Vísir Sunnudagsblað - 29.11.1942, Blaðsíða 5

VfSIR SUNNUDAGSBLAÐ
5
l r mí^ii
Kon§tantinopel
Niðurl.
Þrátt fyrir það, þó þessi fimm
skip kæmust til borgarinnar
með vistir og mannhjálp, Var
það svo langt frá því að vera
nóg borginni til varnar. Grikkir
fögnuðu mjög þessum sigri, en
meðan fögnuður borgarmanna
var sem mestur, og þeir ugðu
sem minnst að sér; var soldán-
inn að búá sig af miklu kappi
undir ftýtl áhlaup á borgina, og
það úr annari átt en áður, hvað-
an borgarmenn ugðu sér engrar
hættu von.
Muhamed sá að erfitt mundi
að vinna borgina, nema með
því móti, að geta samlímis sótt
að lienni frá sjó og landi. Hann
Iiafði ckki getað komið skipum
sínum inn á höfnina, tók hann
því það til bragðs, er borgar-
menn sízt gátu búist við, en það
var, að flytja skipin yfir skag-
ann og koma þeim þannig á
höfnina fyrir framan borgina.
Vegalengdin sem þurfti að fly tja
skipin er um 9 enskar mílur;
landið var óslétt og kjarri vaxið,
svo það virtist ekki auðvelt að
flytja skipin alla þá leið, en
Mohamed hafði það er með
þurfti, bæði útsjón og ógrynni
fólks á að skipa. Vegur var lagð-
ur frá ströndinni við Bosporus
yfir að höfninni, þakinn bjálk-
um og borðum, þar ofan á voru
sívalar rólur lagðar þvers yfir
bjálkana og var vegurinn mak-
aður feiti. Á þessari braut voru
svo 80 galeiður dregnar yfir i
liöfnina á einni nóttu. Skipin
höfðu öll segl uppi því livass
austanvindur blés á eftir þeim
og létti aksturinn að stórum
mun. Stafnbúi, stýrimaður og
öll skipshöfnin var á hverju
skipi; þannig búinn var öllum
flotanum ekið undir söng og
hljóðfæraslætti yfir liæðir og
lautir og gekk flutningurinn svo
greilt, að um sólaruppkomu lá
allur flotinn, vigbúinn, innst á
höfninni. Skipin voru smá og
gátu legið á svo grunnu vatni
að hinar stóru galeiður Sikileyj-
'armanna og Grikkja gátu ekki
komist nálægt þeiin. Mohamed
Iét búa til stóra fleka, sem born-
ir'voru uppi á stórum tunnum.
Á þessa fleka lét hann setja fall-
byssur til þess að skjóta með á
múrana, á sama tíma og áhlaup
var hafið frá skipunum.
Árangurslaust reyndu borgar-
menn að eyðileggja þennan út-
búnað með eldinum gríska.
Itölsku kaupmennirnir í Peru
sem aðeins hugsuðu um að
bjarga sjálfum sér,* liöfðu þó
aðvarað borgarmenn um fyrir-
ætlun Tyrkja, og sendu borg-
armenn þá nokkra smábáta til
að reyna að komast að þessum
fallbyssuflekum, og reyna að
brenna þá; en er þeir nálguð-
usl þá, komu skip Tyrkja í veg
fyrir þá, og sökktu fjórum
þeirra samstundis, en hertóku
hina.
Morguninn eftir lét soldán-
inn af lífi taka fjörutíu hinna
hraustustu hermanna Giustin-
ians, sem tekið höfðu þátt í
þessari tilraun, og teknir höfðu
verið lil fanga á njósnarbát-
unum. Þessa grimmd endur-
galt keisarinn með því, að láta
taka af lifi 260 tyrkneska her-
fanga.
Loksins eftir sjö vikna um-
sát dró til úrslitanna. Hið fá-
menna varnarlið borgarinnar
var að þrotum komið. Fjórir
turnar, er til varnar voru St.
Rómanshliðinu, voru »skotnir
niður og hinar þungu fallbyssu-
kúlur Tyrkja höfðu brotið múr-
ana á mörgum stöðum og graf-
irnar voru viða fylltar. Inni í
borginni var allt í uppnámi, og
liver höndin upp á móti annari.
Til þess að geta goldið her-
mönnum sínum mála, hafði
keisarinn neyðst til að taka með
valdi af auðæfum kirknanna,
þó með Ioforði um að borga
það aftur tvöföldu verði. En
þrátt fyrir þá óskapa hættu
sem yfir vofði, og hið drengi-
lega loforð keisarans um tvö-
falda endurborgun, espaðisl
hatur og æsing hinna rétttrú-
uðu svo úr hófi, út af þessu til-
'tæki keisarans, að taka peninga
lieilagrar kirkju, til þess
að borga með mála hermann-
anna, sem borgina vörðu, að
þeir jafnvel gerðu allt er þeir
gátu til að tefja fyrir vörninni.
Fyrirliðum varnarliðsihs
kom beldur ekki sem bezt sam-
au. Genúa- og Venesíu-menn
litú hvor aðra öfundaraugum
og möttust um hreysti og her-
frægð ættborga sinna. Þeim
Giustiniani og gríska yfirfor-
ingjanum, Nataras, samdi mjög
ilIa,Nog vildi oi't sitt hvor, og
sökuðu hvor annan um hlul-
drægni og svik. Þannig var á-
slandið innanborgar, ásamt
öðrum vandræðum og yfirvof-
andi hungri.
Soldáninn hafði hváð eftir
finnað skorað á keisgpgnn að
gefa upp borgina, til þess að
komast bjá óþarfri eyðilegg-
ingu og skemmdum sem borg-
in hlyti að verða fyrir,
en keisarinn og borgarmenn
neituðu þvi með öllu, jafnvel
reyndu ekki að komast að
neinum samninguni við soldán-
inn um að þyrma borgarbúum,
ef þeir gæfu hana upp, sem
flestir sagnaritarar og sam-
tímamenn álíta að mundi liafa
verið auðvelll. Þegar allar til-
raunir um að borgin gæfist
upp, urðu árangurslausar til-
kynnti soldáninn hershöfð-
ingjum sínum að hann ætl-
aði að taka borgina 29.
maí, og allt herfang, að und-
anskyldum öllum byggingum,
skyldi falla í. hlut hennann-
anna; hann hél þéim, er fyrstir
kæmust upp á múrana stórum
fégjöfum, en á hinn bóginn
biði þeirra ekkert nema dauð-
inn, er á hæli liopuðu, eða
gengju ragmannlega fram. Við
þennan boðskap varð tilhlökk-
un hermannanna mikil, þvi
vonin um mikið herfang var
tælandi. Mohamedstrúarmunk-
ar (Dervischers) fóru um allar
herbúðirnar til að tala kjark í
hermennina, og lofa þeim para-
dísarvist, hverjum, sem félli í
þessu heilaga stríði.
Að kvöldi 25. maí lét sold-
áninni skrautlýsa allar herbúð
irnar, og á öllum skipum lét
hann brenna blysum og skraut-
elduin, svo allt Marmarahafið
skein sem eitt geislaflóð, og öll
þessi Ijósadýrð mvndaði hálf-
mána kringum hina dauða-
dæmdu borg. í gegnum nætur-
kyrrðina hljómaði frá herbúð-
unum án afláts: „Það er einn
Guð, og Mohamed er spámað-
ur hans.“ En innan frá borg-
inni heyrðust sem svar við
gleðiópum Tyrkja, kveinstafir
borgarmanna, er báðu í ofboði
-skelfingarfnnar, „Kyrie Eley-
son! miskunnaðu oss Herra,
og frelsa oss frá hendi óvin-
anna.“
Það voru fjórir dagar enn-
þá, til hins ákveðna dags (29.
mai) og hvorutveggja bjuggu
sig eftir því er bczl þeir gátu
undir liina ægilegu úrslita-
orusiu.
Þá sásl bezt liver afburða
hetja að Giustiniani vgr. Á dag-
inn barðizt hann sem ljón, en
á nóttunum vann hann að því
að gera við þær skemmdir er
múrarnir urðu fyrir af íall-
byssukúlum Tyrkja. Ef borg-
armenn hefðu frá því fyrsta að
umsátin hófst, sýnt annað eins
þrek og dugnað, og þeir gerðu
nú, er allt var um seinan, eru
miklar Ukur til að öðrúyisi
hefði farið. Keisarinn hafði, er
umsátin lrófst, falið tveimur
munkum að sjá um viðhald og
viðgerðir á múrunum, en þeir
höfðu grafið niður peningana,
sem þeim voru fengnir til að
nota til þess, og svikizt um að
gera það sem þeim var trúað
fyrir; og nú var svo komið, að
Giustiniani, með öllum sinum
dugnaði og hetjuskap, gat við
ekkert ráðið. Eftir fall borgar-
innar í hendur Tyrkjum, fund-
ust hinir gröfnu peningar, sem
nota átti borginni til varnar.
Af öllum hinum grísku liöfð-
ingjum i borginni, var keisar-
inn sá cini, sem ótrauður fylgdi
og Jhjálpaði hinni útlendu
hetju, Giustiniani, til þess að
verja borgina. Flestir höfðingj-
arnir litu Giustiniani öfundar-
og torti’yggnisaugum, og svo
dáðlausir voru þeir að taka
þátt í vörninni, að á meðal
hinna tólf foringja, er vörninni
stýrðu, voru aðeins tveir grískir.
Að kvöldi þess 28. maí safn-
aði keisarinn stríðsfélögum sín.
um saman í síðasta sinn i höll
sinni, til að hughreysta þá og
hvetja og glæða, ef hægt var,
sigurvon í brjóstum þeirra, sem
hann þó hafði enga von um
sjálfur. Grátandi kvöddu þeir
þar hver annan að skilnaði og
hétu að láta lífið fyrir hið heil-
aga málefni, er þeir börðust fyr-
ir; því næst hélt hver til sinna
stöðva og biðu dagsins og þeirra
forlaga, er liann bar í skauti
sínu; en keisarinn gekk með
nokkrum vinum sínum til Sofíu-
kirkjunnar, til þess í siðasta
sinn að meðtaka hið heilaga
kvöldmáltíðar sakramenti; að
þvi loknu bað hann alla að fyr-
irgefa sér það, sem hann hefði
óréttvíslega gjört. Hann tók
hjálminn af höfði sér, hneigði
sig fyrir fólkinu og fól það guðs
vernd og forsjá á hendur; að svo
mæltu hljóp hann á bak hesti
sinum og reið til hersins, til
þess í síðasta sinn að segja fyrir
og hughreysta liðsinenn sína; að
því loknu tók hann sér stöðu
hjá Giustiniani, við St. Rotnans-
hliðið.
í dögun æddi hinn tyrkneski
her fram hvaðanæfa undir
trumbuslætti og lúðrablæstri;
fallbyssuskotin riðu af, og orust.
an var hafin. í fremstú raðir
hersins hafði soldáninn sett þá
trúarlega æstustu úr liði sínu, á
þeim áttu borgarmerm að þreyta
sig; þessir ofsatrúarmenn úr liði
soldánsins sóttu fram sem óðir
væru, í þéttum fylkingum;
féllu þeir svo unnvörpum fyrir
skotum borgaranna, að brátt
fylltust gi-afirnar af dauðum og