-
verjar eru þar — og þessir eru
líka — Þjóðverjar.“
Skot úr skammbyssu liins
falska franska liðsforingja
hæfði hann í hjartastað. Eg og
sá, er eg hafði titlað majór, vor-
um nú' augliti til auglitis. Eg
stefndi á hann og sneri jafn-
framt hesti minum mér til hlífð-
ar. Eg hafði heppnina með mér.
Skot liðsforingjans kom i háls
fáks mins, en skot mitt hæfði
svikahrappinn i höfuðið. Hann
snérist og féll. Hestur minn valt
á hlið. Eg slapp ósærður og stóð
nú þarna sem sigurvegari. S.
var dauður, mptstöðumaður
minn fallinn, og eg tók vopn
hins særða óvinahermanns, sem
hafði leitað skjóls i bifreiðmm
viðþolslaus af kvölum. Eg
gekk til bifreiðarstjórans. Blóð
vætlaði úr enni hans. Hann tal-
aði slitrótt vegna kvala og
hixta, og veittist mjög erfiðlega
að segja það, sem hér fer á
eftir:
„Þeir tóku mig höndum ....
neyddu mig til þess að stýra
bifreiðinni .... svo búnir sem
þér sáuð .... hótuðu mér öllu
illu, ef eg kæmi upp um þá ....
en að láta ykkur fara þangað,
sem þeir visuðu ykkur .... það
var til of mikils ætlast .... eg
gat það ekki .... eg gat ekki
gert það.“
Og um leið og hann missti
meðvitundina umlaði hann:
„Eg .... gat ekki .... “
Það er óþarft að fjölyrða um
það, sem á eftir fór. Vitanlega
bjóst eg við óvinahermönnum
þá og þegar. Bráðlega komu og
hermenn i ljós, en sem betur fer
voru það ósviknir fx’anskir her-
menn.
Meðal þeirra var maður, sem
gat gert við hreyfilinn i bifreið-
inni. Við lögðum hina dauðu í
bifreiðina og hinn 6ærða mann
tókum við höndum. Við bjugg-
um og um bifreiðarstjórann,
sem nú var dauðans matur.
„Hann lifir ekki nema tvær
stundir,“ sagði majórinn, sem
stjórnaði flokknum.
Áður en við lögðum af stað
langaði mig að grenslast eftir
hvert væri nafn mansins, er eg
átti líf mitt að launa. í vasa hans
var mynd af honum, bifreiðar-
stjóraskh’teini hans og spjald,
er á var letrað: