Nýja dagblaðið - 25.05.1934, Blaðsíða 3

n ý j a
DAGBLAÐIÐ
8
„Þekkirðu land?í6
Ohótseyðsla ihaldsmanna sligar atvinnntyrirtœkin
Þeír tœmdn Islandsbanka
. Almenningnr verðnr að borga
The Gement Marketing Gomp. Ltd.
London
„Elephantw Brand
1. flokks enskt Fortland Cement.
Birgðir ávalt fyrirliggjandi hjá
Sambandi fsl. samvinnufélaga
Rey kj avik
m •
js® • w
HL ■ -m- ■
Gamla Bíó
laugardaginn 26. þ. m. kl 11
Þrír kátir náungar
6ELLIN og BOBGSTR0M
| °r |
BJABNI BJ0BNSSON
Ennfremur sýna Helene Jónsson og Eigild
Carlen nýtízku steppdansa.
Aðgöngumiðar 2.00, 2.50 og 3.00 í Hljóðfæra-
húsinu, Atlabúð, Eymundsen, Pennanum og við
innganginn.
NÝJA DAGBLAÐIÐ
ÍTtgefandi: „Blaðaútgéfan h.f.“
Ritstjóri:
Gísli Guðmundsson,
Tjamargötu 39 Simi 4245.
Ritstjómarskrifstofur:
Laugav. 10. Símar 4373 og 2353.
Afgr. og auglýsingaskrifstofa:
Austurstrœti 12. Slmi 2323.
Áskriftargj. kr. 2,00 á ménuði.
f lausasölu 10 aura oint.
_____Prentsmiðjan Acta.____
Kyrstaða eða
þjóðarhagur
Formaður íhaldsflokksins
segir um íhaldsmenn:
„Þeir eru ánægðir með sinn
hag og finna þessvegna ekki að
þörf sé breytinga eða bóta á
hag þjóðarinnar og vilja ekki
láta heimta af sér skatta í því
skyni“.
Einhverjum flokksmanna höf-
undar ofanritaðra orða kann að
finnast þessi fullyrðing hans
hæpin. Því er ekki úr vegi að
bera hana saman við stað-
reyndir þær, sem fyrir liggja
um stefnur og framkomu
íhaldsmanna fyrri tíma ásamt
dæmum úr lífi íhaldsflokksins
síðustu ár.
Komi þær staðreyndir að
fullu heim við dóm hins kunn-
uga manns, eru ummælin
óyggjandi. Á hvað bendir saga
tslendinga á liðnum öldum?
Hún úir og grúir af dæmum,
sem staðfesta dóm Jóns Þor-
lákssonar. Aftur á móti er örð-
ugt að finna nokkur dæmi hins
að efnuðustu og íhaldsömustu
borgarar þjóðfélagsins berjist
fyrir bættum hag almennings.
Var verzlunarbarátta Islend-
inga borin uppi af íhaldssinn-
uðustu auðmönnum landsins ?
Nei! Hún var hafin og rekin af
frjálslyndum hugsjóna og um-
bótamönnum, oft gegn fullri
mótspyrnu íhaldsafla þeirra
tíma.
Var baráttan fyrir endurbót-
um í stjórnarfari, atvinnuhátt-
um, máli og menningu hafin og
leidd af efnuðum íhaldsmönn-
um.
Naumast mún nokkur sá
erkiglópur innan flokks þeirra
Jóns og ólafs, að honum
hvarfli til hugar að halda fram
svo fráleitri fjarstæðu.
Á öllum ölduní hafa það ver-
ið hinir frjálslyndu umbóta-
gjörnu hugsjónamenn efna-
minni stéttanna, sem hugsuðu
mest um hag þjóðarheildarinn-
ar og hrundu af henni laniandi
loppu kyrstöðuafianna.
En hvemig er þá um skatt-
ana, sem Lögréttugreinin gat
um, að íhaldsmenn vildu ekki
láta heimta af sér í því skyni
að bæta hagsæld þjóðarinnar?
I því efni skal einungis tekið
eitt dæmi i þetta sinn. Það er
nærtækt og óyggjandi um hug-
arfar þeirra, sem við sögu
koma.
Á síðastliðnu ári var flutt á
Alþingi frumvarp um að leggja
skatt á háar tekjur og eignir
til þess að fá fé í ríkissjóð.
Nú fullyrðir Jón Þorl. að
Ólafur Thors endurtek-
ur hinar fölsuðu tölur.
í ávarpi ólafs Thors til
íhaldsmanna, sem prentað er í
Mbl. 22. apríl er fullt af dylgj-
um til Framsóknarmanna um
eyðslu og skuldasöfnun, og
íylgt eftir með stóryrðum, svo
sem þeim manni er lagið. Ég
er ekki hissa á Ó. Th. þó hann
byrji með annari eins smámis-
sögn eins og- að ríkisskuldirnar
hafi verið 11 miljónir, er
íhaldið skildi við 1927, og
hækkað upp í nær30milj. 1931.
Nú veit öll þjóðin að ríkis-
skuldimar voru um 28 miljónir,
1927, og að þær hækkuðu ekki
nema um 11 miljónir fram til
1931, og að þessár 11 miljónir
standa í bönkum og arðberandi
fyrirtækjum eins og síldar-
bræðslunni og að þessi fyrir-
tæki standa sjálf undir vöxtum
og afborgunum. öll þjóðin veit
nú, að vaxtabyrði ríkissjóðs óx
ekki nema um áfallið af ís-
landsbanka, sem íhaldið vissi
vel hversu til var komið á
stjómartíma Framsóknar-
manna. Meir að segja ó. Th.
veit, að eyðsluskuldir ríkissjóðs
söfnuðust undir forsæti íhalds-
manna frá 1917—1927.
Skuldaáhyggjm- ólafs
Thors.
En úr því ó. Th. fór að nefna
skuldir í niðrandi tón, þá er
réttmætt að benda honumj og
hans fylgismönnum á, að það
munaði töluvert um að íhalds-
menn skyldu á 10 árumi auka
skuldbindingar ríkisins úr 2
miljónum upp í 28 miljónir.
En Ó. Th. talar í þessari
ræðu sinni um eyðslu og skuldir
eins og eitthvert voðalegt böl,
eins og niðurlægjandi sjálf-
skaparvíti. Út af því vil ég
flestir efnuðustu mennimir séu
íhaldsmenn. Og staðreyndirnar
eru einnig þar Jóns megin.
Hvemig brugðust nú þeir
íhaldssömu við. Þeir höfðu há-
ar tekjur, en ahnenningur lág-
ar. Þörf þjóðarinnar kallað'.
Hvert var svar hinna efn-
uðu? Hingað og ei'ki lengra.
Þeir neituðu. Og hvað var
gert? Langmestur hluti þess
skatts, sem ætlað var að létta
örlítið pyngjur hálaunamann-
anna, var færður á daglegar
neyzluvörur fátæks almennings.
Hálaunamennirnir sluppu. Al-
menningi í landinu blæddi. Og
á þessum vettvangi sannaði
Jón Þorláksson sjálfur snilldar-
lega vel áður áminnsta kenn-
ingu sína. Hann gæti ef
til vill gefið upplýsingar um,
hver það t. d. var, sem græddi
á falli þessa frumvarps um
2400 kr. á einu ári. Þeir sem
greiða mest í hinn háa kaffi-
og sykurtoll, hefðu icannske
gaman að vita það.
beina til hans fáeinum athuga-
semdum um skuldir og eyðslu
— utan Framsóknarflokksins
Mér finnst sennilegt að Ó.
Th. hafi frétt um eitt myndar-
legt íhaldsfyrirtæki, sem skuld-
ar að minnsta kosti 5 rpiljónir
króna innan lands og utan. Upp
í þessar skuldir á fyrirtækið
mikið af ýmiskonar fasteign-
um, og má reikna út eftir út-
svari og tekjuskatti hvað líður
eignunum í samanburði við
mil j ónaskuldirnar.
Ég vona, að Ó. Th. sjái, að
þeir, sem eiga þetta fyrirtæki,
myndu alls ekki fá svona mikið
fé að láni, nema þeir annað-
hvort þurfi þess, af því þá
vantar peninga, eða að þeir
álíta skuldir góðar og skemmti-
legar.
Nú vill svo til, eftir því sem
íhaldsmenn sem standa að
þessu góða fyrirtæki segja, þá
tapar það oft stóriega á at-
vinnu sinni. Það tapar stund-
um 200 þús. kr. á ári og stund-
um miklu meira. Yið þetta tap
vaxa hinar föstu skuldir meir
og meir.
Sparsemi hinna skuld-
ugu.
Af þessu getur ó. Th. lært
það, að það eru fleiri en Jón
Magnússon, Sigurður Eggers
og Jón Þorl., sem lenda í skuld-
unx upp á íhaids vísu. Þeir
hækkuðu ríkisskuldimar úr 2
upp í 28 miljónir. En hagsýnir
vinir þeirra safna líka skuldum
fyrir sig sjálfa. Nú er ekki nóg
með að fyrirtæki „beztu
manna“ skulda og tapa. „Beztu
mennirnir“ sjálfir lenda í skuld-
um, og eyða yfir efni fram.
Mér finnst hugsanlegt, að Ó.
Th. hafi í hinum fjölbreytta
fjármálaheimi íhaldsins rekist
á æðstu starfsmenn við stór-
skuldugt einkafyrirtæki. Þeim
er vel borgað. Þeir hafa 1500
kr. á mánuði í fast kaup. En
því miður er það ekki nóg.
Þarfimar sem „góðir“ íhalds-
menn hafa, eru býsna miklar.
Þessum vel launuðu verkstjór-
um, er ekki nóg að hafa 18 þús.
kr. árslaun. Þeir þurfa 12 þús.
kr. að láni í eyðslu og á þann
hátt verða mánaðartekjurnar
2500 kr. eða um 100 kr. á hvern
vinnudag í mánuðinum. .Þetta
fá þessir blásnauðu starfsmenn
hjá móðurfyrirtæki sínu, sem
að sögn sjálfraleiðtogannahef-
ir stöðugt þörf á meira lánsfé
til sinna eigin þarfa.
Hvenær á að borga?
Hvað finnst Ó. Th. um þessa
eyðslu til persónulegra þarfa?
Er hún of mikil? Ættu dyggir
þjónar í víngarði föður-
landsins að, komast af með 18
þús. kr. árstekjur? Og h;vaða
framsýni er það af eignalaus-
um mönnum að bæta 12 :þús.
kr. við í eyðslusKuId árlega, írá
atvinnufyrirtækjum1, sem ekki
hafa gott af að missa pening-
ana? Og enn vaknar sú spurn-
ing: Hvenær ætla þessir fá-
tæku en eyðslusömu menn að
borga þessi stöðugu viðbótar-
lán? Á 10 árum hefir hver af
hinum skuldugu þjónum bætt
við sig 100—120 þús. króna
eyðsluskuldabagga? Þó að árs-
kaupið sé 18 þús. fast, þá næg-
ir það tæplega til að endur-
borga skuldina með afborgun-
um og vöxtuiri.
Ég hugsa að Ó. Th. hljóti að
vera mér sammála um að svona
skuldasöfnun, rekstrartap og
stórfelld persónuleg eyðsla sé
ekki samboðin fjármálamönn-
um, sem vilja hafa fast land
undir fótum'.
Ætla íhaldsmenn að
byrja að spara?
Náttúrlega getur vel skeð, að
ó. Th. hafi aldrei komið í þó
íhaldseyju, þar sem „beztu
menn“ stjórni fjármálum á
þennan hátt. En þetta gósen-
land skuldanna er samt til. Og
ef ó. Th. er virkilega annt um
að uppræta skuldir og eyðslu í
landinu, sem ég er ekki frá-
bitinn að trúa, þá ætti hann að
senda svo sem tíunda hvern
kosningasmala flokksins af
stað til að leita. Og þegar tak-
markinu er náð, þegar hinir
léttúðugu fjármálaglópar eru
fundnir, þá hljóta allir ráðsett-
ir borgarar að vænta þess að
illgresi eyðslunnar verði upp-
rætt, hætt að taka lán, hætt að
reka atvinnu með halla, hætt
að borga kaup, sem ekki er
unnið fyrir, hætt að lána þeim,
sem aldrei ætla að borga.
ó. Th. hlýtur að finna, að sú
mikla óbeit, sem hann hefir á
skuldum mun gera honum ljúft
að framkvæma þetta heimatrú-
boð á sínu flokksheimili.
J. J.